ZORGTRAJECT
TAALONTWIKKELING
,Inhoud
1. Inleiding..............................................................................................................................8
1.1. Herhaling......................................................................................................................8
1.1.1. Aangeboren taalvermogen en taalaanbod............................................................8
1.1.2. Componenten van de taalontwikkeling.................................................................8
1.1.3. Fasen van de taalontwikkeling..............................................................................8
1.1.4. Mijlpalen van de normale taalontwikkeling............................................................9
1.1.5. Verloop van de taalontwikkeling............................................................................9
1.1.6. Fasen in het logopedisch proces........................................................................10
2. Spraak- en taalontwikkelingsproblemen..........................................................................11
2.1. Secundaire spraak- en taalontwikkelingsproblemen.................................................11
2.2. Primaire spraak- en taalontwikkelingsproblemen......................................................12
2.2.1. Vertraagde spraak- en taalontwikkeling (VSTO).................................................13
2.2.2. Spraak- en taalontwikkelingsstoornis (STOS)....................................................13
2.2.3. Ontwikkelingsdysfasie (OD)................................................................................14
2.2.3.1. Protocol Diagnostiek Ontwikkelingsdysfasie (PDOD)..................................14
2.2.3.2. RIZIV.............................................................................................................17
2.2.3.3. Taalprofielen.................................................................................................18
2.2.3.4. Co-morbide ontwikkelingsproblemen............................................................18
2.2.3.5. Oorzaak.........................................................................................................20
2.2.3.6. Diagnose.......................................................................................................21
2.2.3.7. Begeleiding bij OD........................................................................................23
3. Multidisciplinaire diagnostiek...........................................................................................26
3.1. Intake en anamnese..................................................................................................26
3.2. Multidisciplinaire diagnostiek.....................................................................................27
3.2.1. Medisch onderzoek en gehooronderzoek...........................................................27
3.2.2. (Psycho)motorische onderzoek...........................................................................28
3.2.3. (Ortho)pedagogisch/psychologisch onderzoek...................................................28
3.2.3.1. Nieuwe trend in de beoordeling van cognitieve functies – CHC-model.......29
3.2.3.2. Snijders-Oomen Niet-Verbale intelligentietest – Revised (SON-R 2-8).......30
3.2.3.3. Wechsler Non Verbal (WNV)........................................................................31
3.2.3.4. Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence (WPPSI-III-NL).......31
3.2.3.5. Wechsler Intelligence Scale for Children-V (WISC-V)..................................31
3.2.4. Sociaal-emotioneel onderzoek............................................................................32
4. Diagnose van taalontwikkelingsproblemen......................................................................34
1|Pagina
,4.1. Reynell Taalontwikkelingsschalen (RTOS)...............................................................35
4.1.1. Afname RTOS.....................................................................................................35
4.2. CELF Preschool-2-NL................................................................................................37
4.2.1. Actieve Woordenschat (AW)...............................................................................38
4.2.2. Zinnen Begrijpen.................................................................................................38
4.2.3. Woordstructuur....................................................................................................38
4.2.4. Begrippen en Aanwijzingen Volgen (BAV)..........................................................39
4.2.5. Zinnen Herhalen (ZH)..........................................................................................39
4.2.6. Zinnen Herhalen in Context (ZHC)......................................................................39
4.2.7. Elementaire concepten........................................................................................40
4.2.8. Woordcategorieën...............................................................................................40
4.2.9. Fonologisch Bewustzijn.......................................................................................40
4.2.10. Optionele vragenlijsten......................................................................................40
4.2.11. Interpretatie.......................................................................................................41
4.3. Schlichting Test voor Taalbegrip (STTB)..................................................................42
4.3.1. Sectie A en B.......................................................................................................42
4.3.2. Sectie C...............................................................................................................42
4.3.3. Sectie D en E......................................................................................................42
4.3.4. Sectie F en G......................................................................................................43
4.4. Schlichting Test voor Taalproductie (STTP-II)..........................................................43
4.4.1. Test voor Woordontwikkeling..............................................................................43
4.4.2. Zinsontwikkeling..................................................................................................44
4.4.3. Pseudowoorden..................................................................................................44
4.4.4. Auditief Geheugen...............................................................................................44
4.4.5. Verhaaltest..........................................................................................................44
4.5. STTP-II vs RTOS TP-schaal.....................................................................................45
4.6. CELF Preschool-2-NL vs CELF 4 NL........................................................................45
4.6.1. Stap 1: Nagaan of er sprake is van een taalprobleem........................................45
4.6.2. Stap 2: Beschrijving van de aard van het probleem...........................................46
4.6.3. Stap 3: Beoordeling van de onderliggende problematiek...................................47
4.6.4. Stap 4: Beoordeling van taal en communicatie in de context.............................47
4.6.5. Voordelen van CELF Preschool-2-NL en CELF 4 NL.........................................47
4.6.6. Nadelen van CELF Preschool-2-NL en CELF 4 NL............................................48
4.7. CELF 5 NL.................................................................................................................48
4.7.1. Verschillen in subtests van CELF 4 vs CELF 5..................................................48
2|Pagina
