HOOFDSTUK 1 INTRODUCTIE
Psychologisch contract: !
Kenmerken:
= wederzijdse (vaak onbewuste, onuitgesproken) verwachtingen en ‘beloften’ tussen Werkgever en Werknemer
GEEN juridisch afdwingbaar contract
Perceptie (niet bij iedereen hetzelfde) + wederkerigheid + dynamisch (verwachting kan veranderen doorheen tijd) + inhoud
verschillend per individu
- Werkgever verwacht en Werknemer biedt: vaardigheden, tijd, inzet, gemotiveerde werkhouding, stiptheid
- Werknemer verwacht en Werkgever belooft: rechtvaardigheid, leuke werksfeer, vrije tijd, waardering, werkzekerheid,
…
‘managen’ van verwachtingen!!! (R&S, functioneringsgesprek…)
Waarom belangrijk?
Algemeen:
- Werknemer belooft z’n werk zo goed mogelijk uit te voeren, de organisatie zo goed mogelijk te helpen/dienen. (de
werkgever verwacht dit ook)
- Werkgever belooft alss een goede huisvader voor de werknemers te zorgen
o Gezonde werkomgeving
o Zinvol werk
o Helpen te presteren
o Welzijn van de werknemer
(de werknemer verwacht dit vaak ook)
1.1 WAT IS EEN ORGANISATIE?
Een organisatie bestaat uit twee of meer mensen die op een bewuste manier samengebracht werden om bepaalde
doelstellingen te realiseren en met het oog op de realisatie van deze doelstellingen wordt een specifieke structuur ontwikkeld.
Bestaat uit twee of meer mensen
- ≠ éénmanszaak!
Interactie tussen mensen
Sociale psychologie!! (zie ook OLOD Gedrag in Context)
… om bepaalde doelstellingen te realiseren…
De mission statement van een organisatie.
- = een korte omschrijving van de bestaansreden van de organisatie; de algemene doelen die het nastreeft, de
producten/diensten die het aanlevert en de markt die het wil bespelen.
- Consensus bij elke werknemer.
- Conflicterende doelen!
Google: “Het is onze missie om alle informatie ter wereld te organiseren en universeel toegankelijk en bruikbaar te maken.”
1
,… specifieke structuur ontwikkeld.
Om de doelstellingen te kunnen realiseren is het nodig om de verschillende werknemers te verenigen volgens een specifieke
structuur, die de verdeling van het werk bepaalt.
- Hoe zullen de leden van de organisatie samenwerken? – Afdelingen of Werkgroepen? Hoe autonoom zijn die
werkgroepen?
- Coördinatie van deze werkgroepen – Gezagsrelatie/hiërarchie
- Strakke of flexibele structuur?
o Strak: aantal afdelingen en je houd je bezig met je eigenafdeling
o Flexibel: je kan info vanuit verschillende afdelingen halen
- EFFECT OP PRESTEREN, MOTIVATIE, WELZIJN…-> Organisatiepsychologie!
DUS…
Organisaties bestaan uit meerdere mensen die gericht zijn op het behalen van de doelen (mission statement) van de organisatie.
Deze mensen voeren werk uit in kleinere groepen. Deze diversiteit aan functies wordt gecoördineerd en aangestuurd door de
directie die taken en middelen verdeelt over deze groepen.
Het organogram is een schematische weergave van die hiërarchische verhoudingen tussen onderdelen van een organisatie.
+ een organisatie is gericht op continuïteit.
- Richt zich op de toekomst en het voortbestaan van de organisatie
- “Groei” en “ontwikkeling” zijn vaak onderdeel van de Vision Statement
= een wegwijzer voor de organisatie. Het zet duidelijke richting uit voor de groei en ontwikkeling van de organisatie.
Het geeft antwoord op de vraag “Wat wil de organisatie worden in de toekomst?”
Voorbeelden organisaties:
- Startbucks
- UZ Gent
- Keuslager
En wat met HOWEST?
- De Missie: “Anticiperend op de toekomst, vanuit het talent en de motivatie van elke student, leidt Howest professionals
op die competent, direct inzetbaar en teamgericht zijn.”
- De Visie: Howest streeft naar een kwaliteitscultuur waarin alle stakeholders actief reflecteren en participeren.
