Evaluatie:
- Opdrachten: groepsopdracht psycho-educatie 4/20 + individuele opdracht schrijfvaardigheid 2/20
- Mondeling examen: 2 rollenspelen met simulatiecliënten 14/20
Thema 1: verwijzen
1. Kwaliteitsvol verwijzen
Verwijzen: het doorsturen van de cliënt naar een andere hulpverlener of instantie op initiatief van de
hulpverlener, omdat de hulpverlener niet (verder) in staat is om de cliënt te helpen
Redenen om te verwijzen:
- Hulpvraag sluit niet aan bij je expertise/aanbod van de setting
- Te lange wachttijd
- Financiële situatie van de cliënt
- Belangrijke anderen reeds in begeleiding
- Te sterke betrokkenheid
- Moeilijke bereikbaarheid
- Problematiek blijkt complexer dan gedacht
- Aanvullend of ander onderzoek is nodig
- Andere interventies zijn aangewezen
Voorbeelden:
- Je werkt op de PAAZ afdeling. Na 3 weken op de crisisafdeling, verwijs je iemand door naar de AA.
- Je werkt in een CAW. Iemand meldt zich aan omdat hij zich niet goed voelt in zijn vel. Tijdens het
gesprek blijkt dat er ook sprake is van druggebruik.
- Je werkt in een revalidatiecentrum. Een moeder neemt contact op want wil heel snel hulp voor de
gedragsmoeilijkheden van haar zoon. Jullie hebben een wachtlijst van 9 maanden.
- Na een infosessie rond stoppen met roken spreekt iemand je aan. Hij wil graag weten waar hij
terecht kan voor begeleiding.
Telefonisch verwijzen vs verwijsgesprek
Verwijzen kan in verschillende fasen nodig zijn
2 soorten cliënten:
1
,- Cliënten die zich voor het eerst aanmelden, maar die je niet kan verder helpen → telefonisch
verwijzen
- Cliënten met wie je reeds (een deel van) het PSD-/ begeleidingsproces hebt doorlopen en tijdens
het proces komt naar voren dat verwijzing nodig is → verwijsgesprek
Vanuit het perspectief van een cliënt is een verwijzing geslaagd als hij:
- Meteen naar de juiste dienst is verwezen
- Zo snel als mogelijk de gewenste hulp krijgt
- Zich ondersteund voelt in het doorverwijzingsproces (vaak belangrijk om eens terug te bellen)
- Akkoord gaat met de verwijzing
Vanuit het perspectief van de hulpverlener is een verwijzing geslaagd als:
- Hij kan verwijzen naar de gepaste instantie
- Hij voldoende informatie kan doorgeven over de setting waarnaar hij de cliënt doorverwijst
- De cliënt akkoord gaat met de verwijzing en zichzelf voldoende heeft kunnen motiveren om actief
betrokken te blijven op het eigen proces
→ kennis van de sociale kaart is noodzakelijk
Hoe een geschikt verwijsadres vinden?
Stap 1: stel jezelf volgende vragen → Welke lijn? Residentiële of ambulante hulp? Gesubsidieerde
hulp of privépraktijk? Regio? Bereikbaarheid? Probleemgebieden? Specialisatie?
→ op basis daarvan ga je op zoek naar mogelijke verwijsadressen
Opmerking: financiële aspect → gesubsidieerde hulp kost minder, maar heeft langere wachttijden
(omgekeerde bij privépraktijk) → dit uitleggen aan cliënt en vragen of dit haalbaar is (belangrijk voor
examen)
Stap 2: ga op zoek naar geschikte verwijsadressen
Waar? → folders, brochures, internet, prakrijken, organisaties, beroepsverenigingen, websites van
therapeutische stromingen, sociale kaart
Stap 3: bekijken de gevonden adressen kritisch
Sommige websites of andere bronnen lijken betrouwbaar, maar zijn dit niet altijd
Wie is de hulpverlener? → Opleiding? Specialisatie? Ervaring? Individu/team/organisatie?
Wat is het aanbod? → Gespecialiseerde hulp of vele topics? Doelgroep? Werkwijze?