, 4.7.2. Nieuwe subtests..................................................................................................50
4.7.2.1. Linguïstische Concepten...............................................................................50
4.7.2.2. Aanwijzingen Volgen.....................................................................................51
4.7.2.3. Checklist Pragmatiek In Activiteiten (PAC)...................................................51
4.7.3. Wijzigingen en toevoegingen..............................................................................52
4.7.3.1. Woordcategorieën.........................................................................................52
4.7.3.2. Tekstbegrip...................................................................................................52
4.7.3.3. Zinnen Formuleren........................................................................................52
4.8. Diagnose van taalontwikkelingsproblemen bij anderstaligen....................................52
4.8.1. Meertaligheid.......................................................................................................52
4.8.2. Taaltoets Alle Kinderen (TA(lle)K).......................................................................54
4.8.2.1. Passieve Woordenschat...............................................................................54
4.8.2.2. Woordomschrijving.......................................................................................54
4.8.2.3. Woordvorming...............................................................................................55
4.8.2.4. Zinsbegrip I (functiewoorden).......................................................................55
4.8.2.5. Zinsbegrip II (zinspatronen)..........................................................................55
4.8.2.6. Tekstbegrip...................................................................................................55
4.8.2.7. Verteltaak......................................................................................................55
4.8.2.8. Voor- en nadelen van de TA(lle)K................................................................56
4.8.3. Taaltoets Allochtone Kinderen-Bovenbouw (TAK-BB).......................................56
4.8.3.1. Definitietaak..................................................................................................56
4.8.3.2. Leeswoordenschattaak.................................................................................57
4.8.3.3. Tekstleestaak................................................................................................57
4.8.3.4. Zinsleestaak..................................................................................................57
4.8.3.5. Schrijftaak.....................................................................................................57
4.8.3.6. Voordelen van de TAK-BB............................................................................57
4.9. Tests die specifieke taalcomponenten meten...........................................................57
4.9.1. Renfrew Taalschalen Nederlandse Aanpassing (RTNA)....................................57
4.9.1.1. Woordvinding Woordenschat Test (WWT)...................................................58
4.9.1.2. Actie Platen Test...........................................................................................58
4.9.1.3. Bus Verhaal Test..........................................................................................58
4.9.1.4. Meerwaarde van de RTNA...........................................................................59
4.9.2. Peabody Picture Vocabulary Test III-NL.............................................................59
4.9.3. Nijmeegse Pragmatiektest..................................................................................59
4.9.3.1. Communicatieve functies..............................................................................60
3|Pagina
TAALONTWIKKELING
,Inhoud
1. Inleiding..............................................................................................................................8
1.1. Herhaling......................................................................................................................8
1.1.1. Aangeboren taalvermogen en taalaanbod............................................................8
1.1.2. Componenten van de taalontwikkeling.................................................................8
1.1.3. Fasen van de taalontwikkeling..............................................................................8
1.1.4. Mijlpalen van de normale taalontwikkeling............................................................9
1.1.5. Verloop van de taalontwikkeling............................................................................9
1.1.6. Fasen in het logopedisch proces........................................................................10
2. Spraak- en taalontwikkelingsproblemen..........................................................................11
2.1. Secundaire spraak- en taalontwikkelingsproblemen.................................................11
2.2. Primaire spraak- en taalontwikkelingsproblemen......................................................12
2.2.1. Vertraagde spraak- en taalontwikkeling (VSTO).................................................13
2.2.2. Spraak- en taalontwikkelingsstoornis (STOS)....................................................13
2.2.3. Ontwikkelingsdysfasie (OD)................................................................................14
2.2.3.1. Protocol Diagnostiek Ontwikkelingsdysfasie (PDOD)..................................14
2.2.3.2. RIZIV.............................................................................................................17
2.2.3.3. Taalprofielen.................................................................................................18
2.2.3.4. Co-morbide ontwikkelingsproblemen............................................................18
2.2.3.5. Oorzaak.........................................................................................................20
2.2.3.6. Diagnose.......................................................................................................21
2.2.3.7. Begeleiding bij OD........................................................................................23
3. Multidisciplinaire diagnostiek...........................................................................................26
3.1. Intake en anamnese..................................................................................................26
3.2. Multidisciplinaire diagnostiek.....................................................................................27
3.2.1. Medisch onderzoek en gehooronderzoek...........................................................27
3.2.2. (Psycho)motorische onderzoek...........................................................................28
3.2.3. (Ortho)pedagogisch/psychologisch onderzoek...................................................28
3.2.3.1. Nieuwe trend in de beoordeling van cognitieve functies – CHC-model.......29
3.2.3.2. Snijders-Oomen Niet-Verbale intelligentietest – Revised (SON-R 2-8).......30
3.2.3.3. Wechsler Non Verbal (WNV)........................................................................31
3.2.3.4. Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence (WPPSI-III-NL).......31
3.2.3.5. Wechsler Intelligence Scale for Children-V (WISC-V)..................................31
3.2.4. Sociaal-emotioneel onderzoek............................................................................32
4. Diagnose van taalontwikkelingsproblemen......................................................................34
1|Pagina
,4.1. Reynell Taalontwikkelingsschalen (RTOS)...............................................................35
