Rechtsmethodologie S
Deel I. Inleiding
Afdeling 1. Inleiding en kenmerken van de formele bronnen van het
recht
1. De bronnen en het voorwerp van de rechtsmethodologie
Het recht bestaat uit heel veel bronnen. De rechtsmethodologie bestudeert op
welke wijze men zo efficiënt deze bronnen kan vinden en hoe men ze moet lezen
en begrijpen.
Men kan de bronnen van het recht indelen in twee categorieën:
De materiële bronnen van het recht
De formele bronnen van het recht
Materiële bronnen van het recht zijn bronnen die bijdragen tot het ontstaan
van het recht. Het kunnen algemene bronnen zijn zoals politieke, economische en
sociale factoren. Maar kunnen ook heel concreet zijn, zoals nieuwsberichten en
rapporten van deskundigen. De materiële bronnen verklaren voor een groot deel
waarom een bepaald recht ontstaan is en wat de inhoud ervan is.
De formele bronnen van het recht zijn daarentegen de vormen waarin het
recht tot uitdrukking komt. Zij zijn de formele veruitwendiging van het recht.
De formele bronnen van het recht vormen samen wat men het positief recht
noemt, hiermee duidend op het geldend recht.
In ons continentaal rechtssysteem zijn de formele rechtsbronnen; wetgeveing,
rechtspraak, rechtsleer, gewoonterecht, billijkheid, overeenkomsten en algemene
rechtsbeginselen.
Het volgend schema geeft ons een overzicht weer van de materiële en formele
rechtsbronnen:
In deze cursus gaan we ons toespitsen op de drie belangrijkste formele bronnen:
wetgeving, rechtspraak en rechtsleer.
2.Kenmerken van de formele bronnen van het recht
1
, Binnen de formele rechtsbronnen kan men het onderscheid maken tussen
geschreven en niet-geschreven bronnen van het recht; tussen geschreven en
gepubliceerde bronnen van recht; tussen bindende en gezaghebbende formele
bronnen van het recht; tussen gedrukte en elektronische vindplaatsen en
middelen en tussen officiële en officieuze publicaties van rechtspraak en
rechtsleer
2.1. Geschreven en niet-geschreven bronnen van het recht
Binnen de formele rechtsbronnen maakt men wordt er een onderscheid gemaakt
al naargelang deze een geschreven karakter hebben of niet.
Geschreven rechtsbronnen zijn geschreven in een op zichzelf bestaande
instrument, bv. een officieel publicatieblad van wetgeving, een juridisch tijdschrift
of een zittingsblad.
Is een wet niet geschreven dan kan men niet van wetgeving spreken (hoogstens
van niet-geschreven gewoonterecht).
Niet-geschreven rechtsbronnen zijn het gewoonterecht en algemene
rechtsbeginselen. Dat wil zeggen dat ze niet terug te vinden in een eigen op
zichzelf staande instrument, maar dat het bestaan en de inhoud ervan kunnen
teruggevonden worden in andere geschreven bronnen. Zo kan een wet naar een
gewoonterecht verwijzen, maar ook een rechter in zijn uitspraak of een jurist in
een onderwerp die hij bespreekt.
2.2. Geschreven en gepubliceerde bronnen van recht
Er bestaat een belangrijk verschil tussen het feit dat een rechtsbron geschreven
moet zijn en een rechtsbron die gepubliceerd moet zijn. Zo zijn er bronnen die
geschreven zijn maar die niet gepubliceerd moet worden (bv. een vonnis van een
vrederechter), soms moet een geschreven rechtsbron wel gepubliceerd worden
(bv. een wet, uitspraken van het GH).
Wetgeving is de enige bron die in beginsel altijd gepubliceerd moet worden.
Een wet zal pas van kracht zijn wanneer het bekendgemaakt werd.
Rechtspraak Is een geschreven bron omdat elke uitspraak moet geakteerd
worden in een schriftelijk instrument. Maar het moet in beginsel niet
gepubliceerd zijn om geldig te zijn. De reden is dat rechtspraak niet algemeen
bindend is, maar enkel tussen de partijen die bij het geding zijn betrokken.
Nochtans worden er dagelijks veel rechtspraak gepubliceerd. Dat gebeurt vooral
wanneer het gaat om belangrijke rechtspraak.
Rechtsleer is ook een geschreven bron en wordt meestal gepubliceerd. Het
geschreven karakter van rechtsleer maakt het mogelijk aan rechtspractici om
naar rechtsleer te kunnen verwijzen in hun bronnenvermelding.
2.3. Bindende en gezaghebbende formele bronnen van het recht
Binnen de bronnen van recht kan men het onderscheid maken tussen bindende
en niet-bindende (of gezaghebbende) bronnen van recht.
