Samenvatting keuzevak GES

,1. Introductie
What’s in a name
Kinderen en jongeren met gedrags-en emotionele problemen
• Jonge mensen die al veel hebben meegemaakt
- Moeilijk thuissituatie, geen goede hechting, trauma’s, voelen zich onbegrepen
- Gedrag waarbij je je machteloos voelt als begeleider
- Kind: heeft een nood waar niet voldaan is
- Kijkwijze:
Moeilijk begrijpbaar gedrag, dus moeilijk te hanteren gedrag
VS.
Gedrag dat eigenlijk normaal is ifv ontwikkeling, situaties, voorgeschiedenis

• Vooral betekenisvol gedrag
- Kind wil gezien en gehoord worden, wil iets uiten
- Boodschap!

• Belangrijk om te kijken wat er onder het gedrag zit, Wat wil het vertellen?

Basisprincipes

Buitenkant vs. Binnenkant: neem ruimte op stil te staan bij betekenis gedrag
• Het ijsbergmodel
- Gedrag: zichtbaar
- Gedachten, gevoelens, behoeften: niet
zichtbaar
o Heeft invloed op het gedrag
o DAAROM: goed kijken wat behoeften
zijn van kind



• Gedrag = communicatie
- Wat zeggen ze tegen ons met hun gedrag?
- Als begeleider: reageren op onderliggende boodschap
- bv: vanwaar komt die boosheid? Wat is er gebeurd?, …
o ≠ op agressie reageren

• Behoeften
- Vaak bij deze kinderen: structuur, gezien en begrepen worden,..
- Na incident: tijdlijn maken om te zien waar alles begonnen is
- Welke ondersteuning heeft kind nodig?

• Buitenkant vs. binnenkant
- Cliënt geeft appel en toont dit in gedrag
- Gedrags- en emotionele problemen kunnen zich op onderliggende emotionele
ontwikkelingsnoden en kwetsbaarheden verduisteren

- Risico: begeleider/zorgfiguur schat gedrag verkeerd in
- Minder open om onderliggende verborgen behoeften van kinderen te begrijpen
- Ruimte om stil te staan bij betekenis van gedrag (binnenkant) bemoeilijkt!
- Actie-reactiespiraal
o Zorgfiguur trekt zich terug uit moeilijk situatie à onderliggende angsten van
kind worden bevestigd
® Voelt zich onveilig, in de steek gelaten en onbegrepen

, èGa niet in op de buitenkant!




• Aanpak afstemmen
- Holistische benadering: kijken naar persoon als geheel
o Emotionele ontw, lichamelijke ontw, intellect, levensloop, omgeving, …
o Dus complexiteit van gedrags-, emotionele en psychosociale problemen

Ontwikkelingsdynamisch kader
• Sociaal emotionele ontwikkeling
- = wat kan iemand aan
- Onze duik onder de oppervlakte
- Via SEO-schaal

• Anton Dosen

, • Emotieregulatie: nodig om gedrag te kunnen sturen
• Bruikbaar om begrip te hebben voor gedrag van kind
• Bij bepaalde domeinen kan kind in fase 2 zitten, andere domeinen in fase 5 (heen en
weer)
- Daar dus een globaal beeld van krijgen als begeleider

• Oorspronkelijk kader voor personen met verstandelijke beperking: nu meer toepassing
in diverse sectoren van jeugdhulp

• In kaart brengen van onderliggende emotionele ontwikkelingsnoden en dynamieken
• Kinderen en jongeren met gedragsproblemen maskeren hun onderliggende noden en
behoeften
- Behoefte om hun eigen spanningen te reguleren
- Behoefte aan invulling van hun dag/leven
- Behoefte aan veilige relatie
- …

• Belangrijk om aandacht te hebben voor vloeiend verloop vd ontwikkelingslijnen die
de basis vormen voor onze emotionele en sociale ontwikkeling

Regressie / stilstand /pauze
• In of naar vorig ontwikkelingsstadium terugvallen
• Maakt deel uit van ontwikkeling
• Oorzaken: toegenomen stress, moeilijke levensomstandigheden, gebrek aan
ondersteuning, zwaarte van de ontwikkelingsopdracht

• Begeleider:
- Alert zijn voor de noden van het kind
o Voorkomen kinderen overvraagd of overschat worden

- Zorgen dat ze de lat niet te hoog leggen
o Afstemmen op wat kind emotioneel aankan
o “Gras groeit niet door er aan te trekken”

Eerste 3 ontwikkelingslijnen centraal in begeleiding kinderen en jongeren met
emotionele en/of gedragsproblemen
• Zien deze kinderen vaak terugvallen op 1 van deze fases
• Zien ook vaak dat kinderen een fase niet volledig hebben doorgemaakt en zo kunnen
blijven hangen

• Bepalend voor verdere levensloop
• Bij de meeste: kwetsbare thema’s en onderliggend aan gedragsproblemen