2
,2. Telefonisch verwijzen
2 mogelijke situaties:
- Op voorhand duidelijk voor hulpverlener dat er moet verwezen worden (bv. lange wachtlijst)
- Geen indicaties op voorhand, maar tijdens exploreren van hulpvraag wordt duidelijk dat er moet
doorverwezen worden
→ in beide gevallen voldoende exploreren en info verzamelen om goed te kunnen verwijzen
Telefonisch verwijzen bestaat uit 2 fasen: informatie verzamelen + informatie geven
Informatie verzamelen: Wie komt met wat net nu naar hier?
Informatie geven:
- Reden waarom je niet kan helpen
- Naam dienst waarnaar je verwijst
- Reden waarom je specifiek naar daar verwijst
- Contactgegevens: adres, telefoonnummer, e-mailadres, website
- Informatie over bereikbaarheid
- Informatie over kostprijs en terugbetaling
- Mogelijkheid om je terug te contacteren
Opmerkingen:
- Soms is het niet mogelijk om aan de telefoon onmiddellijk een goed doorverwijsadres te bepalen →
geef aan dat je zal nagaan waar de cliënt terecht kan en dat je zal terugbellen
- Als na het informatie verzamelen blijkt dat de aanmelding wel ontvankelijk is → geeft informatie
over de eigen werking
3. Het verwijsgesprek en de verwijsbrief
6 stappen in het verwijsgesprek:
1. Vertel de cliënt dat je wil verwijzen en waarom: breng dit zo rustig mogelijk, probeer niet te
overtuigen
2. Peil naar de reactie van de cliënt: schenk voldoende aandacht aan de gevoelens van de cliënt,
luister naar vragen en bedenkingen van de cliënt
3. Leg uit naar wie je wil verwijzen en wat de cliënt daar kan verwachten: zo concreet mogelijk (o.a.
wachttijden)
4. Overleg met de cliënt of hij verwezen wil worden: na het samenleggen van de info is het aan de
cliënt om te beslissen of hij ingaat op de verwijzing
3
, 5. Geef praktische info m.b.t. de andere setting en overleg over de verwijsbrief: praktische info
(contactgegevens, bereikbaarheid, financiële implicaties…), verwijsbrief (functie, toestemming, info
doorgeven over cliënt)
6. Maak een afspraak om na te gaan of de verwijzing volgens plan is verlopen: Heeft de cliënt contact
opgenomen? Wordt hij verder geholpen?
Wat als iemand niet verwezen wil worden?
Bevraag en concretiseer de weerstand (ga er niet aan voorbij)
Geef erkenning en schenk voldoende aandacht aan de gevoelens
Tracht de cliënt voldoende te motiveren, zonder te sterkt te overtuigen
Dit kan meerder gesprekken in beslag nemen
Wat als je cliënt vraagt of jij de andere hulpverlener kan contacteren?
Stimuleer je cliënt om zelf contact op te nemen
Als je cliënt het echt niet kan/wil/durft doen, doe het dan samen → zet de speaker van je telefoon
op, vertel dat de cliënt bij je zit, verzamel de nodige info (aanmelding, wachttijd…), bespreek enkel
die info die noodzakelijk is om de verwijzing in te schatten
Wat als de cliënt niet meteen bij de andere hulpverlener terecht kan?
Laat de cliënt niet aan zijn lot over
Maak afspraken over hoe de periode kan worden overbrugd → Verder begeleiden? Aanspreekpunt
voor crisissituaties/occasionele ondersteuning? Telefonisch contact mogelijk?
Volg op of verwijzing goed verlopen is → maak afspraken over hoe dit zal gebeuren
Welke info geef je door aan de andere hulpverlener?