2
Deel I. Inleiding
Afdeling 1. Inleiding en kenmerken van de formele bronnen van het
recht
1. De bronnen en het voorwerp van de rechtsmethodologie
Het recht bestaat uit heel veel bronnen. De rechtsmethodologie bestudeert op
welke wijze men zo efficiënt deze bronnen kan vinden en hoe men ze moet lezen
en begrijpen.
Men kan de bronnen van het recht indelen in twee categorieën:
De materiële bronnen van het recht
De formele bronnen van het recht
Materiële bronnen van het recht zijn bronnen die bijdragen tot het ontstaan
van het recht. Het kunnen algemene bronnen zijn zoals politieke, economische en
sociale factoren. Maar kunnen ook heel concreet zijn, zoals nieuwsberichten en
rapporten van deskundigen. De materiële bronnen verklaren voor een groot deel
waarom een bepaald recht ontstaan is en wat de inhoud ervan is.
De formele bronnen van het recht zijn daarentegen de vormen waarin het
recht tot uitdrukking komt. Zij zijn de formele veruitwendiging van het recht.
De formele bronnen van het recht vormen samen wat men het positief recht
noemt, hiermee duidend op het geldend recht.
In ons continentaal rechtssysteem zijn de formele rechtsbronnen; wetgeveing,
rechtspraak, rechtsleer, gewoonterecht, billijkheid, overeenkomsten en algemene
rechtsbeginselen.
Het volgend schema geeft ons een overzicht weer van de materiële en formele
rechtsbronnen:
In deze cursus gaan we ons toespitsen op de drie belangrijkste formele bronnen:
wetgeving, rechtspraak en rechtsleer.
2.Kenmerken van de formele bronnen van het recht
1
, Binnen de formele rechtsbronnen kan men het onderscheid maken tussen
geschreven en niet-geschreven bronnen van het recht; tussen geschreven en
gepubliceerde bronnen van recht; tussen bindende en gezaghebbende formele
bronnen van het recht; tussen gedrukte en elektronische vindplaatsen en
middelen en tussen officiële en officieuze publicaties van rechtspraak en
rechtsleer
2.1. Geschreven en niet-geschreven bronnen van het recht
Binnen de formele rechtsbronnen maakt men wordt er een onderscheid gemaakt
al naargelang deze een geschreven karakter hebben of niet.
Geschreven rechtsbronnen zijn geschreven in een op zichzelf bestaande
instrument, bv. een officieel publicatieblad van wetgeving, een juridisch tijdschrift
of een zittingsblad.
Is een wet niet geschreven dan kan men niet van wetgeving spreken (hoogstens
van niet-geschreven gewoonterecht).
Niet-geschreven rechtsbronnen zijn het gewoonterecht en algemene
rechtsbeginselen. Dat wil zeggen dat ze niet terug te vinden in een eigen op
zichzelf staande instrument, maar dat het bestaan en de inhoud ervan kunnen
teruggevonden worden in andere geschreven bronnen. Zo kan een wet naar een
gewoonterecht verwijzen, maar ook een rechter in zijn uitspraak of een jurist in
een onderwerp die hij bespreekt.
2.2. Geschreven en gepubliceerde bronnen van recht
Er bestaat een belangrijk verschil tussen het feit dat een rechtsbron geschreven
moet zijn en een rechtsbron die gepubliceerd moet zijn. Zo zijn er bronnen die
geschreven zijn maar die niet gepubliceerd moet worden (bv. een vonnis van een
vrederechter), soms moet een geschreven rechtsbron wel gepubliceerd worden
(bv. een wet, uitspraken van het GH).
Wetgeving is de enige bron die in beginsel altijd gepubliceerd moet worden.
Een wet zal pas van kracht zijn wanneer het bekendgemaakt werd.
Rechtspraak Is een geschreven bron omdat elke uitspraak moet geakteerd
worden in een schriftelijk instrument. Maar het moet in beginsel niet
gepubliceerd zijn om geldig te zijn. De reden is dat rechtspraak niet algemeen
bindend is, maar enkel tussen de partijen die bij het geding zijn betrokken.
Nochtans worden er dagelijks veel rechtspraak gepubliceerd. Dat gebeurt vooral
wanneer het gaat om belangrijke rechtspraak.
Rechtsleer is ook een geschreven bron en wordt meestal gepubliceerd. Het
geschreven karakter van rechtsleer maakt het mogelijk aan rechtspractici om
naar rechtsleer te kunnen verwijzen in hun bronnenvermelding.
2.3. Bindende en gezaghebbende formele bronnen van het recht
Binnen de bronnen van recht kan men het onderscheid maken tussen bindende
en niet-bindende (of gezaghebbende) bronnen van recht.
2
