- Thales (reductie)
-argumentatief: suggereert een diepere waarheid
-onderzoekend: zet aan tot verder ontdekken door op te delen en dieper te graven
-ontwerpend: herleiding van een object tot elementen die je niet meer verder kan opdelen. Je
ontwerpt vervolgens door combinatie van die elementen. Of je ontwerpt vanuit één basisvorm
(kubus). Of je ontwerpt vanuit één principe (ecologie) . Of je gebruikt één grondstof (hout).
- Anaximander (principe van voldoende reden)
-argumentatief: elk onderzoek is gelegitimeerd: je leert niets bij door te stellen dat er geen reden is
voor iets te zijn zoals het is.
-onderzoekend: alles wat is, heeft een reden: dat is zelf de reden dat je je steeds weer de vraag stelt
waarom iets het geval is. Alles moet dus een verklaring hebben. Het principe van voldoende redenen
stimuleert als geen ander de zoektocht naar kennis.
-ontwerpend: verwacht je altijd aan de vraag ‘waarom?’, ‘daarom’ is geen antwoord. De reeks van
vragen kan je eindigen wanneer je bij een evidentie aankomt. Als zich herhaaldelijk een probleem
voordoet, moet je je afvragen wat de reden is van het probleem. Het kan toeval zijn, maar
waarschijnlijk niet als het vaker gebeurt. Dan moet er een voldoende reden zijn voor die gebeurtenis.
- Anaximenes (analogie)
-argumentatief: om complexe dingen te plaatsen in een bestaand kader van kennis
-onderzoekend: leidt tot inzicht omdat ze nieuwe waarnemingen duidt aan de hand van bestaande
kennis door vergelijking. Of ze leidt tot plausibele (=aannemelijk) hypotheses.
-ontwerpend: je ontwerpt vanuit een voorbeeld dat niet behoort tot je discipline: je neemt de
structuur over. Je kijkt naar dieren, planten, kunst, muziek…
Druk verhoudingen in je ontwerp uit zoals verhoudingen tussen andere zaken in je omgeving.
Analogie zet je op weg.
Ter verdediging van je ontwerp werkt een sterke analogie overtuigend.
- Parmenides (wet van de niet-contradictie)
-argumentatief: het is het één of het ander; je kan niet iets en het tegendeel tegelijk veronderstellen.
Zoek en vermijd contradicties.
-onderzoekend: de wet van de niet-contradictie dwingt tot het vermijden van contradicties
-voor ontwerpers: let op voor verdoken contradicties. Bepaalde aannames die los van elkaar staan,
kunnen gevolgen hebben die wel tot een tegenstelling leiden.
- Zeno Van Elea (reductio ad absurdum)
-argumentatief: “stel dat je gelijk hebt en p gelooft; wat zijn daarvan dan de gevolgen q en r?” “Als je
in p gelooft moet je ook in q geloven, maar q is absurd. Geloof je dan nog steeds in p?”
-onderzoekend: als een premisse leidt tot een absurde situatie, dan moet de premisse fout zijn. Dat
betekent niet dat je de premisse totaal moet verwerpen, het kan volstaan om wat bij te sturen.
-ontwerpend: als je tot een tweestrijdigheid komt, zijn er 2 mogelijkheden:
1) je hebt een denkfout gemaakt
2) het uitgangspunt is verkeerd
dus je moet de redenering herzien of het uitgangspunt een beetje bijstellen. Je mag niet je besluit
aanpassen door de tegenstrijdigheid weg te werken (= ad-hoc redenering).
, - Eubulides (de logische paradoxen)
-argumentatief: taalparadoxen leiden tot definitorische tekorten.
Ga na of één van je definities niet kan leiden tot een paradox. (Veronderstellingen kunnen een
verdoken dubbelzinnigheid herbergen)
Paradoxen kunnen ook wijzen op denkfouten. (Misschien heb je verkeerd geredeneerd of een
ongepaste logica gebruikt)
Je kan het klassiek redeneren niet bij vage concepten gebruiken.
Tracht een paradox te vinden in de redenering van de opponent
-onderzoekend: paradoxen zetten aan om uitganspunten grondig te herbekijken. Ga na of ze geen
paradoxen bevatten.
-ontwerpend: paradoxale tekeningen zijn inspirerend. Eigen aan die tekeningen is dat de objecten
niet in werkelijkheid gemaakt kunnen worden. (bv.: driehoek van Penrose)
- Protagoras (antilogie)
-argumentatief: methode om je voor te bereiden op een discussie. Geeft de sterktes van de
tegenstander weer en je eigen zwaktes.
