HOOFDSTUK 5: glutenvrij dieet
Begripsomschrijving en indicaties
= Enkelvoudig eliminatiedieet
Gluten moeten zoveel mogelijk vermeden worden (niet enkel beperken)
Totale eliminatie is praktisch onmogelijk, maar de inname dient wel zo laag mogelijk te zijn
10-20mg gluten/dag
Glutenintolerantie:
complex pathologisch verschijnsel dat veroorzaakt wordt door een overgevoeligheid voor
gluten
Gluten: plantaardige eiwitten die voorkomen in bepaalde graansoorten zoals tarwe, rogge, gerst,
spelt, kamut en haver + hun afgeleiden (brood, gebak, koek, spaghetti)
Haver veroorzaakt geen vlokatrofie bij coeliakie, maar zorgt bij aantal patiënten wel voor
maagdarmklachten en jeuk
In geval van extreme overgevoeligheid kunnen er wel klachten optreden.
Haver(afgeleiden) vaak gecontamineerd met gluten uit bv tarwe, gerst en rogge
Ondanks twijfel worden ze toch best vermeden
Gluten beschadigen het dunne darmslijmvlies waardoor afvlakking van de darmvlokken ontstaat
(villi) + het absorptie-oppervlak van de darm vermindert gevoelig
De oppervlakkige cellaag wordt ook beschadigd en belangrijke verteringsmechanismen gaan
verloren
Verminderde opname van voedingsstoffen tekort aan essentiële VS
Ernstig geval: ondervoeding!
Vermoeden erfelijke aandoening waarbij het immuunsysteem verstoord is:
Gluten worden door immuunsysteem gezien als een schadelijke stof waartegen antistoffen
worden gemaakt intolerantieverschijnselen
Verantwoordelijk gen: HLA-genen spelen belangrijke rol bij de afweer tegen infecties.
Glutenintolerantie kan zich zowel op kinderleeftijd (= coeliakie) als op volwassenleeftijd (= niet-
tropische of inheemse spruw) manifesteren
Het kan op alle leeftijden worden ontdekt met 3 piekmomenten:
- Tussen 6 maand en 3 jaar
- Tussen 6 en 14 jaar
- Tussen 20 en 40 jaar (steeds vaker)
Primaire of secundaire glutenintolerantie
PRIMAIRE GLUTENINTOLERANTIE:
1. Coeliakie: Darmweefsel wordt aangetast door gluten vlokatrofie
Kan leiden tot vergaande malabsorptie
Bij kinderen: enkele maanden na introduceren van gluten in de voeding
2. Niet-tropische spruw = Inheemse spruw of glutengevoelige vlokatrofie
Glutenintolerantie treedt op wolwassenleeftijd
, IN BEIDE GEVALLEN: blijvende intolerantie = levenslang glutenvrij dieet
SECUNDAIRE GLUTENINTOLERANTIE:
1. bestraling of bepaalde infecties of tgv een aandoening
Tijdelijk glutenvrij dieet: 6-8 weken, tot darmvilli hersteld zijn
2. Dermatitis herpetiformis = huidaandoening (vaak gepaard met darmaantasting)
Glutenvrij dieet: therapeutisch of verminderen van nodige medicatie
Klachten
- Groeiachterstand (afwijking groeicurve), gewichtsverlies
- Vitamine- en mineralendeficiënties (ijzer, vitamine B12, foliumzuur, vitamine D, calcium)
- Anemie obv ijzertekort of foliumzuurtekort
- Osteoporose
- Gewrichtspijn, artritis
- Tandglazuurafwijkingen
- Afwijkend ontlastingspatroon: diarree, obstipatie en steatorroe
- Braken en misselijkheid
- Vertraagde pubertijd, amenorroe
- Prikkelbaarheid en depressie
- Anorexie of grote eetlust
- Buikpijn, opgezette buik, flatulentie
- Chronische vermoeidheid
- Aften in de mond of afteuze stomatitis
- prikkelbaarheid depressie
Diagnose
Door bloedafname, een dunnedarmbiopsie, genetisch onderzoek
Bloedafname
Bepalen antistoffen: hoe lichter de vorm van coeliakie, hoe minder betrouwbaar de
antistofbepaling
Dunne darmbiopsie
Zekerheidsdiagnose
Stukje dunne darm darmslijmvlies wordt weggenomen voor verder onderzoek
Darmvilli ontbreken of ernstig beschadigd vermoeden bevestigd
Genetisch onderzoek
HLA-typering: kan diagnose helpen bij twijfelgevallen
Capsule endoscopie
Nieuwe techniek waarbij de patiënt ‘pil’ inslikt
Pil= camera die videobeelden maakt in de dunne darm
Doelstellingen
Door elimineren van gluten zal:
- Darmweefsel herstellen
- Malabsorptiesymptomen verdwijnen
- Kinderen: inhaalbeweging van de groei en gewicht
Begripsomschrijving en indicaties
= Enkelvoudig eliminatiedieet
Gluten moeten zoveel mogelijk vermeden worden (niet enkel beperken)
Totale eliminatie is praktisch onmogelijk, maar de inname dient wel zo laag mogelijk te zijn
10-20mg gluten/dag
Glutenintolerantie:
complex pathologisch verschijnsel dat veroorzaakt wordt door een overgevoeligheid voor
gluten
Gluten: plantaardige eiwitten die voorkomen in bepaalde graansoorten zoals tarwe, rogge, gerst,
spelt, kamut en haver + hun afgeleiden (brood, gebak, koek, spaghetti)
Haver veroorzaakt geen vlokatrofie bij coeliakie, maar zorgt bij aantal patiënten wel voor
maagdarmklachten en jeuk
In geval van extreme overgevoeligheid kunnen er wel klachten optreden.
