Samenvatting Begrippenlijst Recht

Begrippenlijst Recht
Deel 1: algemene inleiding tot het recht
DEFINITIE recht is een geheel v gedragsregels die afdwingbaar zijn
door de OVH
gedragsregels - Zijn voorschriften die worden opgelegd
om ons gedrag in een bepaalde richting te
sturen
- ‘wat anders kan, maar niet anders mag’
- Alle rechtsregels zijn gedragsregels, maar
niet alle gedragsregels zijn rechtsregels
indicatieve regels - ‘wat is’ & nooit anders kan
- Bv. 1+1=2
afdwingbaarheid - verwijst naar de aanwezigheid v
technieken, sancties, waarmee de
naleving vd gedragsregels w gewaarborgd
- zorgt ervoor dat men die regels niet
zomaar ongestoord naast zich neerlegt
- alle rechtsregels zijn afdwingbare
gedragsregels, maar niet alle afdwingbare
gedragsregels zijn daarom rechtsregels
 bv. spelregels v voetbal
rechtsregels worden afgedwongen door OVH, maar NIET
gemaakt door OVH
sanctie ≠ straf - soms bestaat de sanctionering in het
recht uit het opleggen ve straf (bv.
gevangenisstraf, boete), maar niet altijd
- strafsancties bij misdrijven
- wie andere dan strafrechtelijke regels
overtreedt, zal geen straf opgelegd
krijgen, maar zal te maken krijgen met
andere afdwingingsmiddelen (bv.
schadevergoeding)
 straf is een soort sanctie
misdrijven schendingen van strafrechtsregels
doel vh recht - orde brengen in mtschpij
- rechtszekerheid brengen in mtschpij
orde - zonder rechtsregels zou er chaos zijn
- bv. mensen zouden zelf kiezen om R/L te
rijden op de rijweg
rechtszekerheid - door rechtsregels
 weten mensen waar ze aan toe
zijn
 wat hen te wachten staat als ze
zich in bepaalde manier
gedragen, en hebben ze minder
het gevoel aan willekeur
onderworpen te zijn
bronnen vh recht - verschillende vormen waarin rechtsregels

, kunnen worden uitgedrukt
 wetgeving (in ruime zin)
 rechtsgewoonte
 algemene rechtsbeginselen
 rechtspraak
 rechtsleer
 private regelgeving
wetgeving (in ruime zin) - federale wetten/ wetten in enge zin
 wetgeving gestemd door het
federale parlement
 in hun titel het woord ‘wet’
- decreten en ordonnanties
 wetgeving gestemd door de
deelstaatparlementen in ons land
- beslissingen vd uitvoerende macht
 Koninklijke Besluiten, Ministeriële
Besluiten, gemeentelijke en
provinciale besluiten …
- Waar vind je wetgeving?
 Belgisch Staatsblad (NIET
gemeentelijke en provinciale
besluiten)
o Geconsolideerde
wetgeving 
www.juridat.be
o Provincies 
Bestuursmemoriaal
o Gemeenten
 Via aanplakking
 Via neerlegging
op de griffie vd
rechtbank v 1ste
aanleg en vd
politierechtbank
 online
geconsolideerde wetgeving Basistekst/ oorspronkelijke tekst met daarin
verwerkt alle latere wijzigingen
rechtsgewoonte - zijn de gevestigde, ongeschreven
gebruiken die door de gemeenschap als
bindende rechtsregels worden
beschouwd
- bv. wnr een ambtenaar vd burgelijke
stand het overlijden ve persoon moet
vaststellen, is het ‘de gewoonte’ dat hij
zich tevreden stelt met een attest v
overlijden dat is opgesteld door een
geneesheer
algemene rechtsbeginselen - zijn ongeschreven gedragsregels die op
een bepaald ogenblik essentieel worden
geacht voor de samenleving
- bv. verbod v eigenrichting (wie meent op

