VOLLEDIGE samenvatting m&m: gedeelte maatschappij

3- Domein maatschappij
DEMOCRATIE EN RECHTSTAAT
MACHT
WAT?
 essentieel onderdeel van de politiek
 de invloed die je hebt als actor uitvoeren op andere actoren (jij & ik, iedereen)

MACHT IS…
- INTENTIONEEL: persoon die de macht uitvoert doet het doelbewust
-EFFECTIEF: macht leidt tot resultaat
- DAAD EN VERMOGEN: uitoefen van macht is effectieve daad, vermogen om daden uit te lokken
- ASYMMETRISCH: machthebbende meer overheersing heeft over het machtssubject

Bv. Intentioneel: Politie zal iemand tegenhouden als die door rood fietst
Daad en vermogen: hij zal je werkelijk tegenhouden en je zal een sanctie krijgen
Effectief: het feit dat je zal stoppen doordat zijn macht resultaat houdt
Asymmetrisch: jij kan de politie niet doen stoppen als hij iets fout doet


MACHTSMIDDELEN
 om macht uit te oefenen
 bv. Dwang, gezag, informatie, wetten, benoeming,…

LATENTE MACHT
 latent = sluimerend
 het hebben van macht zonder dat je die eigenlijk echt uitoefent
 mensen anticiperen op veronderstelde macht  om terechtwijzing vermijden
 rekening houden met wat de machthebber zal doen

Vb. Je bent bij de rode lichten en je denkt het maakt niet uit om door het rood te rijden.
Als je dan een politie ziet ga je besluiten om toch niet door het rood te rijden.
Ook al weet de politie niet dat je dat van plan bent ga je toch anticiperen op de politie.

DEMOCRATIE
WAT?
Het bestuur van, voor en door het volk
Van: mensen die ons besturen zijn ook mensen
Voor: de mens staat centraal
Door: wij kiezen de besturen

3 CRITERIA
 SOCIAAL CONTACT
 stilzwijgende afspraken
 wij geven onze macht aan de politici, zij moeten ons centraal zetten
 REGELS EN PROCEDURES
 om burger centraal te zetten; procedures en regels afgesproken
 staat macht niet misbruiken
 scheiding der machten: uitvoerende, wetgevende, rechterlijke macht
 RESPECT VOOR INDIVIDUELE RECHTEN
 elke burger heeft aantal individuele rechten
 staat medeverantwoordelijk om die individuele rechten te beschermen

,DE DRIE MACHTEN
WAT?
Montesquieu (18de eeuw)
Scheiding van de machten, met elk hun eigen verantwoordelijkheden
De drie machten zijn even belangrijk

WETGEVENDE MACHT
FUNCTIE
 voorstellen en stemmen van wetten; wetten ontwerpen – wetvoorstel

WIE
Parlementen
- federaal parlement (kamer van volksvertegenwoordigers)
- het Vlaams parlement
- de Franse gemeenschapsraad (Franstalige gemeenschap)
- Het Waals Parlement (Waals gewest)
- Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement
- Het Parlement van de Duitstalige gemeenschappen

Nuance: in ons land komen de voorstellen meer en meer van de regeringen.
Stemmen gebeurt door parlementen

UITVOERENDE MACHT
FUNCTIE
 uitvoeren goedgekeurde wetten

WIE
Regering, burgemeester & schepen
- de Belgische regering
- de Vlaamse regering
- de Frans gemeenschapsregering
- de Waalse gewestregering
- de Brusselse hoofdstedelijk gewestregering
- de regering van de Duitstalige gemeenschap
RECHTERLIJKE MACHT
FUNCTIE
 rechtspraak in België

WIE
 onafhankelijke rechterlijke macht (rechtbanken en hoven)

VIERDE MACHT
 pers
 vrijheid van meningsuiting
 grote impact

, VERKIEZINGEN
WAT
 kern democratisch bestel
 per land andere invulling
FUNCTIE
 de wil van het volk duidelijk maken
 via het aantal verkozen krijgen de politieke partijen dotaties van de overheid
 hoe meer inkomsten voor die politieke partij

DE EVOLUTIE IN VERKIEZINGEN IN BELGIË
Vroeger: mannen, meer financiële middelen  meer stemmen
1918: algemeen stemrecht – elk 1 stem
1948: vrouwen kunnen stemmen
Vandaag: elke burger die ouder is dan 18 jaar stemmen + opkomstplicht
I-> aanmelden, vrij al dan niet stemmen

HET BELGISCH KIESSTELSEL
Stelsel gebaseerd op EVENREDIGHEID
 partij krijgt aantal zetels in verhouding met het aantal stemmen

KIESDREMPEL
 partij meer dan 5% van de stemmen om te kunnen zetelen in parlement
 vermijden van te kleine partijen
 moeilijker om tot meerderheid te komen

WANNEER STEMMEN  afhankelijk van niveau
* gemeentelijk
* provinciaal
* regionaal  6 kieskringen – Vlaamse provincies + Brussels gewest
* federaal  11 kieskringen – 10 Belgische provincies + Brussels Hoofdstedelijk Gewest
* Europees  2 kieskringen + 3 kiescolleges (Vlaams, Franstalig, Duitstalig)