Haver(afgeleiden) vaak gecontamineerd met gluten uit bv tarwe, gerst en rogge
Ondanks twijfel worden ze toch best vermeden
Gluten beschadigen het dunne darmslijmvlies waardoor afvlakking van de darmvlokken ontstaat
(villi) + het absorptie-oppervlak van de darm vermindert gevoelig
De oppervlakkige cellaag wordt ook beschadigd en belangrijke verteringsmechanismen gaan
verloren
Verminderde opname van voedingsstoffen tekort aan essentiële VS
Ernstig geval: ondervoeding!
Vermoeden erfelijke aandoening waarbij het immuunsysteem verstoord is:
Gluten worden door immuunsysteem gezien als een schadelijke stof waartegen antistoffen
worden gemaakt intolerantieverschijnselen
Verantwoordelijk gen: HLA-genen spelen belangrijke rol bij de afweer tegen infecties.
Glutenintolerantie kan zich zowel op kinderleeftijd (= coeliakie) als op volwassenleeftijd (= niet-
tropische of inheemse spruw) manifesteren
Het kan op alle leeftijden worden ontdekt met 3 piekmomenten:
- Tussen 6 maand en 3 jaar
- Tussen 6 en 14 jaar
- Tussen 20 en 40 jaar (steeds vaker)
Primaire of secundaire glutenintolerantie
PRIMAIRE GLUTENINTOLERANTIE:
1. Coeliakie: Darmweefsel wordt aangetast door gluten vlokatrofie
Kan leiden tot vergaande malabsorptie
Bij kinderen: enkele maanden na introduceren van gluten in de voeding
2. Niet-tropische spruw = Inheemse spruw of glutengevoelige vlokatrofie
Glutenintolerantie treedt op wolwassenleeftijd
, IN BEIDE GEVALLEN: blijvende intolerantie = levenslang glutenvrij dieet
SECUNDAIRE GLUTENINTOLERANTIE:
1. bestraling of bepaalde infecties of tgv een aandoening
Tijdelijk glutenvrij dieet: 6-8 weken, tot darmvilli hersteld zijn
2. Dermatitis herpetiformis = huidaandoening (vaak gepaard met darmaantasting)
Glutenvrij dieet: therapeutisch of verminderen van nodige medicatie
Klachten
- Groeiachterstand (afwijking groeicurve), gewichtsverlies
- Vitamine- en mineralendeficiënties (ijzer, vitamine B12, foliumzuur, vitamine D, calcium)
- Anemie obv ijzertekort of foliumzuurtekort
- Osteoporose
- Gewrichtspijn, artritis
- Tandglazuurafwijkingen
- Afwijkend ontlastingspatroon: diarree, obstipatie en steatorroe
- Braken en misselijkheid
- Vertraagde pubertijd, amenorroe
- Prikkelbaarheid en depressie
- Anorexie of grote eetlust
- Buikpijn, opgezette buik, flatulentie
- Chronische vermoeidheid
- Aften in de mond of afteuze stomatitis
- prikkelbaarheid depressie
Diagnose
Door bloedafname, een dunnedarmbiopsie, genetisch onderzoek
Bloedafname
Bepalen antistoffen: hoe lichter de vorm van coeliakie, hoe minder betrouwbaar de
antistofbepaling
Dunne darmbiopsie
Zekerheidsdiagnose
Stukje dunne darm darmslijmvlies wordt weggenomen voor verder onderzoek
Darmvilli ontbreken of ernstig beschadigd vermoeden bevestigd
Genetisch onderzoek
HLA-typering: kan diagnose helpen bij twijfelgevallen
Capsule endoscopie
Nieuwe techniek waarbij de patiënt ‘pil’ inslikt
Pil= camera die videobeelden maakt in de dunne darm
Doelstellingen
Door elimineren van gluten zal:
- Darmweefsel herstellen
- Malabsorptiesymptomen verdwijnen
- Kinderen: inhaalbeweging van de groei en gewicht