Stakeholders van een organisatie
= iedereen die baat heeft bij het bestaan en voortbestaan van de organisatie
- Aandeelhouders (=shareholders)
- Werknemers
- Management
2
, - Leveranciers (leveren producten aan organisatie)
- Klanten
Kort:
In een organisatie werken mensen samen om de doelstellingen van de organisatie te bewerkstelligen. Ze zijn daarvoor in een
bepaalde structuur werkzaam en deels afhankelijk van elkaar.
Dat betekent dat de organisatie menselijk gedrag probeert te sturen naar het behalen van de doelstellingen. Dus is de kennis
van hoe menselijk gedrag in elkaar zit van groot belang. organisatiepsychologie.
1.2 WAT IS ORGANISATIEPSYCHOLOGIE?
= de wetenschappelijke studie van het gedrag in organisaties met als doel het individuele gedrag en dat van groepen in de
organisaties beter te begrijpen en uiteindelijk te voorspellen.
…als doel het individuele gedrag en dat van groepen in de organisaties beter te begrijpen en uiteindelijk te voorspellen.
- Individueel gedrag
o Motivatie
o Diversiteit begrijpen
o Prestatie
- Groepsgedrag
o Teams voorspellen
o Leiderschap
…de wetenschappelijke studie van het gedrag …
- Bestudeert op systematische wijze het gedrag in organisaties
- Bevraagt de werkelijkheid
o Legt verbanden tussen variabelen (vb. determinanten van motivatie)
o Op wetenschappelijk wijze, namelijk: in controleerbare situaties, op basis van betrouwbare/valide metingen
o Interpreteert de resultaten correct
Voorbeeld: Fysische lengte en succes’: correlationeel onderzoek (Judge, 2004)
Vraag: Zijn grote mensen succesvoller in het leven? (~buikgevoel?)
Achtergrond:
- Vaststelling: US presidents meestal groter dan gemiddeld
- Evolutionaire verklaring: groot kracht/sterkte/dominantie respect afdwingen
Is dit ook zo op de werkplaats?
Twee studies
- Integratie van bestaande studies (meta-analyse)
- Directe meting van fysische lengte en inkomen
- Correlaties bestuderen (dus geen ingreep/experiment)
3
, Telkens pos correlatie tussen correlatie
Hoe groter -> hoe beter verdiend -> hoe makkelijke promotie maken
De organisatiepsychologie is een wetenschap:
- Geen intuïtieve kennis
- Experimenteel onderzoek & survey onderzoek
De organisatiepsychologie is een multidisciplinaire wetenschap, met ondersteuning van:
- Algemene psychologie (~basis van gedrag: 1A)
- Sociale psychologie (~gedrag in context: 1B)
- Antropologie
- Sociologie
1.3 GESCHIEDENIS VAN DE ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
1.3.1 ADAM SMITH
- Grondlegger van hedendaagse economie
- Liberalisme: als we individuele welvaart streven zorgt dat voor maximale welvaart
- Hij werd gevraagd in een speldenfabriek, ze vroegen om zijn raad. De mensen doen verschillende taken en hij heeft die
3 taken verdeeld in 3 verschillende taken.
- Taakverdeling comparatieve voordelen
o Iedereen doet 1 taak en doet dit zo goed mogelijk
- Comparatieve voordelen = productievoordelen die ontstaan wanneer werknemers met verschillende
competentieprofielen (vb bepaalde waren beter in het knippen )samenwerken.
- m.a.w.= ze doen enkel waar ze goed in zijn en werken dan samen tot een product.
Iedereen doet 1 taak en doet dit zo goed mogelijk
Voorbeeld comparatieve voordelen (p26).
- Jan: 100 broden in 50% van zijn tijd OF 10 truien
- Marie: 50 broden in 50% van haar tijd OF 15 truien
- Samen 150 broden en 25 truien
MAAR
- In de tijd dat Jan 1 brood bakt zou hij 0,1 trui gebreid hebben. (10/100)
- In de tijd dat Marie 1 brood bakt zou zij 0,3 trui gebreid hebben. (15/50)
- Het kost dus meer om Marie een brood te laten bakken. laat Marie enkel breien! En Jan enkel bakken!
- Samen 200 broden en 30 truien.
1.3.2 FREDERICK TAYLOR
“The principles of Scientific Management”
Een organisatie moet op wetenschappelijke wijze geleid worden.
- Tijds- en bewegingsstudies meest efficiënte en overbodige bewegingen
- Taak: de meest efficiënte bewegingen + de tijd waarin het diende te gebeuren.
- Doel: meer produceren door efficiënter te werken (overbodige bewegingen weg laten)
- Zo kon exact berekent worden welke productie gehaald kon worden in een gegeven tijdsbestek.
