NEUROLOGIE (HOC)
Les 1 – 10/02
ZENUWEN EN ZENUWLICHAMEN
DEEL 1: ANATOMIE EN WERKING VAN PERIFERE
ZENUWEN/ZENUWSTELSEL
Centraal versus perifeer zenuwstelsel
• Centraal ZS: binnen de holte van de schedel en de WK.
o Grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam, ruggenmerg.
• Perifeer ZS: via zenuwcellen verbindt dit het CZS met alle regionen van het lichaam.
o Sensibele zenuwen en motorische zenuwen.
Autonoom zenuwstelsel
Het perifeer ZS bevat ook het autonoom zenuwstelsel.
• Controleert/coördineert alle automatische functies van het lichaam.
o Hartslag, spijsvertering, ademhaling.
• Zorgt voor communicatie tussen hersenen en organen.
• Bestaat uit parasympathisch en sympathisch ZS.
o Parasympathisch = in actie.
o Sympathisch = in rust.
Neuronen
Er zijn ongeveer 100 miljard neuronen in het menselijk lichaam.
• Neurotransmitter wordt uitgestuurd door de axon eindvertakkingen.
• Het kruist de synaptische spleet op weg naar de receptoren op de dendrieten.
• Ze verwerkt daar een impuls die naar het cellichaam gaat.
• Hier wordt bepaald of de impuls verder gaat naar de volgende axon
eindvertakkingen.
• Deze sturen op hun beurt weer neurotransmitters in de synaptische spleten naar de
receptoren van de volgende neuronen enzovoort.
3 belangrijke types
• Sensorische neuronen: gevoelszenuwcellen, zijn
afferent (aanvoerend) en zenden impulsen naar de
hersenen.
• Motorische neuronen: zijn efferent (afvoerend) en
zenden impulsen naar de siperen.
• Interneuronen: schakelcellen, wisselen impulsen uit
tussen andere neuronen in de hersenen en het
ruggenmerg.
De foto’s moeten telkens van boven naar beneden bekeken worden, omdat de info zo
vervoerd wordt.
1
,De zintuigneuronen zijn aan 1 kant verbonden met een zintuigcel en aan de andere kant
met het CZS. Daartussen vervoeren ze impulsen. Typisch is de locatie van het cellichaam.
Deze sluit aan op het CZS, maar de celkern zit erbuiten.
Als we kijken naar het motorisch neuron, zien we een andere vorm. Het cellichaam zit in
het CZS en vervoert signalen naar spieren. De info gaat dus van het cellichaam naar de
spier.
Schakelcellen schakelen impulsen door. Het groot deel van het ruggenmerg en hersenen
bestaan uit schakelcellen. Ze sturen informatie naar 2 kanten uit.
Niet-gemyeliniseerde zenuwen
Niet-gemyeliniseerde zenuwen hebben vnl. functies in het sensorisch en in het
autonoom ZS.
De gemyeliniseerde zenuwen hebben vnl. functies in het motorisch en sensorisch
systeem.
Vorming van een myelineschede
Wanneer er doormiddel van differentiatie axonen gevormd worden, is het belangrijk deze te
optimaliseren voor gebruik.
• Belangrijk in overdracht van signalen.
• Myeline rond de axonen worden gevormd.
o Vettige witte stof.
o Werkt als een isolatielaag.
o Signalen gaan sneller doorgegeven worden.
o Signaal komt enkel uit aan de synaps aan het einde van het axon.
▪ Zonder myeline → overspringen naar een andere cel waarvoor het
signaal niet bedoeld is.
o Gevormd door oligodendrocyten (in ruggenmerg).
o Gevormd door Schwann cellen (in perifeer ZS).
Signaaloverdracht
Een soort elektrische impuls gaat zich via het membraan van het axon van een neuron,
richting de dendriet van een ander neuron verplaatsen.
• Membraan = buitenste laag.
• Impuls die ontstaat = actiepotentiaal.
o Ontstaat door snelle instroom van positief geladen natrium ionen.
o Deze plaats van het membraan wordt positief geladen.
o Daarna snelle uitstroom van positief geladen kalium ionen.
o Membraan wordt opnieuw neutraal van lading.
• De lokaal opgewekte AP veroorzaken in aangrenzende membraandelen kleine
kringstromen.
o De AP kan zich voortplanten over de gehele axon lengte, richting het dendriet
van het volgende neuron.
▪ Vergelijking met dominosysteem.
Het ontstaan van een AP gebeurt op een hele korte tijd.
• Iedere keer dat een neuron een prikkel afvuurt als het AP voorbij is, zorgt de natrium
kalium pomp ervoor dat de oorspronkelijke balans van Na en K opnieuw hersteld
wordt.
2
,Sommige axonen hebben een myelineschede (isolerend effect).
• AP kunnen enkel ontstaan op plaatsen waar insnoeringen zijn.
o Dit zijn de knopen van Ranvier.
o AP wordt gedwongen van knoop tot knoop te springen.
▪ Impuls kan veel sneller verlopen dan bij ongemyeliniseerde vezels.
