1
CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
1. HOE LEES JE EEN WETENSCHAPPELIJKE TEKST?
• Origineel onderzoek artikel
o Nieuw onderzoek
o Bijvoorbeeld: is de nieuwe studiemethode beter?
• Review artikel
o Meest voorkomend in vak, samenvatting van al onderzoek op een
specifiek vlak
o Bijvoorbeeld: onderzoeken in verschillende landen naar de nieuwe
studiemethode
• Meta-analyse
o De data-analyse, effect-size (= verschil tussen de 2 groepen MAAR
gemiddelde van verschillende onderzoeken)
o Bijvoorbeeld: gemiddeld scoren studenten met nieuwe studiemethode 4
punten hoger
1.1 ALGEMEEN ADVIES
• Wees kritisch
• Lees artikel meerdere keren
• Maak notities en highlight belangrijke stukken
• Zoek op wat je niet kent of snapt
• Blijf rustig
1.2 ORIGINEEL ONDERZOEK ARTIKEL
Organisatie:
o Titel
o Samenvatting
▪ Waar gaat het artikel over?
▪ Wat willen onderzoekers graag communiceren?
▪ Samenvatting als hulpmiddel
▪ Wees kritisch
o Introductie
▪ Wat is de achtergrondinformatie?
▪ Wat zijn de onderzoeksvragen en hypotheses?
▪ Wat is de aanpak om deze vragen en hypotheses te
beantwoorden?
▪ Vat de introductie samen in 5 zinnen
o Methode
▪ Hoe gaan de onderzoekers hun hypotheses testen?
▪ Wat voor experiment gaan ze gebruiken?
▪ Hoeveel deelnemers gaan ze gebruiken?
▪ Welke andere factoren kunnen een effect hebben op de
resultaten?
o Resultaten
o Discussie
o Conclusie
▪ Wat zijn de belangrijkste bevindingen?
▪ Hoe interpreteren de onderzoekers de resultaten?
▪ Welke zwaktes noemen de onderzoekers?
▪ Wat voor vervolgonderzoek kan worden gedaan?
o Referentie
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
, 2
1.3 REVIEW ARTIKEL
o Samenvatting van al het onderzoek op een specifiek vlak
o Geen nieuwe bevindingen maar originele research artikelen samengevat
o Huidige debat
o Toekomstig onderzoek
2. INLEIDING
CELL = Criminological and Experimental Legal Psychology Lab
Visie:
• Onderzoek
• Onderwijs
• Training
• Zaaksonderzoek voor rechtbank, politie, etc. (advocaat schakelt in: klopt beschuldiging?)
Doet onderzoek naar psychologische fenomenen in criminologie, rechtbank & forensisch
onderzoek:
• Verdachten
• Getuigen
• Slachtoffers
• Professionals
• Crimineel gedrag
• Verklaringen
Relatie tussen criminologie en psychologie:
• Rechtspsychologie
• Forensische psychologie
• Criminologische psychologie
PSYCHOLOGIE RECHT
Wetenschappelijke methode A priori methode (logica, redeneren)
Prospectief (nieuwe inzichten) Retrospectief (hoe komt dat dat gebeurd is)
Nomotetisch (algemene principes) Idiografisch (specifieke zaak)
RECHTSPSYCHOLOGIE FORENSISCHE PSYCHOLOGIE
Experimentele psychologie Klinische psychologie
Empirisch & veldonderzoek Empirisch & veldonderzoek
Bv. Geheugen, leugendetectie Bv. Persoonlijkheid van verdachte
-> criminologische psychologie verzamelnaam van verschillende disciplines
Actueel onderwerp:
• Moord 4-jarig jongetje in Zeeland
• Micheal Jackson, Bill Cosby, … (betrouwbaarheid getuigen? -> vaak voorkomend
probleem bij bekende personen)
• Elizabeth Loftus: inbreng erg groot, maar veel kritiek + enige vrouw (geschiedenis)!!