4
Psychologisch contract: !
Kenmerken:
= wederzijdse (vaak onbewuste, onuitgesproken) verwachtingen en ‘beloften’ tussen Werkgever en Werknemer
GEEN juridisch afdwingbaar contract
Perceptie (niet bij iedereen hetzelfde) + wederkerigheid + dynamisch (verwachting kan veranderen doorheen tijd) + inhoud
verschillend per individu
- Werkgever verwacht en Werknemer biedt: vaardigheden, tijd, inzet, gemotiveerde werkhouding, stiptheid
- Werknemer verwacht en Werkgever belooft: rechtvaardigheid, leuke werksfeer, vrije tijd, waardering, werkzekerheid,
…
‘managen’ van verwachtingen!!! (R&S, functioneringsgesprek…)
Waarom belangrijk?
Algemeen:
- Werknemer belooft z’n werk zo goed mogelijk uit te voeren, de organisatie zo goed mogelijk te helpen/dienen. (de
werkgever verwacht dit ook)
- Werkgever belooft alss een goede huisvader voor de werknemers te zorgen
o Gezonde werkomgeving
o Zinvol werk
o Helpen te presteren
o Welzijn van de werknemer
(de werknemer verwacht dit vaak ook)
1.1 WAT IS EEN ORGANISATIE?
Een organisatie bestaat uit twee of meer mensen die op een bewuste manier samengebracht werden om bepaalde
doelstellingen te realiseren en met het oog op de realisatie van deze doelstellingen wordt een specifieke structuur ontwikkeld.
Bestaat uit twee of meer mensen
- ≠ éénmanszaak!
Interactie tussen mensen
Sociale psychologie!! (zie ook OLOD Gedrag in Context)
… om bepaalde doelstellingen te realiseren…
De mission statement van een organisatie.
- = een korte omschrijving van de bestaansreden van de organisatie; de algemene doelen die het nastreeft, de
producten/diensten die het aanlevert en de markt die het wil bespelen.
- Consensus bij elke werknemer.
- Conflicterende doelen!
Google: “Het is onze missie om alle informatie ter wereld te organiseren en universeel toegankelijk en bruikbaar te maken.”
1
,… specifieke structuur ontwikkeld.
Om de doelstellingen te kunnen realiseren is het nodig om de verschillende werknemers te verenigen volgens een specifieke
structuur, die de verdeling van het werk bepaalt.
- Hoe zullen de leden van de organisatie samenwerken? – Afdelingen of Werkgroepen? Hoe autonoom zijn die
werkgroepen?
- Coördinatie van deze werkgroepen – Gezagsrelatie/hiërarchie
- Strakke of flexibele structuur?
o Strak: aantal afdelingen en je houd je bezig met je eigenafdeling
o Flexibel: je kan info vanuit verschillende afdelingen halen
- EFFECT OP PRESTEREN, MOTIVATIE, WELZIJN…-> Organisatiepsychologie!
DUS…
Organisaties bestaan uit meerdere mensen die gericht zijn op het behalen van de doelen (mission statement) van de organisatie.
Deze mensen voeren werk uit in kleinere groepen. Deze diversiteit aan functies wordt gecoördineerd en aangestuurd door de
directie die taken en middelen verdeelt over deze groepen.
Het organogram is een schematische weergave van die hiërarchische verhoudingen tussen onderdelen van een organisatie.
+ een organisatie is gericht op continuïteit.
- Richt zich op de toekomst en het voortbestaan van de organisatie
- “Groei” en “ontwikkeling” zijn vaak onderdeel van de Vision Statement
= een wegwijzer voor de organisatie. Het zet duidelijke richting uit voor de groei en ontwikkeling van de organisatie.
Het geeft antwoord op de vraag “Wat wil de organisatie worden in de toekomst?”
Voorbeelden organisaties:
- Startbucks
- UZ Gent
- Keuslager
En wat met HOWEST?
- De Missie: “Anticiperend op de toekomst, vanuit het talent en de motivatie van elke student, leidt Howest professionals
op die competent, direct inzetbaar en teamgericht zijn.”
- De Visie: Howest streeft naar een kwaliteitscultuur waarin alle stakeholders actief reflecteren en participeren.
Stakeholders van een organisatie
= iedereen die baat heeft bij het bestaan en voortbestaan van de organisatie
- Aandeelhouders (=shareholders)
- Werknemers
- Management
2
, - Leveranciers (leveren producten aan organisatie)
- Klanten
Kort:
In een organisatie werken mensen samen om de doelstellingen van de organisatie te bewerkstelligen. Ze zijn daarvoor in een
bepaalde structuur werkzaam en deels afhankelijk van elkaar.