De cliënt bepaald welke info op welke manier aan wie mag worden doorgegeven
Doorgaans wordt een verwijsbrief opgesteld:
- Bespreek het doel van de verwijsbrief → biedt ondersteuning bij het verwijsproces, voorkom dat de
cliënt verschillende malen hetzelfde verhaal moet vertellen of hetzelfde psychodiagnostisch
materiaal krijgt voorgeschoteld
- Benadruk dat de info in de verwijsbrief strikt vertrouwelijk is
- De cliënt bepaald of de verwijsbrief mag worden bezorgd
Elementen van een verwijsbrief:
4
- Opdrachten: groepsopdracht psycho-educatie 4/20 + individuele opdracht schrijfvaardigheid 2/20
- Mondeling examen: 2 rollenspelen met simulatiecliënten 14/20
Thema 1: verwijzen
1. Kwaliteitsvol verwijzen
Verwijzen: het doorsturen van de cliënt naar een andere hulpverlener of instantie op initiatief van de
hulpverlener, omdat de hulpverlener niet (verder) in staat is om de cliënt te helpen
Redenen om te verwijzen:
- Hulpvraag sluit niet aan bij je expertise/aanbod van de setting
- Te lange wachttijd
- Financiële situatie van de cliënt
- Belangrijke anderen reeds in begeleiding
- Te sterke betrokkenheid
- Moeilijke bereikbaarheid
- Problematiek blijkt complexer dan gedacht
- Aanvullend of ander onderzoek is nodig
- Andere interventies zijn aangewezen
Voorbeelden:
- Je werkt op de PAAZ afdeling. Na 3 weken op de crisisafdeling, verwijs je iemand door naar de AA.
- Je werkt in een CAW. Iemand meldt zich aan omdat hij zich niet goed voelt in zijn vel. Tijdens het
gesprek blijkt dat er ook sprake is van druggebruik.
- Je werkt in een revalidatiecentrum. Een moeder neemt contact op want wil heel snel hulp voor de
gedragsmoeilijkheden van haar zoon. Jullie hebben een wachtlijst van 9 maanden.
- Na een infosessie rond stoppen met roken spreekt iemand je aan. Hij wil graag weten waar hij
terecht kan voor begeleiding.
Telefonisch verwijzen vs verwijsgesprek
Verwijzen kan in verschillende fasen nodig zijn
2 soorten cliënten:
1
,- Cliënten die zich voor het eerst aanmelden, maar die je niet kan verder helpen → telefonisch
verwijzen
- Cliënten met wie je reeds (een deel van) het PSD-/ begeleidingsproces hebt doorlopen en tijdens
het proces komt naar voren dat verwijzing nodig is → verwijsgesprek
Vanuit het perspectief van een cliënt is een verwijzing geslaagd als hij:
- Meteen naar de juiste dienst is verwezen
- Zo snel als mogelijk de gewenste hulp krijgt
- Zich ondersteund voelt in het doorverwijzingsproces (vaak belangrijk om eens terug te bellen)
- Akkoord gaat met de verwijzing
Vanuit het perspectief van de hulpverlener is een verwijzing geslaagd als:
- Hij kan verwijzen naar de gepaste instantie
- Hij voldoende informatie kan doorgeven over de setting waarnaar hij de cliënt doorverwijst
- De cliënt akkoord gaat met de verwijzing en zichzelf voldoende heeft kunnen motiveren om actief
betrokken te blijven op het eigen proces
→ kennis van de sociale kaart is noodzakelijk
Hoe een geschikt verwijsadres vinden?
Stap 1: stel jezelf volgende vragen → Welke lijn? Residentiële of ambulante hulp? Gesubsidieerde
hulp of privépraktijk? Regio? Bereikbaarheid? Probleemgebieden? Specialisatie?
→ op basis daarvan ga je op zoek naar mogelijke verwijsadressen
Opmerking: financiële aspect → gesubsidieerde hulp kost minder, maar heeft langere wachttijden
(omgekeerde bij privépraktijk) → dit uitleggen aan cliënt en vragen of dit haalbaar is (belangrijk voor
examen)
Stap 2: ga op zoek naar geschikte verwijsadressen
Waar? → folders, brochures, internet, prakrijken, organisaties, beroepsverenigingen, websites van
therapeutische stromingen, sociale kaart
Stap 3: bekijken de gevonden adressen kritisch
Sommige websites of andere bronnen lijken betrouwbaar, maar zijn dit niet altijd
Wie is de hulpverlener? → Opleiding? Specialisatie? Ervaring? Individu/team/organisatie?
Wat is het aanbod? → Gespecialiseerde hulp of vele topics? Doelgroep? Werkwijze?
