HC virussen en bacteriën
Micro-organismen
2 cellulaire groepen:
• Eukaryoten (kern omgeven door membraan)
• Algen
• Protozoa (bijv. malaria)
• Fungi (schimmels en gisten)
• Prokaryoten (kern niet omgeven door membraan)
• Bacteriën
1 acellulaire groep:
Virussen hebben geen celstructuur (!! Geen levend
organisme) maar overleven en vermenigvuldigen zich in
gastheercel ( kan bacterie zijn, dierlijke of menselijke
cel)
Bacteriën (morfologie)
= cellen die samen kolonies kunnen vormen
Indeling op basis van vorm:
- Coccen: ronde-ovale vorm
• Kolonievorm
Solitair: monococcen
Per 2: diplococcen
Ketenvormige kolonie: streptococcen
Trosvormige kolonie: staphylococcen
- Bacillen: staafvorming kunnen ook in ketenvormige of trosvormige kolonies voorkomen
- Vibrio’s: kommavormig
- Spirillen: spiraalvorming (rigide)
- Spirocheten: spiraalvormig (flexibel)
De grootte varieert meestal van 0.5-1 µm. De bacillen zijn 1-2 µm lang (kan tot 10 µm)
1
, HC virussen en bacteriën
Bacteriën (celstructuren)
Celkern:
- Geen kernmembraan
- Circulaire dubbelstrengs DNA-keten in kern en cytoplasma (= plasmiden: kan uitgewisseld
worden tussen verschillende bacteriën)
Cel wordt omgeven door celmembraan
Uitsteeksels in het celmembraan:
Flagella zijn zweepstaarten
dienen voor voortbeweging
Pili
zorgen ervoor dat bacteriën zich kunnen
vasthechten
Er is ook een celwand
Indeling op basis van celwand:
• Gram-positieve bacteriën:
o dikke laag peptidoglycaan in
celwand
o geen buitenmembraan
• Gram-negatieve bacteriën:
o dunne laag peptidoglycaan in celwand
o wel buitenmembraan (bescherming tegen immuunsysteem, onderdelen zijn
endotoxisch)
aan buitenkant van celwand zit soms GLYXOCALIX
= slijmlaag met suikers in (dik en goed zichtbaar kapsel) voor bescherming & hechting aan huid of
slijmvliezen
Sporen (bacteriën vormen dit)
Sommige bacteriën (van de geslachten Bacillus en Clostridium) kunnen zich in ongunstige
omstandigheden om te overleven tot sporen omvormen = sporulatie
Spore = soort van overlevingsvorm; een manier om de celkern (het DNA
vooral) te beschermen tegen slechte omstandigheden
Voorbeeld: hoge of lage temperatuur, geen water of voedsel, antibiotica…
Uit wat bestaat een spore?:
- kern met het bacterieel DNA met daarrond binnenste celmembraan
- dan de celwand met peptidoglycaan
- dan cortex met speciaal soort peptidoglycaan
- buitenste membraan met daarrond de sporenmantel of coat = keratineachtig eiwit
- Het exosporium dat opgebouwd is uit lipoproteïnen
2
, HC virussen en bacteriën
Vorming van spore of sporulatie
Bacterie vermenigvuldigd (duppliceert)
zijn DNA en gaat een voorspore
afsplitsen die gaat groeien binnen de
bacterie daar gaan ook de lagen
gevormd worden spore wordt daarna
vrijgesteld
Spore kan:
- In het milieu blijven overleven
tot de omstandigheden weer
gunstig zijn en de bacterie weer
kan groeien
Eigenschappen van sporen:
- Grote resistentie tegen hitte, uitdroging, voedseltekort, bestraling en chemische stoffen:
• Bestend tegen dehydratatie: Denaturatie eiwitten bij hogere temperatuur gebeurt
pas bij 121°C gedurende 30 minuten (temperatuurresistentie)
• De stofwisseling valt stil (anabiose) antibiotica die inwerken op de stofwisseling
zijn niet effectief (antibioticumresistentie).
• Stevige wand van sporen antibiotica die inwerken op de synthese van de
celmembraan/celwand niet/minder effectief zijn (antibioticumresistentie).
