Samenvatting psychotherapie

Hoofdstuk 1: Een helikopterblik op onze geestelijke
gezondheidszorg
De geschiedenis van de psychiatrie: een kort overzicht
6 periodes:

1. Prehistorie en oudheid  krankzinnigheid
 oorzaak van ziektes bij geesten die men beledigd  schedelboringen om geesten uit lichamen te bevrijden
 volgens Hippocrates ziektes veroorzaakt door onjuiste mengeling van 4 belangrijkste lichaamsvochten
(=bloed, slijm, gele en zwarte gal)
 Galenus verdeelde mensen in 4 types, naargelang overheersing van lichaamsvochten
a. Overheersing bloed = sanguistisch type = levendig en hartelijk
b. Overheersing slijm = flegmatisch type = kalm en bedachtzaam
c. Overheersing gele gal = cholerisch type = opvliegend
d. Overheersing zwarte gal = melancholisch type = droefgeestig, angstig en pessimistisch

2. Treurigheid en melancholie (=depressie) = slechte gedachte of bekoring  zotten
 bezeten en verstoorders van openbare orde
 werden opgesloten in dolhuizen
 keisnijdingen ipv schedelboringen

3. Interneringsgolf en gestichten met erbarmelijke leefomstandigheden
 brutale afsluiting van samenleving (kettingen, van zorg geen sprake)
 gesloten instellingen met strenge regels
 krankzinnigen droegen zelf schuld van ziekte

4. Franse Revolutie & industriële revolutie
 lichamelijk zieke personen met recht op specifieke medische verzorging (Guislain)

5. Patiënten met psychiatrische aandoening konden terecht in steeds groter wordende instellingen in hoop dat ze
spontaan zouden herstellen + mogelijkheden van psychoanalyse
 psychoanalyse te duur voor gewone mensen  koortskuren, slaapkuren, shockkuren, …

6. Antipsychoticum = behandeling van psychiatrische aandoeningen
 hallucinaties, wanen en angsten temperen

De psychiatrie vandaag
Psychiatrische ziekenhuizen uitgegroeid tot professionele en gespecialiseerde organisaties, waar verschillende
disciplines interdisciplinair werken

Nieuwe paradigma:

 Behandelen, verzorgen, begeleiding krijgt ruime invulling  vroeger enkel verblijf
 Van residentieel naar ambulant, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg
 Meer participatie van patiënten en hun netwerk  bv mantelzorg
 Ervaringsdeskundigen in geestelijke gezondheidszorg  patiënten die ervaring hebben met geestelijke
gezondheidsproblematiek worden ingeschakeld

Interesse voor herstelgericht benadering  niet alleen genezing of stabiliseren van symptomen
 ook herstel van functioneren in samenleving (sociaal herstel/rehabilitatie) en hertel van eigen identiteit
(persoonlijk herstel)

Behandeling als focus gericht is op klinisch herstel  terugdringen van stoornis en verminderen van symptomen

,Kwartiermaken = herstel, inclusie en vermaatschappelijking
 veilige plaats zoeken waar eten, drinken en warmte beschikbaar zijn
 veilige plaats creëren voor psychisch kwetsbare personen om zo normaal mogelijk leven te leiden tussen anderen

Overlegplatforms
VLOGG = Vlaams overlegplatform voor geestelijke gezondheidszorg
 kwaliteitsvolle en doelmatige geestelijke gezondheidszorg waarbij geestelijke gezondheid van mensen met
psychische kwetsbaarheid en hun omgeving optimaal bevorderd wordt

Ervaringsdeskundigen
= mensen die zelf psychisch ziek geweest zijn en die hun ervaringsdeskundigheid via vorming en bijscholing
ontwikkelen tot zinvolle bijdrage in zorg voor anderen

Niet enkel inschakelen in directe zorg en bijscholen van zorgverleners, maar ook adviesraden in uitbouwen en
aansturen van netwerken en bestuur van voorzieningen

Projecten art. 107 voor volwassenen en intensifiëring
Art 107 van ziekenhuiswet maakt mogelijk om op vrijwillige en projectmatige basis psychiatrische bedden en
plaatsen buiten gebruik te stellen en vrijgekomen budget inzetten in mobiele teams voor volwassenen
 van residentiële sector naar gemeenschapszorg

Functies van geestelijke gezondheidszorg:

