Workshop gezonde voeding
Workshop 1: Voedingsmiddelen en voedingspatronen
Inleidende begrippen
Dagmenu = Het menu van één dag. Dus alles gerechten, dranken en maaltijden
dat gebruikt worden.
Tussendoortje = Al het voedsel dat tussen de hoofmaaltijden geserveerd of
gegeten worden.
Gerecht = Eén voedingsmiddel of een combinatie van voedingsmiddelen die als
geheel gegeten wordt.
Portie = De eenheid waarin een gerecht gegeten word, uitgedrukt in
huishoudelijke maten.
Verstrekking eenheid = De kleinste reële eenheid waarin een gerecht gegeten
wordt uitgedrukt in g of mL.
Portiegrootte = De hoeveelheid waarin een gerecht of voedingsmiddel gegeten
wordt. Kan afhangen van persoon tot persoon.
Gangbare portiegrootte = Hoe recepturen in de grootkeukens gebruikt worden.
De hoeveelheid die gegeten wordt.
Aanbevolen portiegrootte = De hoeveelheid die aanbevolen wordt in
huishoudelijke maten.
Reference intake (R.I.) = Geeft aan hoeveel % van de inname van
voedingsstoffen een gemiddelde volwassen in die portie zou eten.
Front- of packlabel = Vereenvoudigde en visuele weergave van nutritionele
informatie die vrijwillig op de voorkant of achterkant van een verpakking staat.
Matrix-effect = Het gezondheidseffect van een voedingsmiddel is niet alleen in de
verschillende onderdelen, maar ook in de interactie tussen de verschillende
componenten.
Voedingspatronen = Verzameling van geconsumeerde voedingsmiddelen of de
hoeveelheid, verhouding, variatie of combinatie van voedingsmiddelen die
worden geconsumeerd.
Food based dietary guidelines = Adviezen met betrekking tot voedingsmiddelen,
voedingsmiddelengroepen en voedingspatronen gericht op de bevolking voor
gezondheidsproblemen zoveel mogelijk te voorkomen.
Reductionistische visie = De relatie tussen individuele voedingsstoffen en
gezondheid.
Holistische visie = Het effect van voedingsmiddelen als geheel en gecombineerd
tot een voedingspatroon.
Nudging = een duwtje in de juiste richting, zoals stickers of smileys op de
brooddoos van kinderen.
1
,Voedingsmiddelen indelen in groepen
Indeling voedingsmiddelen:
- Productgroepen zoals voedingsmiddelentabel
- Menugroep of assortiment groep zoals grootkeuken
- Voedingswaarde
- Gezondheidswaarde
- Bewerkingsgraad
Rekening houden met:
- Maatschappelijke ontwikkelingen
- Voedingskundige uitgangspunten (voedingswaard en invloed op gezondheid)
- Voorlichtingskundige aspecten en gebruikswaarde
Indeling op basis van voedingswaarde rekening gehouden met:
- Welke beschikbare voedingsmiddelen zijn rijk of arm aan nutriënten?
- Welke kwantitatieve bijdragen leveren ze tot de inname van een nutriënt?
- Welke voedingsmiddelen maken het verschil tussen individuen die goed of
slecht scoren voor een nutriënt?
Voedingsmiddelen beoordelen op voedingswaarde
Hulpmiddelen voor de consument
Verplicht op voedingswaarde vermelden:
- kJ/kcal
- vet (verzadigde vetzuren)
- koolhydraten (suikers)
- eiwitten
- zout (NaCl)
- nutriënten als hier voedings- of
gezondheidsclaims voor worden gemaakt
Reference intake (R.I.) = geeft aan hoeveel % van de inname van
voedingsstoffen een gemiddelde volwassen in die portie zou eten.
Front- of packlabel
Nutri-score = Globale nutritionele beoordeling op basis van een score van A tot
E, rekening houdend met de positieve en negatieve elementen.
5 kleuren met bijhorende letters
- A = donkergroen (meest gezond)
- B = lichtgroen (gezond)
- C = geel (matig gezond)
- D = oranje (minder gezond)
- E = donkerrood (minst gezond)
De kleurschaal geeft aan of een product binnen een productiecategorie de beste
keuze is. Kan daarom dus gebruikt worden om voedingsmiddelen binnen dezelfde
productcategorie te vergelijken.
2
, Voedingsmiddelen beoordelen op gezondheidswaarde
Voedingsmiddelen in verband brengen met gezondheid. Daarom 8 te verkiezen
voedingsmiddelen en 6 te beperken:
- Te verkiezen
▪ Volle granen, afgeleide graanproducten
▪ Fruit
▪ Noten en zaden
▪ Groenten
▪ Peulvruchten
▪ Melk en melkproducten
▪ Vis
▪ Schaal- en schelpdieren
- Te beperken
▪ Bewerkt rood vlees en bewerkt gevogelte
▪ Rood vlees met uitzondering van gevogelte
▪ Dranken met toegevoegde suikers
▪ Vetstoffen rijk aan transvetzuren
3
Workshop 1: Voedingsmiddelen en voedingspatronen
Inleidende begrippen
Dagmenu = Het menu van één dag. Dus alles gerechten, dranken en maaltijden
dat gebruikt worden.