• The memory war: komt nog aan bod, erg actueel omdat er in België weinig onderzoek is
• Confession Tapes van België: waar men onschuldige met liet bekennen (moord)
• STEVE TITUS-ZAAK
o 12/10/1980
o Vrouw verkracht
o Dader aangeduid in line-up, identificeerde Steve
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
, 3
o Steve suggestief veroordeeld
o MAAR fout: Edward Lee King
-> EXPERIMENTEEL ONDERZOEK: Line-up misleiden <-> niet-misleiden
Onafh. Variabele: wat je manipuleert
Afh. Variabele: wat je meet
Verschillende designs
• Between vs. Within (= 2 verschillende groepen met controlegroep)
• Between-subjects design
• Within-subjects design
3. GESCHIEDENIS VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
Niet één duidelijke geschiedenis, overlapt met rechtspsychologie
• Begonnen als psychologie van verklaringen (‘Psychology of Testimony’)
• 5e eeuw v.C. Thucydides: ”coincidence between accounts of the same occurrences by
different eyewitnesses, arising sometimes from imperfect memory, sometimes from
undue partiality for one side or the other”
• Hans Gross, KriminalPsychologie in 1889: psychologie van ooggetuigenverklaringen
• Münsterberg, Amerikaanse psycholoog in 1908: boek ‘On the Witness Sand’ gezien als
belangrijkste werk over psychologie en recht & toegepaste psychologie (niet
onomstreden & vrouwen niet geschikt als juryleden)
• Stern, Duitse psycholoog in 1901: ‘Psychologie der Aussage’ verklaringen, suggestibiliteit,
geheugen. Experimenteel & actueel, drama experiment/reality experiment (= slecht in
herkennen van daders) MAAR Joods & oorlog (WWII)
” The children (juveniles) should be questioned, if at all possible, only once, in an anxiety-
free atmosphere, as soon as possible after the experience in question, and only by a
particularly apt personality’.
• Listzt, Duitse criminoloog in 1902 voerde ook zo’n experimenten uit
• Binet, Franse psycholoog in 1900 schreef werk gelinkt aan werk van Stern
• Lange tijd stil in werk rond psychologie en verklaringen (rond 1970-1980 weer toename)
• Hans Toch, Amerikaanse psycholoog in 1961 een van de eerste boeken ‘Legal and
Criminal Psychology’
• Eysenck, Britse psycholoog in 1964/1979 schreef als een vd eerste over Crime and
Personality maar van deze opvattingen weet men nog niet of het klopt
• Clecklev, psychiater in 1941/1964 een van de eerste die schreef over psychopathie
• Robert Hare een vd beroemste onderzoekers op terrein van psychopathie momenteel
• Ook België en Nederland belangrijke rol
o Varendonck, Belgische psycholoog in 1911 benoemde hij gevaren van suggestie
op verklaringen van kinderen
o Van Geuns in 1914 verdedigde in Amsterdam welke factoren verklaringen
kunnen aantasten (bv. Drugs)
JUIST FOUT
Memory can be inaccurate Memory is capable of unconsiously ‘blocking
out’ memories of traumatic events
It is possible for an individual to develop Dissociative amnesia is caused by an
‘false’ memories of non-traumatic events overwhelming amount of stress
Memories of emotions you felt previously can Memory is like a video recording, accurately
change if your appraisal of the past situation recording events as they actually occured
changes
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
, 4
Very vivid memories are more likely to be
accure than vague memories
Dissociative amnesia is an essantial human
response to traumatic events, such as combat,
crimes, natural disasters, rape and childhood
abuse
It is possible that most of the time memories
that were previously blocked resurface after
recovering from dissociative amnesia
Early memories, from the first year of life, are
accurately stored and retrievable
Memory is not influenced by suggestion
People suffering from dissociative amnesia an
develop one or more new identities
It is possible for a cliënt/patient to distinguish
between ‘true’ and ‘false’ memories
Repressed memories of events that did
happen can be retrieved in therapy accurately
Hypnosis can accurately retrieve memories of
events that did happen, but were previously
not known to the cliënt/patient
Case Vignettes: niet bespreken, komt nog veel aan bod
! Sommige dingen die we ‘zeker’ weten kloppen niet, lessen kunnen controversieel zijn
Central Park Joggers-zaak > ‘When They See Us’ @Netflix
• 19/04/1989
• Verkracht, mishandeld tijdens joggen
• Jongeren in park worden aangehouden, op verschrikkelijke wijze
• DNA op vrouw kwam niet overeen maar achtergehouden
• Matias Reyes bekend door schuldgevoel jongens (2002), DNA kwam overeen
• Jongens geïnterviewd door Oprah Winfrey
Stefan Kiszko
• Verdacht van moord
• Mentaal labiel, onder druk gezet bij ondervraging
• Bekend na suggestieve ondervraging
• 1992 vrijgesproken & 1993 dood
Probleem in de criminologische psychologie
INNOCENCE PROJECT: laten zien van gerechtelijke dwaling
▪ België, Leuven
▪ Voordeel vd twijfel
▪ Opzoek naar onschuldige daders
4. ONDERZOEKSMETHODEN
Mr. Big-methode = politie gaat anoniem in criminele bende, om te mogen meedoen als ‘burger’
vraagt men wat je allemaal al hebt gedaan ⟶ sommige willen in bende dus gaan liegen
↳ komt uit actualiteit
⟶ onderzoek onder vuur: opnieuw uitgevoerd en men komt niet meer op dezelfde resultaten
⟶ onbewust dingen in onderzoek die niet goed zijn, door te weinig kennis over onderzoek doen
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
1. HOE LEES JE EEN WETENSCHAPPELIJKE TEKST?
• Origineel onderzoek artikel
o Nieuw onderzoek
o Bijvoorbeeld: is de nieuwe studiemethode beter?