Perifeer zenuwstelsel
Als de neuronen/zenuwcellen zich samenvoegen tot bundels, dan spreken we van zenuwen.
• Gevoelszenuw.
o Van perifeer naar centraal ZS.
o Zijn verantwoordelijk voor doorgeven van waarnemingen.
▪ Prikkels uit onze omgeving en ook vanuit ons eigen lichaam.
• Bv. aanrakingen, temperatuurverschil, pijn, …
• Bewegingszenuw.
o Van centraal naar perifeer ZS.
o Zijn verantwoordelijk voor de aansturing van spieren.
• Gemengde zenuw.
o Heeft een dubbele functie.
o Bevatten zowel motorische als sensorische zenuwen.
o Bv. ruggenmergzenuw.
Hersen- en ruggenmergzenuwen
De perifere zenuwen die aansluiten op de verschillende niveaus van het RM, bevatten zowel
sensorische als motorische neuronen.
Structuur van een perifere zenuw
3
, Classificaties
• Erlanger & Gasser classificatie:
o Bevat alle zenuwen.
o Indeling in A, B en C.
▪ Op basis van snelheid van geleiding, diameter, ….
▪ A + B = gemyeliniseerd.
▪ C = niet gemyeliniseerd.
• Lloyd & Hunt classificatie:
o Enkel betrekking op sensorische zenuwvezels.
o Indeling in groepen I, II, III en IV.
▪ Ook op basis van o.a. de diameter.
▪ Ia, Ib, II + III = gemyeliniseerd.
▪ IV = niet gemyeliniseerd.
Zie PPT.
Het motorisch systeem
Het motorische systeem heeft afdalende motorische banen die overschakelen op de
motorische voorhoorncellen.
• Perifere motorische baan: motorische voorhoorncel → anterieure wortel → perifeer
motorische zenuw.
o Info verloopt via CZS naar de anterieure wortel en zo naar de perifeer
motorische zenuw (en dan naar de spier).
• Motorische eenheid: het geheel van het cellichaam + axon + innervatie vanuit de
zenuwen naar de spiervezels.
Het proprioceptief systeem
Dit systeem maakt ook deel uit van het perifeer CZS.
• Info vanuit o.a. spierreceptoren, gewrichtsreceptoren en huidreceptoren gaan
naar het CZS via de posterieure weg.
Het sensorisch systeem
Dit systeem registreert o.a. pijn, temperatuur en grove aanraking.
• Info gaat opnieuw vanuit de periferie naar het CZS.
4
Les 1 – 10/02
ZENUWEN EN ZENUWLICHAMEN
DEEL 1: ANATOMIE EN WERKING VAN PERIFERE
ZENUWEN/ZENUWSTELSEL
Centraal versus perifeer zenuwstelsel
• Centraal ZS: binnen de holte van de schedel en de WK.
o Grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam, ruggenmerg.
• Perifeer ZS: via zenuwcellen verbindt dit het CZS met alle regionen van het lichaam.
o Sensibele zenuwen en motorische zenuwen.
Autonoom zenuwstelsel
Het perifeer ZS bevat ook het autonoom zenuwstelsel.
• Controleert/coördineert alle automatische functies van het lichaam.
o Hartslag, spijsvertering, ademhaling.
• Zorgt voor communicatie tussen hersenen en organen.
• Bestaat uit parasympathisch en sympathisch ZS.
o Parasympathisch = in actie.
o Sympathisch = in rust.
Neuronen
Er zijn ongeveer 100 miljard neuronen in het menselijk lichaam.
• Neurotransmitter wordt uitgestuurd door de axon eindvertakkingen.
• Het kruist de synaptische spleet op weg naar de receptoren op de dendrieten.
• Ze verwerkt daar een impuls die naar het cellichaam gaat.
• Hier wordt bepaald of de impuls verder gaat naar de volgende axon
eindvertakkingen.
• Deze sturen op hun beurt weer neurotransmitters in de synaptische spleten naar de
receptoren van de volgende neuronen enzovoort.
3 belangrijke types
• Sensorische neuronen: gevoelszenuwcellen, zijn
afferent (aanvoerend) en zenden impulsen naar de
hersenen.
• Motorische neuronen: zijn efferent (afvoerend) en
zenden impulsen naar de siperen.
• Interneuronen: schakelcellen, wisselen impulsen uit
tussen andere neuronen in de hersenen en het
ruggenmerg.
De foto’s moeten telkens van boven naar beneden bekeken worden, omdat de info zo
vervoerd wordt.
1
,De zintuigneuronen zijn aan 1 kant verbonden met een zintuigcel en aan de andere kant
met het CZS. Daartussen vervoeren ze impulsen. Typisch is de locatie van het cellichaam.
Deze sluit aan op het CZS, maar de celkern zit erbuiten.
Als we kijken naar het motorisch neuron, zien we een andere vorm. Het cellichaam zit in
het CZS en vervoert signalen naar spieren. De info gaat dus van het cellichaam naar de
spier.