Tussendoortje = Al het voedsel dat tussen de hoofmaaltijden geserveerd of
gegeten worden.
Gerecht = Eén voedingsmiddel of een combinatie van voedingsmiddelen die als
geheel gegeten wordt.
Portie = De eenheid waarin een gerecht gegeten word, uitgedrukt in
huishoudelijke maten.
Verstrekking eenheid = De kleinste reële eenheid waarin een gerecht gegeten
wordt uitgedrukt in g of mL.
Portiegrootte = De hoeveelheid waarin een gerecht of voedingsmiddel gegeten
wordt. Kan afhangen van persoon tot persoon.
Gangbare portiegrootte = Hoe recepturen in de grootkeukens gebruikt worden.
De hoeveelheid die gegeten wordt.
Aanbevolen portiegrootte = De hoeveelheid die aanbevolen wordt in
huishoudelijke maten.
Reference intake (R.I.) = Geeft aan hoeveel % van de inname van
voedingsstoffen een gemiddelde volwassen in die portie zou eten.
Front- of packlabel = Vereenvoudigde en visuele weergave van nutritionele
informatie die vrijwillig op de voorkant of achterkant van een verpakking staat.
Matrix-effect = Het gezondheidseffect van een voedingsmiddel is niet alleen in de
verschillende onderdelen, maar ook in de interactie tussen de verschillende
componenten.
Voedingspatronen = Verzameling van geconsumeerde voedingsmiddelen of de
hoeveelheid, verhouding, variatie of combinatie van voedingsmiddelen die
worden geconsumeerd.
Food based dietary guidelines = Adviezen met betrekking tot voedingsmiddelen,
voedingsmiddelengroepen en voedingspatronen gericht op de bevolking voor
gezondheidsproblemen zoveel mogelijk te voorkomen.
Reductionistische visie = De relatie tussen individuele voedingsstoffen en
gezondheid.
Holistische visie = Het effect van voedingsmiddelen als geheel en gecombineerd
tot een voedingspatroon.
Nudging = een duwtje in de juiste richting, zoals stickers of smileys op de
brooddoos van kinderen.
1
,Voedingsmiddelen indelen in groepen
Indeling voedingsmiddelen:
- Productgroepen zoals voedingsmiddelentabel
- Menugroep of assortiment groep zoals grootkeuken
- Voedingswaarde
- Gezondheidswaarde
- Bewerkingsgraad
Rekening houden met:
- Maatschappelijke ontwikkelingen
- Voedingskundige uitgangspunten (voedingswaard en invloed op gezondheid)
- Voorlichtingskundige aspecten en gebruikswaarde
Indeling op basis van voedingswaarde rekening gehouden met:
- Welke beschikbare voedingsmiddelen zijn rijk of arm aan nutriënten?
- Welke kwantitatieve bijdragen leveren ze tot de inname van een nutriënt?
- Welke voedingsmiddelen maken het verschil tussen individuen die goed of
slecht scoren voor een nutriënt?
Voedingsmiddelen beoordelen op voedingswaarde
Hulpmiddelen voor de consument
Verplicht op voedingswaarde vermelden:
- kJ/kcal
- vet (verzadigde vetzuren)
- koolhydraten (suikers)
- eiwitten
- zout (NaCl)
- nutriënten als hier voedings- of
gezondheidsclaims voor worden gemaakt
Reference intake (R.I.) = geeft aan hoeveel % van de inname van
voedingsstoffen een gemiddelde volwassen in die portie zou eten.
Front- of packlabel
Nutri-score = Globale nutritionele beoordeling op basis van een score van A tot
E, rekening houdend met de positieve en negatieve elementen.
5 kleuren met bijhorende letters
- A = donkergroen (meest gezond)
- B = lichtgroen (gezond)
- C = geel (matig gezond)
- D = oranje (minder gezond)
- E = donkerrood (minst gezond)
De kleurschaal geeft aan of een product binnen een productiecategorie de beste
keuze is. Kan daarom dus gebruikt worden om voedingsmiddelen binnen dezelfde
productcategorie te vergelijken.
2
, Voedingsmiddelen beoordelen op gezondheidswaarde
Voedingsmiddelen in verband brengen met gezondheid. Daarom 8 te verkiezen
voedingsmiddelen en 6 te beperken:
- Te verkiezen
▪ Volle granen, afgeleide graanproducten
▪ Fruit
▪ Noten en zaden
▪ Groenten
▪ Peulvruchten
▪ Melk en melkproducten
▪ Vis
▪ Schaal- en schelpdieren
- Te beperken
▪ Bewerkt rood vlees en bewerkt gevogelte
▪ Rood vlees met uitzondering van gevogelte
▪ Dranken met toegevoegde suikers
▪ Vetstoffen rijk aan transvetzuren
3