Dat betekent dat de organisatie menselijk gedrag probeert te sturen naar het behalen van de doelstellingen. Dus is de kennis
van hoe menselijk gedrag in elkaar zit van groot belang. organisatiepsychologie.
1.2 WAT IS ORGANISATIEPSYCHOLOGIE?
= de wetenschappelijke studie van het gedrag in organisaties met als doel het individuele gedrag en dat van groepen in de
organisaties beter te begrijpen en uiteindelijk te voorspellen.
…als doel het individuele gedrag en dat van groepen in de organisaties beter te begrijpen en uiteindelijk te voorspellen.
- Individueel gedrag
o Motivatie
o Diversiteit begrijpen
o Prestatie
- Groepsgedrag
o Teams voorspellen
o Leiderschap
…de wetenschappelijke studie van het gedrag …
- Bestudeert op systematische wijze het gedrag in organisaties
- Bevraagt de werkelijkheid
o Legt verbanden tussen variabelen (vb. determinanten van motivatie)
o Op wetenschappelijk wijze, namelijk: in controleerbare situaties, op basis van betrouwbare/valide metingen
o Interpreteert de resultaten correct
Voorbeeld: Fysische lengte en succes’: correlationeel onderzoek (Judge, 2004)
Vraag: Zijn grote mensen succesvoller in het leven? (~buikgevoel?)
Achtergrond:
- Vaststelling: US presidents meestal groter dan gemiddeld
- Evolutionaire verklaring: groot kracht/sterkte/dominantie respect afdwingen
Is dit ook zo op de werkplaats?
Twee studies
- Integratie van bestaande studies (meta-analyse)
- Directe meting van fysische lengte en inkomen
- Correlaties bestuderen (dus geen ingreep/experiment)
3
, Telkens pos correlatie tussen correlatie
Hoe groter -> hoe beter verdiend -> hoe makkelijke promotie maken
De organisatiepsychologie is een wetenschap:
- Geen intuïtieve kennis
- Experimenteel onderzoek & survey onderzoek
De organisatiepsychologie is een multidisciplinaire wetenschap, met ondersteuning van:
- Algemene psychologie (~basis van gedrag: 1A)
- Sociale psychologie (~gedrag in context: 1B)
- Antropologie
- Sociologie
1.3 GESCHIEDENIS VAN DE ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
1.3.1 ADAM SMITH
- Grondlegger van hedendaagse economie
- Liberalisme: als we individuele welvaart streven zorgt dat voor maximale welvaart
- Hij werd gevraagd in een speldenfabriek, ze vroegen om zijn raad. De mensen doen verschillende taken en hij heeft die
3 taken verdeeld in 3 verschillende taken.
- Taakverdeling comparatieve voordelen
o Iedereen doet 1 taak en doet dit zo goed mogelijk
- Comparatieve voordelen = productievoordelen die ontstaan wanneer werknemers met verschillende
competentieprofielen (vb bepaalde waren beter in het knippen )samenwerken.
- m.a.w.= ze doen enkel waar ze goed in zijn en werken dan samen tot een product.
Iedereen doet 1 taak en doet dit zo goed mogelijk
Voorbeeld comparatieve voordelen (p26).
- Jan: 100 broden in 50% van zijn tijd OF 10 truien
- Marie: 50 broden in 50% van haar tijd OF 15 truien
- Samen 150 broden en 25 truien
MAAR
- In de tijd dat Jan 1 brood bakt zou hij 0,1 trui gebreid hebben. (10/100)
- In de tijd dat Marie 1 brood bakt zou zij 0,3 trui gebreid hebben. (15/50)
- Het kost dus meer om Marie een brood te laten bakken. laat Marie enkel breien! En Jan enkel bakken!
- Samen 200 broden en 30 truien.
1.3.2 FREDERICK TAYLOR
“The principles of Scientific Management”
Een organisatie moet op wetenschappelijke wijze geleid worden.
- Tijds- en bewegingsstudies meest efficiënte en overbodige bewegingen
- Taak: de meest efficiënte bewegingen + de tijd waarin het diende te gebeuren.
- Doel: meer produceren door efficiënter te werken (overbodige bewegingen weg laten)
- Zo kon exact berekent worden welke productie gehaald kon worden in een gegeven tijdsbestek.
4