• Review artikel
o Meest voorkomend in vak, samenvatting van al onderzoek op een
specifiek vlak
o Bijvoorbeeld: onderzoeken in verschillende landen naar de nieuwe
studiemethode
• Meta-analyse
o De data-analyse, effect-size (= verschil tussen de 2 groepen MAAR
gemiddelde van verschillende onderzoeken)
o Bijvoorbeeld: gemiddeld scoren studenten met nieuwe studiemethode 4
punten hoger
1.1 ALGEMEEN ADVIES
• Wees kritisch
• Lees artikel meerdere keren
• Maak notities en highlight belangrijke stukken
• Zoek op wat je niet kent of snapt
• Blijf rustig
1.2 ORIGINEEL ONDERZOEK ARTIKEL
Organisatie:
o Titel
o Samenvatting
▪ Waar gaat het artikel over?
▪ Wat willen onderzoekers graag communiceren?
▪ Samenvatting als hulpmiddel
▪ Wees kritisch
o Introductie
▪ Wat is de achtergrondinformatie?
▪ Wat zijn de onderzoeksvragen en hypotheses?
▪ Wat is de aanpak om deze vragen en hypotheses te
beantwoorden?
▪ Vat de introductie samen in 5 zinnen
o Methode
▪ Hoe gaan de onderzoekers hun hypotheses testen?
▪ Wat voor experiment gaan ze gebruiken?
▪ Hoeveel deelnemers gaan ze gebruiken?
▪ Welke andere factoren kunnen een effect hebben op de
resultaten?
o Resultaten
o Discussie
o Conclusie
▪ Wat zijn de belangrijkste bevindingen?
▪ Hoe interpreteren de onderzoekers de resultaten?
▪ Welke zwaktes noemen de onderzoekers?
▪ Wat voor vervolgonderzoek kan worden gedaan?
o Referentie
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
, 2
1.3 REVIEW ARTIKEL
o Samenvatting van al het onderzoek op een specifiek vlak
o Geen nieuwe bevindingen maar originele research artikelen samengevat
o Huidige debat
o Toekomstig onderzoek
2. INLEIDING
CELL = Criminological and Experimental Legal Psychology Lab
Visie:
• Onderzoek
• Onderwijs
• Training
• Zaaksonderzoek voor rechtbank, politie, etc. (advocaat schakelt in: klopt beschuldiging?)
Doet onderzoek naar psychologische fenomenen in criminologie, rechtbank & forensisch
onderzoek:
• Verdachten
• Getuigen
• Slachtoffers
• Professionals
• Crimineel gedrag
• Verklaringen
Relatie tussen criminologie en psychologie:
• Rechtspsychologie
• Forensische psychologie
• Criminologische psychologie
PSYCHOLOGIE RECHT
Wetenschappelijke methode A priori methode (logica, redeneren)
Prospectief (nieuwe inzichten) Retrospectief (hoe komt dat dat gebeurd is)
Nomotetisch (algemene principes) Idiografisch (specifieke zaak)
RECHTSPSYCHOLOGIE FORENSISCHE PSYCHOLOGIE
Experimentele psychologie Klinische psychologie
Empirisch & veldonderzoek Empirisch & veldonderzoek
Bv. Geheugen, leugendetectie Bv. Persoonlijkheid van verdachte
-> criminologische psychologie verzamelnaam van verschillende disciplines
Actueel onderwerp:
• Moord 4-jarig jongetje in Zeeland
• Micheal Jackson, Bill Cosby, … (betrouwbaarheid getuigen? -> vaak voorkomend
probleem bij bekende personen)
• Elizabeth Loftus: inbreng erg groot, maar veel kritiek + enige vrouw (geschiedenis)!!
