Samenvatting humane wetenschappen 1

Humane wetenschappen 1: psychologie


Inleiding: waarom psychologie in opleiding kinesitherapie?

Biomedisch model
o Ziekte gereduceerd tot probleem in biologische processen
o Iemand die gezond is: iemand die zich kenmerkt door afwezigheid van ziekten of
aandoeningen  wel ziek: door biologisch
o Scheiding tussen lichaam en geest
o Negeert invloed psychologische & sociale factoren die ontstaan en
onderhoudenziekte
o Ontstaan 16de – 17de eeuw
o Stelt aandoening centraal, niet patiënt
o Zorgde voor standaardisatie van diagnostische en therapeutische procedures
o Succesvol in bestrijding van tal van infectieziekten, waar vaak directe relatie is tussen
ziektebron en ziekte (tuberculose)
o Behandelingen baseren: biologisch proces ontlasten

- Fear-avoidance model
o Info traditionele rugscholing
o Letsel  pijn  catastroferende gedachten  p angst ontwikkelen voor
bewegingen  minder bewegen  minder goed functioneren  andere klachten
= vicieuze cirkel
o Letsel  pijn  uitleg + biopsychosociale benadering  geen angst  vlot herstel




o Bewegingsangst: kinesiofobie
o Phoda: meetinstrument voor bewegingsangst (Tampa ook)

Biopsychosociaal model
o Holistische visie: bredere, allesomvattende visie
o Lichaam en geest onderscheiden, niet scheiden bij klachten
o Patiënt staat centraal
o QoL gerelateerd aan gezondheid staat centraal (Quality of Life)
o Integratie kennis uit:
 Biologie
 Psychologie
 Sociologie
3 altijd onderdeel van gezondheidsprobleem patiënt (verschillend in gewicht)
 Biologische psychologie en psychofysiologie
 Psychosomatiek
 Sociale psychologie
 Sociobiologie



1

,Humane wetenschappen 1: psychologie



- MDBB-model (eind ’80)
o Biomedisch model + psychosociale model
 Biomedisch model
 Gezondheid = afwezigheid van ziekte/ aandoening
 Biomedisch model is geen plaats voor aspecifieke klachten
 Psychosociale model
 Gezondheidsprobleem verstoord dynamisch evenwicht in
psychosociale interactie  ten koste van gevoel van welbevinden en
kan niet zelfstandig hersteld worden
 Weinig plaats voor medisch geklasseerde aandoeningen
o B & BBH op niveau van weefsel en organen + persoon in relatie tot omgeving =
biopsychosociaal model

- ICF
o Gele bollen: psychologische deel toegevoegd




- Klacht te begrijpen (niveaus bekijken)
Alle 3 voorbeschikkende factoren, uitlokkende factoren, onderhoudende factoren




- Pijn?
o Descartes: 17e eeuw
 Eerste die poging doet om pijn te omschrijven


2

,Humane wetenschappen 1: psychologie


 Prikkeling  schade aan lichaam  signaal hersenen  pijn  reflex
wegtrekken = beschermen lichaam
o Pijn & hoeveel
 Beïnvloedt door veel processen
 Ook pijn ervaren zonder weefselschade en weefselschade hebben zonder
pijn
o Pijnmodel van Loeser
 Nociceptie/ pijnprikkel pijngewaarwording  pijnbeleving  pijngedrag
 Kleine cirkel  groter cirkels om kleinste

Toepassing in kinesitherapie
- Van begin tot einde met patiënt
o Evaluatie patiënt
o Kinesitherapeutische werkdiagnose
o Behandeldoelstellingen
o Behandeling
o Multidisciplinaire behandelingen

- Klinisch redeneren
= herkennen van verbanden & identificeren wat klinisch relevant is  RPS / ICF

- 4 soorten vlaggen: rode, gele, blauwe, zwarte
- Gele vlaggen: psychologische en gedragsmatige factoren
o Risicofactoren van psychosociale aard bij patiënten
o Richting aangevend voor th wat betreft herkenning van risico op aflopend beloop in
tijd of chroniciteit
o Standaard onderdeel klinisch onderzoek
o Soorten
1) Cognities
 Somatisatie
 Neiging om lichamelijke ongemakken en klachten te ervaren, te
rapporteren en er medische hulp voor te zoeken  maar die niet
door het bestaan van een organische aandoening kunnen worden
verklaard.
 Katastroferen = hulpeloosheid + piekeren + uitvergroten
 Overdreven negatieve gedachten of verwachtingen over pijn en het
piekeren over majeure negatieve gevolgen; uitvergroten van de
klachten en gevolgen
 Hypervigilantie
 Overmatige aandacht voor lichamelijke sensaties
 Fear-avoidance / kinesiofobie
 Vermijden van activiteiten ten gevolge van… of irrationele angst voor
een letsel als gevolg van fysieke activiteit
 Ziektepercepties (dia 19)
 De etiologie van de pijn
 Verwachtingen betreffende diagnostiek
 Verwachtingen over de behandeling
 Verwachtingen over het verloop
 Acceptatie (niet-aanvaarden van gezondheidsprobleem)
 Erkent de patiënt dat hij nog betekenisvolle activiteiten uitvoert ook
al is er pijn, en de mate waarin de persoon de pijn toelaat zonder

3

, Humane wetenschappen 1: psychologie


pogingen deze te veranderen, te beheersen en er mee te vechten (vs
ik kan niets meer)
 Zelf-effectiviteit
 Vertrouwen van een persoon in de eigen bekwaamheid om met
succes controle te hebben over elven en doelen te behalen
 Interne vs externe locus of control
2) Gedrag
 Vermijdingsgedrag
 Persistentiegedrag
 Afspraken afzeggen
 Gebruik van hulpmiddelen & medicatie
 Passieve houding terugkeer naar werk
 Roken & voedingsgewoonten
 Extreme pijnrapportage / expressie

- Inadequaat pijngedrag
o Aanpassingen van het gedrag
 Overmatig medicijngebruik
 Shopping-gedrag
 Vermijdingsgedrag
 Toenemende conflicten met omgeving, behandelaars, werkgever, …
 Afnemende sociale participatie
 Langdurig ziekteverzuim

3) Sociaal-maatschappelijk
 Overbeschermde familie
 Sociale steun
 Geen financiële stimulans terugkeer werk
 Schadeclaims en -geschillen
 Conflict werkt

4) Emotioneel
 Stress respons
 Video dia 49
Hartslag ↑ Zweten Energievrijgave
Bloeddruk ↑ Spierspanning …
= functioneel
= iets goed  helpt beter presteren
 Meer aankunnen dan eigen belastbaarheid toelaat = dankzij
stressrespons
 Normale stressrespons
o Onder basale omstandigheden in rust & kortdurend
Gezonde vs ongezonde stress
- Na stress heb je herstelperiode nodig
- Chronische stress: zeer frequente activatie van stressrespons  2 gevolgen
o Stressrespons reeds in gebruik; extra energie bijna niet meer mobiliseerbaar
o Onderdelen van de stressrespons versterken mekaar
geeft aanleiding tot vicieuze cirkels

o Eustress: functionele stress
o Distress: negatieve stress

4