Schakelcellen schakelen impulsen door. Het groot deel van het ruggenmerg en hersenen
bestaan uit schakelcellen. Ze sturen informatie naar 2 kanten uit.
Niet-gemyeliniseerde zenuwen
Niet-gemyeliniseerde zenuwen hebben vnl. functies in het sensorisch en in het
autonoom ZS.
De gemyeliniseerde zenuwen hebben vnl. functies in het motorisch en sensorisch
systeem.
Vorming van een myelineschede
Wanneer er doormiddel van differentiatie axonen gevormd worden, is het belangrijk deze te
optimaliseren voor gebruik.
• Belangrijk in overdracht van signalen.
• Myeline rond de axonen worden gevormd.
o Vettige witte stof.
o Werkt als een isolatielaag.
o Signalen gaan sneller doorgegeven worden.
o Signaal komt enkel uit aan de synaps aan het einde van het axon.
▪ Zonder myeline → overspringen naar een andere cel waarvoor het
signaal niet bedoeld is.
o Gevormd door oligodendrocyten (in ruggenmerg).
o Gevormd door Schwann cellen (in perifeer ZS).
Signaaloverdracht
Een soort elektrische impuls gaat zich via het membraan van het axon van een neuron,
richting de dendriet van een ander neuron verplaatsen.
• Membraan = buitenste laag.
• Impuls die ontstaat = actiepotentiaal.
o Ontstaat door snelle instroom van positief geladen natrium ionen.
o Deze plaats van het membraan wordt positief geladen.
o Daarna snelle uitstroom van positief geladen kalium ionen.
o Membraan wordt opnieuw neutraal van lading.
• De lokaal opgewekte AP veroorzaken in aangrenzende membraandelen kleine
kringstromen.
o De AP kan zich voortplanten over de gehele axon lengte, richting het dendriet
van het volgende neuron.
▪ Vergelijking met dominosysteem.
Het ontstaan van een AP gebeurt op een hele korte tijd.
• Iedere keer dat een neuron een prikkel afvuurt als het AP voorbij is, zorgt de natrium
kalium pomp ervoor dat de oorspronkelijke balans van Na en K opnieuw hersteld
wordt.
2
,Sommige axonen hebben een myelineschede (isolerend effect).
• AP kunnen enkel ontstaan op plaatsen waar insnoeringen zijn.
o Dit zijn de knopen van Ranvier.
o AP wordt gedwongen van knoop tot knoop te springen.
▪ Impuls kan veel sneller verlopen dan bij ongemyeliniseerde vezels.
Perifeer zenuwstelsel
Als de neuronen/zenuwcellen zich samenvoegen tot bundels, dan spreken we van zenuwen.
• Gevoelszenuw.
o Van perifeer naar centraal ZS.
o Zijn verantwoordelijk voor doorgeven van waarnemingen.
▪ Prikkels uit onze omgeving en ook vanuit ons eigen lichaam.
• Bv. aanrakingen, temperatuurverschil, pijn, …
• Bewegingszenuw.
o Van centraal naar perifeer ZS.
o Zijn verantwoordelijk voor de aansturing van spieren.
• Gemengde zenuw.
o Heeft een dubbele functie.
o Bevatten zowel motorische als sensorische zenuwen.
o Bv. ruggenmergzenuw.
Hersen- en ruggenmergzenuwen
De perifere zenuwen die aansluiten op de verschillende niveaus van het RM, bevatten zowel
sensorische als motorische neuronen.
Structuur van een perifere zenuw
3
, Classificaties
• Erlanger & Gasser classificatie:
o Bevat alle zenuwen.
o Indeling in A, B en C.
▪ Op basis van snelheid van geleiding, diameter, ….
▪ A + B = gemyeliniseerd.
▪ C = niet gemyeliniseerd.
• Lloyd & Hunt classificatie:
o Enkel betrekking op sensorische zenuwvezels.
o Indeling in groepen I, II, III en IV.
▪ Ook op basis van o.a. de diameter.
▪ Ia, Ib, II + III = gemyeliniseerd.
▪ IV = niet gemyeliniseerd.
Zie PPT.
Het motorisch systeem
Het motorische systeem heeft afdalende motorische banen die overschakelen op de
motorische voorhoorncellen.
• Perifere motorische baan: motorische voorhoorncel → anterieure wortel → perifeer
motorische zenuw.
o Info verloopt via CZS naar de anterieure wortel en zo naar de perifeer
motorische zenuw (en dan naar de spier).
• Motorische eenheid: het geheel van het cellichaam + axon + innervatie vanuit de
zenuwen naar de spiervezels.
Het proprioceptief systeem
Dit systeem maakt ook deel uit van het perifeer CZS.
• Info vanuit o.a. spierreceptoren, gewrichtsreceptoren en huidreceptoren gaan
naar het CZS via de posterieure weg.
Het sensorisch systeem
Dit systeem registreert o.a. pijn, temperatuur en grove aanraking.
• Info gaat opnieuw vanuit de periferie naar het CZS.
4
