samenvatting pijn

Introductie


 Historiek
o Algologie (=wetenschap van pijnbestrijding):
o Oorsprong: 1947 (U.S.)
o Oprichting multidisciplinaire vereniging I.A.S.P. in 1973
o België (2005): 9 ‘pijnreferentiecentra’
o België (2009):
 Proefprojecten algologische functies opgericht in 73 ziekenhuizen
 Oprichting ‘multidisciplinaire pijnteams’ in 36 ziekenhuizen
o Interuniversitaire onderzoekscommissie ingesteld door federale overheid



 Epidemiologie (=voorkomen van pijn)
o “Pijn”: vaak de belangrijkste reden waarom iemand behandeling zoekt
 Hetzij acuut, hetzij chronisch
o I.A.S.P. international declaration (2010):
 "Toegang tot pijnbestrijding is een fundamenteel mensenrecht"

o U.S.: survey (Johannes CB et al, 2010)
 30 % van de US bevolking vertoont chronische pijn langer dan 6 maanden =
100 miljoen mensen
 Hogere pijn prevalentie: geassocieerd met lagere socio-economische status,
werkloosheid, laaggeschoold (Portenoy RK et al, 2004)
 Grote impact op Q-life, werk, recreatieve leven,…(American Pain Foundation
2006)
 Incidentie:
- 30 % Low back pain
- 15 % Neck pain
- 15 % migraine
- perifere gewrichtspijn
 Chronische pijn: hoge kost voor maatschappij (Gaskin DJ et al , 2012)

o België (pijnrapportstudie federale overheid, 2011)
 Vermoedelijk 8,5 % of 938.800 personen met chronische pijn in België op
een bevolking van 11 miljoen
 “Ernstige pijnklachten, van lange duur met significante impact op het
functioneren en de levenskwaliteit van de patiënten.”

, I.A.S.P.: International Association for the Study of Pain
o Multidisciplinaire vereniging
o Focus op het belang van “kennis, behandeling en onderzoek over pijn”
o Website: www.iasp-pain.org
o Publicaties:
 Journal: “Pain” (maandelijks tijdschrift)
 Books
 Clinical notes
o World Congress of Pain
o Regionale en nationale afdelingen : Belgian Pain Society
o SIG’s : special interest groups
 = werkgroepen gefocust op bepaalde pijn zoals
- Complex regionaal pijn syndroom = Sudeck-atrofie
(steeds meer pijn krijgen ipv pijn mindering na trauma)
- Genetisch <-> pijn
- Musculoskeletale pijn
- Orofocial and head pijn

 Publiceert ook richtlijnen voor die soorten pijn



 Definities en dimensies van pijn
o Definitie van pijn volgens de IASP:
 "Een onaangename sensorische en emotionele ervaring geassocieerd met
feitelijke of potentiële weefselschade of beschreven in termen van
dergelijke schade" (1979).

 Pijn hoeft niet samen te gaan met observeerbare weefselschade
 Er hoeft geen detecteerbare onderliggende oorzaak te zijn
 Pijn = multidimensioneel
- Niet enkel sensorisch maar ook de emotionele ervaring is belangrijk
 Belangrijk : pijn = subjectief en indien beschreven door de patiënt ook
“echt”

o Herziene definitie 2020
 "Een onaangename zintuiglijke en emotionele ervaring geassocieerd met, of
lijkend op die verband houdt met feitelijke of potentiële weefselschade,"
(2020)

,  Aangevuld met 6 keynotes:
- Pijn is altijd een persoonlijke ervaring die in verschillende mate
wordt beïnvloed door biologische, psychologische en sociale
factoren.
- Pijn en nociceptie (= weefselpijn na schade) zijn verschillende
verschijnselen. Pijn kan niet alleen worden afgeleid van activiteit in
sensorische neuronen.
- Door hun levenservaringen leren individuen het concept van pijn.
- Het verslag van een persoon van een ervaring als pijn moet worden
gerespecteerd.
- Hoewel pijn meestal een adaptieve rol speelt, kan het nadelige
effecten hebben op
- Verbale beschrijving is slechts een van de vele gedragingen om pijn
uit te drukken; onvermogen om communiceren doet niets af aan de
mogelijkheid dat een mens (kind) of een dier ervaart pijn

 De emotionele component maakt de pijnbeleving uniek voor iedere persoon
 Het is belangrijk voor de behandeling of het ‘pijn management’ om chronische pijn te
differentiëren van acute pijn

 Dimensies van pijn (Melzack & Casey, 1968)
o Sensorisch - discriminatieve dimensie
 Localisatie, intensiteit, kwaliteit (vb scherp, brandend), duur
o Motivationele – affectieve dimensie (hoe ervaart patiënt zijn pijn?)
 Onaangename karakter van pijn, mate van hinder (vb ziekmakend)
o Cognitief – evaluatieve dimensie (hoe patiënt zijn pijn beoordeeld)
 Plaatst de actuele pijn in een perspectief, beoordeling
 Beïnvloed de sensorische en motivationele dimensies
 Gebaseerd op de ‘beliefs’ van de patiënt (cultuur, past experiences

 Bv: pijn op borst. Patiënt denkt aan hart, longen. De patiënt houdt geen
rekening dat het ook gewoon aan de ribben kan liggen (erger denken dan dat
het is)

o Deze drie dimensies beïnvloeden de “motorisch en gedragscomponenten” als gevolg
van de pijn = respons op de pijn
o Er kan ‘pijngedrag’ ontstaan:
 Pijnontwijkingsgedrag
 Pijn negeren
 Link tussen pijn en bewegen - motorische controle
o “Chronische pijn” kan een aandoening op zich worden

,  IASP: bijkomende terminologie om pijn te beschrijven
o Hyperalgesie: toegenomen sensitiviteit
Bv: als je langere tandpijn hebt zal deze volledig uitstralen naar de kaak
o Allodynia: pijnlijke prikkel die normaal niet pijnlijk is
Bv: massage => achteraf pijn terwijl dat niet mag
o Hypoalgesie: afwezigheid van pijn na schadelijke stimulus
Bv: diabeet heeft geen pijn aan tenen
o Dysesthesie: onaangename abnormale sensatie (branderig gevoel, tinteling)
o Neurogene pijn: pijn veroorzaakt door primair letsel in perifere of centraal ZS
o Neuropatische pijn: pijn afkomstig als een direct gevolg van een letsel in
somatosensorisch systeem
o Pijn gedrag: patroon van observeerbare acties, houding, expressies
o Gerefereerde pijn: spontane pijn buiten de zone van het letsel
o Nociceptor: een sensorische receptor die een schadelijke stimulus detecteert en
doorstuurt
o Nociceptieve pijn: pijn komende van de nociceptoren (= vrije zenuwuiteinden)
o Sensitisatie: toegenomen gevoeligheid van neuronen bij een normale input



 Behandelingsmodellen
o Biomedische model
 Descartes (17de E): alle pijn heeft een directe fysiologische oorzaak
 Toepasbaar bij acute pijnen
 Voorbeeld:
- Trauma: “enkeldistorsie”
- Pijn = symptoom van initieel trauma
- Medische behandeling gericht op letsel
- Medicatie, kine, bracing,…



o Biopsychosociaal model
 Pijn als interactie tussen biologische, psychologische en socioculturele
variabelen.
 Schema volgens Loeser J (1982).
 Toepasbaar bij chronische pijn
 Componenten:
- nociceptie (= detectie)
- pijngewaarwording (perceptie, corticaal)
- pijnbeleving: emotionele distress
- pijngedrag