1. Activiteiten inzake preventie, vroegdetectie en vroeginterventie
 betrokkenheid en integratie van geestelijke gezondheidszorg in eerstelijnszorg essentieel
 outreaching
2. Ambulante behandelteams voor zowel acute als meer langdurige zorg
 snelle toegankelijkheid en zorg aanbieden aan personen in thuisomgeving of thuisvervangende situatie
 alternatief voor ziekenhuisopname of heropname
3. Rehabilitatieteams die werken rond herstel en sociale inclusie
 patiënten in staat stellen om zich opnieuw te integreren in samenleving en beroepsleven
4. Intensieve residentiële behandelteams voor zowel acute als langdurige zorg wanneer opname nodig is
 indicatie- en diagnosestelling en intensieve behandeling
5. Specifieke woonvormen waarin zorg kan aangeboden worden indien thuismilieu hiertoe niet in staat is
 organisatie van dagelijks leven ondersteunen in vorm van beschermde woonplaatsen, beschut wonen, …

Nieuw geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren
= uitgaan van noden van kinderen en jongeren met psychische of psychiatrische problemen en hun context

5 functies:

1. Vroegdetectie, screening en oriëntatie
a. Vroegdetectie = analyse van 1e voorboden van mogelijke psychische en psychiatrische problematiek
b. Screening = exploratie van signalen
c. Oriëntatie = actief richten van kind/jongere en zijn context naar gepast hulp- of zorgaanbod
2. Diagnostiek
3. Behandeling
4. Inclusie in alle levensdomeinen = gelijkwaardig en volwaardig burgerschap
 ondersteunings- of ontwikkelingsactiviteiten die tot doel hebben kind/jongere zo volwaardig mogelijk te
laten participeren in samenleving
5. Uitwisselen en samen inzetten van expertise = ondersteunende transversale functie waaraan door alle partners
samen wordt vorm gegeven

, Enkele definities
Geestelijke gezondheid
= toestand van welzijn waarin individu, zijn/haar competenties realiseert, kan omgaan met normale druk van leven,
productief en vruchtbaar kan werken en bekwaam is bijdrage te leveren aan zijn/haar gemeenschap
= toestand die persoon toelaat zich optimaal te ontwikkelen op psychisch, intellectueel en emotioneel vlak

Psychiatrie = medische discipline die zich bezighoudt met studie en behandeling van psychiatrische stoornissen

Psychopathologie = ziekteleer van geest
 onderzoekt oorzaken, symptomen en verloop van psychiatrische stoornissen

DSM of ICD?
ICD = International Classification of Diseases
 vooral in somatische zorg

DSM = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
 vooral in geestelijke gezondheidszorg
 handboek dat wereldwijd door psychiaters wordt gebruikt als classificatiesysteem voor psychiatrische
aandoeningen obv symptomatologie

Biopsychosociale benadering
= holistische benadering
= aandacht besteden aan geest en lichaam en aan interactie tussen beide

Wat is ‘normaal’ in psychiatrie?
= niet makkelijk om scheidingslijn te trekken tussen ‘normaal’ en ‘psychiatrische aandoening’

Psychiatrische aandoeningen = 4 voorwaarden:

 Gedrag is afwijkend (cultureel, sociologisch, maatschappelijk)
 Lijden, ongemak of beperking veroorzaken
 Gedrag beïnvloedt functioneren op vlak van relaties, arbeid, ontspanning en liefde negatief

 duurzaam karakter

Burn-out
= specifiek werkgerelateerd syndroom van emotionele uitputting en gevoel van verminderde persoonlijke
bekwaamheid
= oorzaak ligt bij het werk
= aanhoudende klachten over te hoge werkdruk, professionele fouten, prikkelbaarheid, concentratieproblemen, …

Een aantal markante vaststellingen op het vlak van geestelijke
gezondheidszorg
Overconsumptie van antidepressiva
1/10 Belgen neemt antidepressiva

Antidepressiva wordt te vaak gezien als medicatie om je vrolijk te voelen
 is eigenlijk bedoeld om balans van boodschapperstoffen in hersenen in evenwicht te houden

Zelfdoding
9/10 mensen die sterven door zelfdoding hadden psychische problemen (zware depressie, psychosen, verslaving, …)

Zelfdoding wordt vaak gezien als keuze voor dood
 eigenlijk volbrengen van allerlaatste waartoe iemand nog in staat is
 laatste fase in ontwikkeling van extreem ongelukkige interactie tussen interne en externe factoren

Kinderen en jongeren
18% van minderjarigen heeft lichte tot milde psychische problemen
5% heeft complexe psychische problemen