, iets recht te hebben, maar het niet op
vreedzame manier verkrijgt, moet de
omweg via de rechter maken), de
bescherming vd zwakken, de eerbiediging
vd menselijke persoon
rechtspraak - geheel v rechterlijke uitspraken
 vonnissen vd rechtbanken
 arresten vd hoven
 uitspraken vd andere
rechtscolleges
- is geen algemeen bindende bron, maar
toch een gezaghebbende bron
- is vaak een belangrijke aanvulling op de
wet, telkens wnr de wet onvolledig/
onduidelijk is
rechtsleer - is het geheel vd publicaties waarin
rechtsgeleerden hun opvattingen over
het recht meedelen
 geschriften (handboeken, wet artikels)
van juristen
- gezaghebbende rechtsbron: zij is op zich
is niet algemeen bindend, maar kan wel
een grote invloed uitoefenen op de
wetgeving en de rechters
private regelgeving - bv. overeenkomsten die tssn 2 personen
zijn aangegaan zijn bindende voor die 2
partijen
- wordt een overeenkomst niet nageleefd,
dan kan de naleving ervan afgedwongen
worden via de OVH (bv. rechtbank)
- ‘alle overeenkomsten die wettig zijn
aangegaan, strekken degenen die ze
hebben aangegaan, tot wet’
klassieke indeling vh recht - Publiekrecht
 Gaat over OVH instanties die
gezag uitoefenen
 Bepaald wat de bevoegdheden
zijn v die instanties
 Bepaald wat de verhouding is
tssn OVH & burger
- Privaatrecht
 Gaat over burgers onderling
 Grootste rechtstak: burgerlijk
recht
- Gemengde rechtstakken
publiekrecht - Regelt de organisatie en werking vd OVH
(Federale Staat, gemeenschappen,
gewesten, prov, gemeenten, openbare
diensten) & de relatie vd OVH met de
burgers
- Rechtstakken

,  Grondwettelijk recht
 Bestuursrecht/ administratief
recht
 Strafrecht
 Fiscaal recht
 Gemeentelijk recht/ procesrecht
grondwettelijk recht/ staatsrecht - Bevat de fundamentele regels vh
publiekrecht
 Belangrijkste regels over de
inrichting en de werking vd
verschillende staatsmachten
(wetgevende, uitvoerende,
rechterlijke macht)
 Fundamentele rechten en
vrijheden vd burgers (=
mensenrechten)
bestuursrecht/ administratief recht - Regelt de werking en de structuur vd
organen vd uitvoerende macht (=
administratie/ bestuur), voor zover dit
niet geregeld is door het staatsrecht
- Maakt je wegwijs in verschillende
administratieve diensten en hun werking,
alsook in het statuur vd ambtenaren die
er werken
strafrecht bestaat uit de regels met betrekking tot het
opleggen v strafsancties
fiscaal recht Omvat het geheel v regels met betrekking tot het
heffen en innen vd belastingen
(inkomstenbelastingen, BTW,…)
gerechtelijke recht/ procesrecht - Bevat de regels met betrekking tot:
 De organisatie, de bevoegdheid
en de werking vd rechtscolleges
(rechtbanken, hoven)
 De manier waarop men moet
procederen
 De rechtsmiddelen die tegen een
rechterlijk uitspraak kunnen
worden aangewend (beroep,
verzet)
- Het gerechtelijke recht w verder
ingedeeld in:
 Gerechtelijk privaatrecht
 Strafprocesrecht/
strafvorderingsrecht
gerechtelijke privaatrecht dit is gerechtelijk recht v toepassing op geschillen
(=conflicten) v privaatrechtelijke aard
strafprocesrecht/ strafvorderingsrecht gerechtelijk recht dat voorschrijft hoe misdrijven
worden vervolgd en bestraft: hoe worden
verdachten opgespoord, verhoord, voor de
rechter gebracht, hoe verloop de procedure voor
die rechter