-onderzoekend: stelt je in staat om aan zelfkritiek te doen. Je ontdekt je eigen sterktes en zwaktes.
-ontwerpend: zoek ook negatief over je ontwerp en zoek niet alleen wat in je voordeel spreekt. Het
ontwerp wordt alleen maar beter als je door reflectie tot een sterker ontwerp komt. Bovendien heb
je mogelijke kritieken al ondervangen.
- Socrates (dilemma)
-argumentatief: geen vals dilemma’s construeren. Als je zelf met een dilemma wordt geconfronteerd,
probeer dan een 3e alternatief te vinden (zwemvest). Of je pakt 1 van de implicaties aan.
-onderzoekend: ze zijn lastig maar vruchtbaar, ze wijzen op de complexiteit van keuzes.
-ontwerpend: als verschillende mogelijkheden leiden tot onwenselijke gevolgen, overweeg dan
alternatieven om deze gevolgen te vermijden. Ga zelf na of er geen tegenstellingen zijn, probeer ze
weg te redeneren. Als dat niet mogelijk is, zorg dat je de keuze niet hoefde te maken in de eerste
plaats.
- Socrates (maieutiek)
-argumentatief: is heel sterk: de toehoorder denkt zelf tot een vaststelling te komen vanuit reeds
verworven kennis. Dit is bijzonder overtuigend. De tegenstander is overtuigd zonder te beseffen dat
er persuasief proces aan de gang was.
-onderzoekend: kan je tot belangrijke inzichten brengen
-ontwerpend: je hebt iemand nodig die je informatieve vragen stelt. Het hoeft (en is zelfs beter van
niet) geen collega te zijn. Het is van belang dat de persoon goed zijn hoofd er bij houdt en verder
gaat op jouw antwoord. Je komt zo zelf tot inzicht.
- Plato (allegorie)
lijkt op analogie
→ gelijkenis: verwijzen beide naar gelijkaardige situaties
→ verschil: analogie, geeft nieuwe inzichten/allegorie, verduidelijkt situaties
-argumentatief: suggereert een diepere waarheid
-onderzoekend: zet aan tot verder ontdekken door op te delen en dieper te graven
-ontwerpend: herleiding van een object tot elementen die je niet meer verder kan opdelen. Je
ontwerpt vervolgens door combinatie van die elementen. Of je ontwerpt vanuit één basisvorm
(kubus). Of je ontwerpt vanuit één principe (ecologie) . Of je gebruikt één grondstof (hout).
- Anaximander (principe van voldoende reden)
-argumentatief: elk onderzoek is gelegitimeerd: je leert niets bij door te stellen dat er geen reden is
voor iets te zijn zoals het is.
-onderzoekend: alles wat is, heeft een reden: dat is zelf de reden dat je je steeds weer de vraag stelt
waarom iets het geval is. Alles moet dus een verklaring hebben. Het principe van voldoende redenen
stimuleert als geen ander de zoektocht naar kennis.
-ontwerpend: verwacht je altijd aan de vraag ‘waarom?’, ‘daarom’ is geen antwoord. De reeks van
vragen kan je eindigen wanneer je bij een evidentie aankomt. Als zich herhaaldelijk een probleem
voordoet, moet je je afvragen wat de reden is van het probleem. Het kan toeval zijn, maar
waarschijnlijk niet als het vaker gebeurt. Dan moet er een voldoende reden zijn voor die gebeurtenis.
- Anaximenes (analogie)
-argumentatief: om complexe dingen te plaatsen in een bestaand kader van kennis
-onderzoekend: leidt tot inzicht omdat ze nieuwe waarnemingen duidt aan de hand van bestaande
kennis door vergelijking. Of ze leidt tot plausibele (=aannemelijk) hypotheses.
-ontwerpend: je ontwerpt vanuit een voorbeeld dat niet behoort tot je discipline: je neemt de
structuur over. Je kijkt naar dieren, planten, kunst, muziek…
Druk verhoudingen in je ontwerp uit zoals verhoudingen tussen andere zaken in je omgeving.
Analogie zet je op weg.
Ter verdediging van je ontwerp werkt een sterke analogie overtuigend.