2
,2. Telefonisch verwijzen
2 mogelijke situaties:
- Op voorhand duidelijk voor hulpverlener dat er moet verwezen worden (bv. lange wachtlijst)
- Geen indicaties op voorhand, maar tijdens exploreren van hulpvraag wordt duidelijk dat er moet
doorverwezen worden
→ in beide gevallen voldoende exploreren en info verzamelen om goed te kunnen verwijzen
Telefonisch verwijzen bestaat uit 2 fasen: informatie verzamelen + informatie geven
Informatie verzamelen: Wie komt met wat net nu naar hier?
Informatie geven:
- Reden waarom je niet kan helpen
- Naam dienst waarnaar je verwijst
- Reden waarom je specifiek naar daar verwijst
- Contactgegevens: adres, telefoonnummer, e-mailadres, website
- Informatie over bereikbaarheid
- Informatie over kostprijs en terugbetaling
- Mogelijkheid om je terug te contacteren
Opmerkingen:
- Soms is het niet mogelijk om aan de telefoon onmiddellijk een goed doorverwijsadres te bepalen →
geef aan dat je zal nagaan waar de cliënt terecht kan en dat je zal terugbellen
- Als na het informatie verzamelen blijkt dat de aanmelding wel ontvankelijk is → geeft informatie
over de eigen werking
3. Het verwijsgesprek en de verwijsbrief
6 stappen in het verwijsgesprek:
1. Vertel de cliënt dat je wil verwijzen en waarom: breng dit zo rustig mogelijk, probeer niet te
overtuigen
2. Peil naar de reactie van de cliënt: schenk voldoende aandacht aan de gevoelens van de cliënt,
luister naar vragen en bedenkingen van de cliënt
3. Leg uit naar wie je wil verwijzen en wat de cliënt daar kan verwachten: zo concreet mogelijk (o.a.
wachttijden)
4. Overleg met de cliënt of hij verwezen wil worden: na het samenleggen van de info is het aan de
cliënt om te beslissen of hij ingaat op de verwijzing
3
, 5. Geef praktische info m.b.t. de andere setting en overleg over de verwijsbrief: praktische info
(contactgegevens, bereikbaarheid, financiële implicaties…), verwijsbrief (functie, toestemming, info
doorgeven over cliënt)
6. Maak een afspraak om na te gaan of de verwijzing volgens plan is verlopen: Heeft de cliënt contact
opgenomen? Wordt hij verder geholpen?
Wat als iemand niet verwezen wil worden?
Bevraag en concretiseer de weerstand (ga er niet aan voorbij)
Geef erkenning en schenk voldoende aandacht aan de gevoelens
Tracht de cliënt voldoende te motiveren, zonder te sterkt te overtuigen
Dit kan meerder gesprekken in beslag nemen
Wat als je cliënt vraagt of jij de andere hulpverlener kan contacteren?
Stimuleer je cliënt om zelf contact op te nemen
Als je cliënt het echt niet kan/wil/durft doen, doe het dan samen → zet de speaker van je telefoon
op, vertel dat de cliënt bij je zit, verzamel de nodige info (aanmelding, wachttijd…), bespreek enkel
die info die noodzakelijk is om de verwijzing in te schatten
Wat als de cliënt niet meteen bij de andere hulpverlener terecht kan?
Laat de cliënt niet aan zijn lot over
Maak afspraken over hoe de periode kan worden overbrugd → Verder begeleiden? Aanspreekpunt
voor crisissituaties/occasionele ondersteuning? Telefonisch contact mogelijk?
Volg op of verwijzing goed verlopen is → maak afspraken over hoe dit zal gebeuren
Welke info geef je door aan de andere hulpverlener?
De cliënt bepaald welke info op welke manier aan wie mag worden doorgegeven
Doorgaans wordt een verwijsbrief opgesteld:
- Bespreek het doel van de verwijsbrief → biedt ondersteuning bij het verwijsproces, voorkom dat de
cliënt verschillende malen hetzelfde verhaal moet vertellen of hetzelfde psychodiagnostisch
materiaal krijgt voorgeschoteld
- Benadruk dat de info in de verwijsbrief strikt vertrouwelijk is
- De cliënt bepaald of de verwijsbrief mag worden bezorgd
Elementen van een verwijsbrief:
4
