Samenvatting Dysartie, Dysfagie en Spraakapraxie

SAMENVATTING NEUROGENE
SPRAAK- EN
SLIKSTOORNISSEN:
DYSARTRIE, DYSFAGIE EN
SPRAAKAPRAXIE
Leerinhoud

- Definitie, kenmerken en types dysartrie, SA en dysfagie
- Bespreken tests + onderzoeksmethodes bij dysartrie, SA en dysfagie, interpreteren ingevulde score-
formulieren, stellen v/e diagnose

Evaluatie

- 100% schriftelijk examen
o Casussen
o Kenmerken identificeren + verklaren
o Diagnose stellen
o Voorstel doen naar onderzoek toe
o Onderzoek interpreteren
o (Sub)tests beschrijven




1

,DYSARTRIE
1. DEFINITIE

= Verzamelterm groep verworven spraakstoornissen t.g.v. verstoring in spiercontrole over
spraakmechanismen door schade a/h centraal/perifeer zenuwstelsel

- Gevolg: vermindering verstaanbaarheid/natuurlijkheid v/d spraak
- Te onderscheiden van
o Spraakapraxie (= problemen met plannen + programmeren van bewegingen)
o Afasie (bij dysartrie geen problemen met begrip + niet-mondelinge communicatie)

A. DEFINITIE: SPRAAKSTOORNIS

Spraakcomponenten (welke aspecten gestoord zijn, is afh van aangedane plaats(en) i/h zenuwstelsel)

- Ademhaling: type, volume, beheersing
- Fonatie: kwaliteit, toonhoogte, luidheid
- Resonantie
o Hyper-, hyponasaliteit, gemengd, nasale emissie
o Velofaryngale incompetentie
- Articulatie/mondmotoriek: hyper-, hypotoon
- Prosodie: melodisch, dynamisch, temporeel accent

B. DEFINITIE: NEUROMUSCULAIR

Bezenuwing spraakspieren:

- Centraal zenuwstelsel (CZS)
- Perifeer zenuwstelsel (PZS)

→ Beschadiging = musculaire stoornis

- CZS: centrale dysartrie
- PZS: perifere dysartrie

Perifere dysartrie t.g.v. beschadiging van

- Kernen craniale zenuwen i/d hersenstam
- Craniale zenuwen
o N. V – Nervus Trigeminus kaakspieren + sensibiliteit mondholte
o N. VII – Nervus Facialis mimische spieren, speekselprod, mucus neus en mond
o N. IX – Nervus Glossopharyngeus velum + farynx
o N. X – Nervus Vagus stembanden + velum
o N. XI – Nervus Accessorius hoofdhouding
o N. XII – Nervus Hypoglossus tongspieren
- Spinale zenuwen




2

,Centrale dysartrie t.g.v. beschadiging van

- Motorische cortex
- Cerebellum
- Subcorticale structuren (basale ganglia)
- Verbinding tss deze gebieden + craniale en spinale zenuwen




3

, - Spraakspieren
o AH: AHspieren (tssribspieren…)
o Fonatie: SB
o Resonantie: velum, tongspieren
o Articulatie: lipspieren, kaakspieren, tongspieren
- Spelen ook een rol
o Sensibiliteit mondholte
o Speekselproductie

2. TYPES EN KENMERKEN

Darley + collega’s o.b.v. perceptuele kenmerken:

- Slappe (of bulbaire) dysartrie
- Spastische (of pseudobulbaire) dysartrie
- Atactische
- Hypokinetische
- Hyperkinetische
- Gemengde dysartrie
- UUMN (later toegevoegd)

A. SLAPPE OF BULBAIRE DYSARTRIE

- Engelse term: flaccid dysarthria
- Lokalisatie: hersenstam
o Letsel kernen van craniale zenuwen (CZ)
o Letsel CZ
o Aandoening motorische eindplaatjes CZ (→ myogene dysartrie)
(Motorische eindplaatjes: overgangsplaats tss zenuw + spier waar prikkeloverdracht
plaatsvindt)
- Oorzaken: divers (vasculair, degeneratief, traumatisch, infectieus, toxisch)
- Algemene kenmerken:
o Gestoorde reflexmatige + willekeurige bewegingen
o Spierzwakte
o Hypotonie verminderde spanningstoestand
o Atrofie afslinken van spierweefsel
o Fasciculaties v/d tong kleine, onregelmatige wriemelende bewegingen
- Ernst: varieert afh van
o Unilateraal/bilateraal letsel
! Alle craniale zenuwen worden bilateraal bezenuwd, behalve n. VII en n. XII !
o # aangetaste zenuwen
- Gaat typisch gepaard met slappe dysartrie
o Verlamming van Bell
o Myasthenia Gravis
o Syndroom van Guillain-Barré




4