- Parmenides (wet van de niet-contradictie)
-argumentatief: het is het één of het ander; je kan niet iets en het tegendeel tegelijk veronderstellen.
Zoek en vermijd contradicties.
-onderzoekend: de wet van de niet-contradictie dwingt tot het vermijden van contradicties
-voor ontwerpers: let op voor verdoken contradicties. Bepaalde aannames die los van elkaar staan,
kunnen gevolgen hebben die wel tot een tegenstelling leiden.
- Zeno Van Elea (reductio ad absurdum)
-argumentatief: “stel dat je gelijk hebt en p gelooft; wat zijn daarvan dan de gevolgen q en r?” “Als je
in p gelooft moet je ook in q geloven, maar q is absurd. Geloof je dan nog steeds in p?”
-onderzoekend: als een premisse leidt tot een absurde situatie, dan moet de premisse fout zijn. Dat
betekent niet dat je de premisse totaal moet verwerpen, het kan volstaan om wat bij te sturen.
-ontwerpend: als je tot een tweestrijdigheid komt, zijn er 2 mogelijkheden:
1) je hebt een denkfout gemaakt
2) het uitgangspunt is verkeerd
dus je moet de redenering herzien of het uitgangspunt een beetje bijstellen. Je mag niet je besluit
aanpassen door de tegenstrijdigheid weg te werken (= ad-hoc redenering).
, - Eubulides (de logische paradoxen)
-argumentatief: taalparadoxen leiden tot definitorische tekorten.
Ga na of één van je definities niet kan leiden tot een paradox. (Veronderstellingen kunnen een
verdoken dubbelzinnigheid herbergen)
Paradoxen kunnen ook wijzen op denkfouten. (Misschien heb je verkeerd geredeneerd of een
ongepaste logica gebruikt)
Je kan het klassiek redeneren niet bij vage concepten gebruiken.
Tracht een paradox te vinden in de redenering van de opponent
-onderzoekend: paradoxen zetten aan om uitganspunten grondig te herbekijken. Ga na of ze geen
paradoxen bevatten.
-ontwerpend: paradoxale tekeningen zijn inspirerend. Eigen aan die tekeningen is dat de objecten
niet in werkelijkheid gemaakt kunnen worden. (bv.: driehoek van Penrose)
- Protagoras (antilogie)
-argumentatief: methode om je voor te bereiden op een discussie. Geeft de sterktes van de
tegenstander weer en je eigen zwaktes.
-onderzoekend: stelt je in staat om aan zelfkritiek te doen. Je ontdekt je eigen sterktes en zwaktes.
-ontwerpend: zoek ook negatief over je ontwerp en zoek niet alleen wat in je voordeel spreekt. Het
ontwerp wordt alleen maar beter als je door reflectie tot een sterker ontwerp komt. Bovendien heb
je mogelijke kritieken al ondervangen.
- Socrates (dilemma)
-argumentatief: geen vals dilemma’s construeren. Als je zelf met een dilemma wordt geconfronteerd,
probeer dan een 3e alternatief te vinden (zwemvest). Of je pakt 1 van de implicaties aan.
-onderzoekend: ze zijn lastig maar vruchtbaar, ze wijzen op de complexiteit van keuzes.
-ontwerpend: als verschillende mogelijkheden leiden tot onwenselijke gevolgen, overweeg dan
alternatieven om deze gevolgen te vermijden. Ga zelf na of er geen tegenstellingen zijn, probeer ze
weg te redeneren. Als dat niet mogelijk is, zorg dat je de keuze niet hoefde te maken in de eerste
plaats.
- Socrates (maieutiek)
-argumentatief: is heel sterk: de toehoorder denkt zelf tot een vaststelling te komen vanuit reeds
verworven kennis. Dit is bijzonder overtuigend. De tegenstander is overtuigd zonder te beseffen dat
er persuasief proces aan de gang was.
-onderzoekend: kan je tot belangrijke inzichten brengen
-ontwerpend: je hebt iemand nodig die je informatieve vragen stelt. Het hoeft (en is zelfs beter van
niet) geen collega te zijn. Het is van belang dat de persoon goed zijn hoofd er bij houdt en verder
gaat op jouw antwoord. Je komt zo zelf tot inzicht.
- Plato (allegorie)
lijkt op analogie
→ gelijkenis: verwijzen beide naar gelijkaardige situaties
→ verschil: analogie, geeft nieuwe inzichten/allegorie, verduidelijkt situaties
