SAMENVATTING ‘INLEIDING TOT DE PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN’
Vrije Universiteit Brussel
,Inleiding tot de pedagogische wetenschappen
Terreinverkenning van de pedagogische wetenschappen
Etymologie:
Educatie:
• Opvoeding
• < ex + ducere: omhoog leiden
• < educare: grootbrengen, opvoeden
Pedagogie:
• Opvoeding
• Grieks paidagogia: opvoeding
• Gevormd uit pais + agogos: kind + leider
Ageren:
• Optreden
• < Latijn agere: handelen, doen
• < Grieks agein: drijven, leiden
Soorten educatie:
Formele educatie:
• Scholen en universiteiten
Informele educatie:
• NGO’s die informeel leren promoten
• Nooit los van formeel leren
Non-formele educatie:
• NGO’s die non-formele educatie promoten
,Pluraliteit van de pedagogiek / educatiewetenschappen
(Ped)agogiek: integratieve wetenschap:
• Maakt gebruik van inzichten uit andere disciplines (psych, wijsbegeerte, sociologie)
Meervoudigheid
→ onderscheid tussen verschillende niveaus
→ humane wetenschappen: geen wetenschapsniveau (geen 1 enkele wetenschapstheorie)
Werkelijkheid:
• Praktijk van educatie → opvoeding, onderwijs, vorming, opleiding en training
• Beïnvloeding van werkelijkheid gericht op ontwikkeling van leerprocessen en
gedragsveranderingen
• Gebaseerd op theorie → eventueel persoonlijk en niet getoetst, opvattingen, regels,
principes
Pedagogische theorie:
• Verworven inzichten om (ped)agogische praktijk te veranderen
• Resulteert in (ped)agogische theorieën die inzicht verschaffen in complexe relaties tussen
handelingen en educatie-effecten
Wetenschappelijke theorie:
• Metatheorieën: theorieën over theorieën
• Relatie met praktijk? Moet wetenschap zich enkel bezighouden met feiten (empirische
discussie) of mag/moet ze ook uitspraken doen over wenselijkheden? → aard
wetenschapstak
• Moet (ped)agogiek de opvoedingswerkelijkheid verhelderen, verklaren, voorspellen? Welke
methoden moeten gebruikt worden?
Pedagogische verscheidenheid
, Pedagogische theorie:
• Én wetenschap van opvoeding?
• Én dienstbaar voor opvoeding?
Pedagogische verantwoordelijkheid:
• Beschrijven wat er in opvoeding gebeurt
• Ook opvoeding optimaliseren
Dienstbaarheid (rol van de discipline?)
Verschillende opvattingen:
• Over wat opvoeding is en zou moeten zijn
• Over wetenschappelijkheid van pedagogische theorie
Verschillende wetenschapsopvattingen + verschillende visies op opvoeding
3 verschillende opvattingen: empirisch-analytische theorieën ; handelingsgerichte theorieën ;
hermeneutische theorieën
1. Empirisch-analytische pedagogiek
Waarheid
‘Wetenschap streeft naar ware kennis’:
• Objectieve kennis
• Werkelijkheid weergeven zoals werkelijkheid is
Descriptieve opvoedingswetenschap:
• Zuiver beschrijven van opvoeding feitelijk is
• Geen uitspraak over al dan niet beter theorie A vs theorie B
• Niet wat mensen moeten doen
→ hoogstens wat mensen doen, in welke omstandigheden en wat de gevolgen zijn
normatieve pedagogische theorievorming
praktische pedagogische experimenten
→ zuiver objectieve beschrijving
Startpunt: ‘hier weten we weinig over’
Handelingsgerichte pedagogiek
Vrije Universiteit Brussel
,Inleiding tot de pedagogische wetenschappen
Terreinverkenning van de pedagogische wetenschappen
Etymologie:
Educatie:
• Opvoeding
• < ex + ducere: omhoog leiden
• < educare: grootbrengen, opvoeden
Pedagogie:
• Opvoeding
• Grieks paidagogia: opvoeding
• Gevormd uit pais + agogos: kind + leider
Ageren:
• Optreden
• < Latijn agere: handelen, doen
• < Grieks agein: drijven, leiden
Soorten educatie:
Formele educatie:
• Scholen en universiteiten
Informele educatie:
• NGO’s die informeel leren promoten
• Nooit los van formeel leren
Non-formele educatie:
• NGO’s die non-formele educatie promoten
,Pluraliteit van de pedagogiek / educatiewetenschappen
(Ped)agogiek: integratieve wetenschap:
• Maakt gebruik van inzichten uit andere disciplines (psych, wijsbegeerte, sociologie)
Meervoudigheid
→ onderscheid tussen verschillende niveaus
→ humane wetenschappen: geen wetenschapsniveau (geen 1 enkele wetenschapstheorie)
Werkelijkheid:
• Praktijk van educatie → opvoeding, onderwijs, vorming, opleiding en training
• Beïnvloeding van werkelijkheid gericht op ontwikkeling van leerprocessen en
gedragsveranderingen
• Gebaseerd op theorie → eventueel persoonlijk en niet getoetst, opvattingen, regels,
principes
Pedagogische theorie:
• Verworven inzichten om (ped)agogische praktijk te veranderen
• Resulteert in (ped)agogische theorieën die inzicht verschaffen in complexe relaties tussen
handelingen en educatie-effecten
Wetenschappelijke theorie:
• Metatheorieën: theorieën over theorieën
• Relatie met praktijk? Moet wetenschap zich enkel bezighouden met feiten (empirische
discussie) of mag/moet ze ook uitspraken doen over wenselijkheden? → aard
wetenschapstak
• Moet (ped)agogiek de opvoedingswerkelijkheid verhelderen, verklaren, voorspellen? Welke
methoden moeten gebruikt worden?
Pedagogische verscheidenheid
, Pedagogische theorie:
• Én wetenschap van opvoeding?
• Én dienstbaar voor opvoeding?
Pedagogische verantwoordelijkheid:
• Beschrijven wat er in opvoeding gebeurt
• Ook opvoeding optimaliseren
Dienstbaarheid (rol van de discipline?)
Verschillende opvattingen:
• Over wat opvoeding is en zou moeten zijn
• Over wetenschappelijkheid van pedagogische theorie
Verschillende wetenschapsopvattingen + verschillende visies op opvoeding
3 verschillende opvattingen: empirisch-analytische theorieën ; handelingsgerichte theorieën ;
hermeneutische theorieën
1. Empirisch-analytische pedagogiek
Waarheid
‘Wetenschap streeft naar ware kennis’:
• Objectieve kennis
• Werkelijkheid weergeven zoals werkelijkheid is
Descriptieve opvoedingswetenschap:
• Zuiver beschrijven van opvoeding feitelijk is
• Geen uitspraak over al dan niet beter theorie A vs theorie B
• Niet wat mensen moeten doen
→ hoogstens wat mensen doen, in welke omstandigheden en wat de gevolgen zijn
normatieve pedagogische theorievorming
praktische pedagogische experimenten
→ zuiver objectieve beschrijving
Startpunt: ‘hier weten we weinig over’
Handelingsgerichte pedagogiek