• The memory war: komt nog aan bod, erg actueel omdat er in België weinig onderzoek is
• Confession Tapes van België: waar men onschuldige met liet bekennen (moord)
• STEVE TITUS-ZAAK
o 12/10/1980
o Vrouw verkracht
o Dader aangeduid in line-up, identificeerde Steve
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
, 3
o Steve suggestief veroordeeld
o MAAR fout: Edward Lee King
-> EXPERIMENTEEL ONDERZOEK: Line-up misleiden <-> niet-misleiden
Onafh. Variabele: wat je manipuleert
Afh. Variabele: wat je meet
Verschillende designs
• Between vs. Within (= 2 verschillende groepen met controlegroep)
• Between-subjects design
• Within-subjects design
3. GESCHIEDENIS VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
Niet één duidelijke geschiedenis, overlapt met rechtspsychologie
• Begonnen als psychologie van verklaringen (‘Psychology of Testimony’)
• 5e eeuw v.C. Thucydides: ”coincidence between accounts of the same occurrences by
different eyewitnesses, arising sometimes from imperfect memory, sometimes from
undue partiality for one side or the other”
• Hans Gross, KriminalPsychologie in 1889: psychologie van ooggetuigenverklaringen
• Münsterberg, Amerikaanse psycholoog in 1908: boek ‘On the Witness Sand’ gezien als
belangrijkste werk over psychologie en recht & toegepaste psychologie (niet
onomstreden & vrouwen niet geschikt als juryleden)
• Stern, Duitse psycholoog in 1901: ‘Psychologie der Aussage’ verklaringen, suggestibiliteit,
geheugen. Experimenteel & actueel, drama experiment/reality experiment (= slecht in
herkennen van daders) MAAR Joods & oorlog (WWII)
” The children (juveniles) should be questioned, if at all possible, only once, in an anxiety-
free atmosphere, as soon as possible after the experience in question, and only by a
particularly apt personality’.
• Listzt, Duitse criminoloog in 1902 voerde ook zo’n experimenten uit
• Binet, Franse psycholoog in 1900 schreef werk gelinkt aan werk van Stern
• Lange tijd stil in werk rond psychologie en verklaringen (rond 1970-1980 weer toename)
• Hans Toch, Amerikaanse psycholoog in 1961 een van de eerste boeken ‘Legal and
Criminal Psychology’
• Eysenck, Britse psycholoog in 1964/1979 schreef als een vd eerste over Crime and
Personality maar van deze opvattingen weet men nog niet of het klopt
• Clecklev, psychiater in 1941/1964 een van de eerste die schreef over psychopathie
• Robert Hare een vd beroemste onderzoekers op terrein van psychopathie momenteel
• Ook België en Nederland belangrijke rol
o Varendonck, Belgische psycholoog in 1911 benoemde hij gevaren van suggestie
op verklaringen van kinderen
o Van Geuns in 1914 verdedigde in Amsterdam welke factoren verklaringen
kunnen aantasten (bv. Drugs)
JUIST FOUT
Memory can be inaccurate Memory is capable of unconsiously ‘blocking
out’ memories of traumatic events
It is possible for an individual to develop Dissociative amnesia is caused by an
‘false’ memories of non-traumatic events overwhelming amount of stress
Memories of emotions you felt previously can Memory is like a video recording, accurately
change if your appraisal of the past situation recording events as they actually occured
changes
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
, 4
Very vivid memories are more likely to be
accure than vague memories
Dissociative amnesia is an essantial human
response to traumatic events, such as combat,
crimes, natural disasters, rape and childhood
abuse
It is possible that most of the time memories
that were previously blocked resurface after
recovering from dissociative amnesia
Early memories, from the first year of life, are
accurately stored and retrievable
Memory is not influenced by suggestion
People suffering from dissociative amnesia an
develop one or more new identities
It is possible for a cliënt/patient to distinguish
between ‘true’ and ‘false’ memories
Repressed memories of events that did
happen can be retrieved in therapy accurately
Hypnosis can accurately retrieve memories of
events that did happen, but were previously
not known to the cliënt/patient
Case Vignettes: niet bespreken, komt nog veel aan bod
! Sommige dingen die we ‘zeker’ weten kloppen niet, lessen kunnen controversieel zijn
Central Park Joggers-zaak > ‘When They See Us’ @Netflix
• 19/04/1989
• Verkracht, mishandeld tijdens joggen
• Jongeren in park worden aangehouden, op verschrikkelijke wijze
• DNA op vrouw kwam niet overeen maar achtergehouden
• Matias Reyes bekend door schuldgevoel jongens (2002), DNA kwam overeen
• Jongens geïnterviewd door Oprah Winfrey
Stefan Kiszko
• Verdacht van moord
• Mentaal labiel, onder druk gezet bij ondervraging
• Bekend na suggestieve ondervraging
• 1992 vrijgesproken & 1993 dood
Probleem in de criminologische psychologie
INNOCENCE PROJECT: laten zien van gerechtelijke dwaling
▪ België, Leuven
▪ Voordeel vd twijfel
▪ Opzoek naar onschuldige daders
4. ONDERZOEKSMETHODEN
Mr. Big-methode = politie gaat anoniem in criminele bende, om te mogen meedoen als ‘burger’
vraagt men wat je allemaal al hebt gedaan ⟶ sommige willen in bende dus gaan liegen
↳ komt uit actualiteit
⟶ onderzoek onder vuur: opnieuw uitgevoerd en men komt niet meer op dezelfde resultaten
⟶ onbewust dingen in onderzoek die niet goed zijn, door te weinig kennis over onderzoek doen
BIRTE VAN DEN EYNDE | criminologische psychologie 2021-2022