- Als spore terug in gunstige omgevingsvoorwaarden komt gaat deze ontkieming =
GERMINATIE
• Opname water
• Opstarten metabolisme
• Ontwikkeling tot nieuwe bacterie die zich kan delen en kolonie kan vormen
- Sporulatie heeft belangrijke gevolgen voor de hygiëne:
• Spore sterk temperatuurbestendig is problemen bij sterilisatieproces van medisch
materiaal
• Antibioticumresistentie moeilijker bacteriën die sporen vormen bestrijden met
antibiotica
• Bij het gebruik van ontsmettingsmiddelen is de eigenschap dat spore resistent zijn
tegen chemische middelen geeft vals gevoel
3
Micro-organismen
2 cellulaire groepen:
• Eukaryoten (kern omgeven door membraan)
• Algen
• Protozoa (bijv. malaria)
• Fungi (schimmels en gisten)
• Prokaryoten (kern niet omgeven door membraan)
• Bacteriën
1 acellulaire groep:
Virussen hebben geen celstructuur (!! Geen levend
organisme) maar overleven en vermenigvuldigen zich in
gastheercel ( kan bacterie zijn, dierlijke of menselijke
cel)
Bacteriën (morfologie)
= cellen die samen kolonies kunnen vormen
Indeling op basis van vorm:
- Coccen: ronde-ovale vorm
• Kolonievorm
Solitair: monococcen
Per 2: diplococcen
Ketenvormige kolonie: streptococcen
Trosvormige kolonie: staphylococcen
- Bacillen: staafvorming kunnen ook in ketenvormige of trosvormige kolonies voorkomen
- Vibrio’s: kommavormig
- Spirillen: spiraalvorming (rigide)
- Spirocheten: spiraalvormig (flexibel)
De grootte varieert meestal van 0.5-1 µm. De bacillen zijn 1-2 µm lang (kan tot 10 µm)
1
, HC virussen en bacteriën
Bacteriën (celstructuren)
Celkern:
- Geen kernmembraan
- Circulaire dubbelstrengs DNA-keten in kern en cytoplasma (= plasmiden: kan uitgewisseld
worden tussen verschillende bacteriën)
Cel wordt omgeven door celmembraan
Uitsteeksels in het celmembraan:
Flagella zijn zweepstaarten
dienen voor voortbeweging
Pili
zorgen ervoor dat bacteriën zich kunnen
vasthechten
Er is ook een celwand
Indeling op basis van celwand:
• Gram-positieve bacteriën:
o dikke laag peptidoglycaan in
celwand
o geen buitenmembraan
• Gram-negatieve bacteriën:
o dunne laag peptidoglycaan in celwand
o wel buitenmembraan (bescherming tegen immuunsysteem, onderdelen zijn
endotoxisch)
aan buitenkant van celwand zit soms GLYXOCALIX
= slijmlaag met suikers in (dik en goed zichtbaar kapsel) voor bescherming & hechting aan huid of
slijmvliezen
Sporen (bacteriën vormen dit)
Sommige bacteriën (van de geslachten Bacillus en Clostridium) kunnen zich in ongunstige
omstandigheden om te overleven tot sporen omvormen = sporulatie
Spore = soort van overlevingsvorm; een manier om de celkern (het DNA
vooral) te beschermen tegen slechte omstandigheden
Voorbeeld: hoge of lage temperatuur, geen water of voedsel, antibiotica…
Uit wat bestaat een spore?:
- kern met het bacterieel DNA met daarrond binnenste celmembraan
- dan de celwand met peptidoglycaan
- dan cortex met speciaal soort peptidoglycaan
- buitenste membraan met daarrond de sporenmantel of coat = keratineachtig eiwit
- Het exosporium dat opgebouwd is uit lipoproteïnen
2
, HC virussen en bacteriën
Vorming van spore of sporulatie
Bacterie vermenigvuldigd (duppliceert)
zijn DNA en gaat een voorspore
afsplitsen die gaat groeien binnen de
bacterie daar gaan ook de lagen
gevormd worden spore wordt daarna
vrijgesteld
Spore kan:
- In het milieu blijven overleven
tot de omstandigheden weer
gunstig zijn en de bacterie weer
kan groeien
Eigenschappen van sporen:
- Grote resistentie tegen hitte, uitdroging, voedseltekort, bestraling en chemische stoffen:
• Bestend tegen dehydratatie: Denaturatie eiwitten bij hogere temperatuur gebeurt
pas bij 121°C gedurende 30 minuten (temperatuurresistentie)
• De stofwisseling valt stil (anabiose) antibiotica die inwerken op de stofwisseling
zijn niet effectief (antibioticumresistentie).
• Stevige wand van sporen antibiotica die inwerken op de synthese van de
celmembraan/celwand niet/minder effectief zijn (antibioticumresistentie).
- Als spore terug in gunstige omgevingsvoorwaarden komt gaat deze ontkieming =
GERMINATIE
• Opname water
• Opstarten metabolisme
• Ontwikkeling tot nieuwe bacterie die zich kan delen en kolonie kan vormen
- Sporulatie heeft belangrijke gevolgen voor de hygiëne:
• Spore sterk temperatuurbestendig is problemen bij sterilisatieproces van medisch
materiaal
• Antibioticumresistentie moeilijker bacteriën die sporen vormen bestrijden met
antibiotica
• Bij het gebruik van ontsmettingsmiddelen is de eigenschap dat spore resistent zijn
tegen chemische middelen geeft vals gevoel
3