4.1.1. Afname RTOS.....................................................................................................35
4.2. CELF Preschool-2-NL................................................................................................37
4.2.1. Actieve Woordenschat (AW)...............................................................................38
4.2.2. Zinnen Begrijpen.................................................................................................38
4.2.3. Woordstructuur....................................................................................................38
4.2.4. Begrippen en Aanwijzingen Volgen (BAV)..........................................................39
4.2.5. Zinnen Herhalen (ZH)..........................................................................................39
4.2.6. Zinnen Herhalen in Context (ZHC)......................................................................39
4.2.7. Elementaire concepten........................................................................................40
4.2.8. Woordcategorieën...............................................................................................40
4.2.9. Fonologisch Bewustzijn.......................................................................................40
4.2.10. Optionele vragenlijsten......................................................................................40
4.2.11. Interpretatie.......................................................................................................41
4.3. Schlichting Test voor Taalbegrip (STTB)..................................................................42
4.3.1. Sectie A en B.......................................................................................................42
4.3.2. Sectie C...............................................................................................................42
4.3.3. Sectie D en E......................................................................................................42
4.3.4. Sectie F en G......................................................................................................43
4.4. Schlichting Test voor Taalproductie (STTP-II)..........................................................43
4.4.1. Test voor Woordontwikkeling..............................................................................43
4.4.2. Zinsontwikkeling..................................................................................................44
4.4.3. Pseudowoorden..................................................................................................44
4.4.4. Auditief Geheugen...............................................................................................44
4.4.5. Verhaaltest..........................................................................................................44
4.5. STTP-II vs RTOS TP-schaal.....................................................................................45
4.6. CELF Preschool-2-NL vs CELF 4 NL........................................................................45
4.6.1. Stap 1: Nagaan of er sprake is van een taalprobleem........................................45
4.6.2. Stap 2: Beschrijving van de aard van het probleem...........................................46
4.6.3. Stap 3: Beoordeling van de onderliggende problematiek...................................47
4.6.4. Stap 4: Beoordeling van taal en communicatie in de context.............................47
4.6.5. Voordelen van CELF Preschool-2-NL en CELF 4 NL.........................................47
4.6.6. Nadelen van CELF Preschool-2-NL en CELF 4 NL............................................48
4.7. CELF 5 NL.................................................................................................................48
4.7.1. Verschillen in subtests van CELF 4 vs CELF 5..................................................48
2|Pagina
, 4.7.2. Nieuwe subtests..................................................................................................50
4.7.2.1. Linguïstische Concepten...............................................................................50
4.7.2.2. Aanwijzingen Volgen.....................................................................................51
4.7.2.3. Checklist Pragmatiek In Activiteiten (PAC)...................................................51
4.7.3. Wijzigingen en toevoegingen..............................................................................52
4.7.3.1. Woordcategorieën.........................................................................................52
4.7.3.2. Tekstbegrip...................................................................................................52
4.7.3.3. Zinnen Formuleren........................................................................................52
4.8. Diagnose van taalontwikkelingsproblemen bij anderstaligen....................................52
4.8.1. Meertaligheid.......................................................................................................52
4.8.2. Taaltoets Alle Kinderen (TA(lle)K).......................................................................54
4.8.2.1. Passieve Woordenschat...............................................................................54
4.8.2.2. Woordomschrijving.......................................................................................54
4.8.2.3. Woordvorming...............................................................................................55
4.8.2.4. Zinsbegrip I (functiewoorden).......................................................................55
4.8.2.5. Zinsbegrip II (zinspatronen)..........................................................................55
4.8.2.6. Tekstbegrip...................................................................................................55
4.8.2.7. Verteltaak......................................................................................................55
4.8.2.8. Voor- en nadelen van de TA(lle)K................................................................56
4.8.3. Taaltoets Allochtone Kinderen-Bovenbouw (TAK-BB).......................................56
4.8.3.1. Definitietaak..................................................................................................56
4.8.3.2. Leeswoordenschattaak.................................................................................57
4.8.3.3. Tekstleestaak................................................................................................57
4.8.3.4. Zinsleestaak..................................................................................................57
4.8.3.5. Schrijftaak.....................................................................................................57
4.8.3.6. Voordelen van de TAK-BB............................................................................57
4.9. Tests die specifieke taalcomponenten meten...........................................................57
4.9.1. Renfrew Taalschalen Nederlandse Aanpassing (RTNA)....................................57
4.9.1.1. Woordvinding Woordenschat Test (WWT)...................................................58
4.9.1.2. Actie Platen Test...........................................................................................58
4.9.1.3. Bus Verhaal Test..........................................................................................58
4.9.1.4. Meerwaarde van de RTNA...........................................................................59
4.9.2. Peabody Picture Vocabulary Test III-NL.............................................................59
4.9.3. Nijmeegse Pragmatiektest..................................................................................59
4.9.3.1. Communicatieve functies..............................................................................60
3|Pagina