Hoofdstuk 5: Beroepsethiek
Sociaal werk
Hoofdstuk 5: Beroepsethiek
Introductie
Ethisch handelen is een concreet deel van de dagelijkse beroepspraktijk.
Ethiekwerk:
- Wat wordt hier van mij verwacht?
- Hoe doe ik recht aan het vraagstuk dat voorligt?
- Wat is het goede om te doen in deze situatie?
Het is de afweging en kunde om keuzes te maken.
Sociaal werk is waarden-werk
Sociaal werk is een waardengericht beroep. Werken met mensen en de brug slaan tussen mens,
leefwereld en maatschappij is de kern van het sociaal werk = niet waardenvrij.
Als sociaal werker heb je oog voor de belangen en keuzes van de mensen met wie je werkt en de
organisatie voor wie je werkt. Je kiest daarin een positie.
Die positie is niet neutraal, maar gebaseerd op de basiswaarden van sociaal werk en de opdracht
die je vanuit je organisatie uitvoert = waardenwerk.
Men doet aan normatief handelen.
Normatief handelen:
Handelen vanuit een positie, gebaseerd op waarden.
Houvast: Het belang van beroepsethiek
Ethiek:
Bestudeert het geheel van waarden en normen waaraan we ons gebonden achten, de moraal. Ethiek
bestudeert situaties die daarover gaan, ze houdt moraal tegen het licht bij het onderzoeken van
veelal problematische situaties.
Steunt op vragen stellen en reflecteren op antwoorden daarop.
Het gaat om waarden en relaties.
Wat is beroepsethiek
Beroepsethiek is het ethische kader voor handelen dat een beroepsgroep voorschrijft aan zijn leden.
Het omvat waarden en normen die het handelen sturen. Beroepsethiek is normatief, ze is niet
waardenvrij of neutraal.
Biedt houvast door te verbinden met waarden of idealen en helpt te bepalen of iets moreel goed
is, dan wel fout.
Het belang van beroepsethiek
1. Sociaal werkers gaan in de praktijk vaan aan de slag in complexe, onvoorspelbare en onzekere
situaties.
2. Sociaal werkers moeten in deze situaties autonoom, kritisch en bewust keuzes maken.
1
, Hoofdstuk 5: Beroepsethiek
3. Problemen kunnen scherpstellen is essentieel om vervolgens doordachte antwoorden in beeld te
krijgen.
Wanneer je de problemen scherp wilt krijgen moet je rekening houden met de complexiteit van
het sociaal werk waarin houvast vaak ontbreekt.
4. Sociaal werk in mensenwerk / sociaal werk is maatschappijwerk
De mensen waarmee je als sociaal werker werkt, maken keuzes en nemen beslissingen die een
invloed hebben op hun leven.
Zie voorbeeld ‘maatschappij sluit mensen uit’ dia 11-13
5. Voor een probleem bestaat in het sociaal werk nooit een standaardantwoord – SW vanuit
beroepsethisch oogpunt = maatwerk.
Vaststelling: De keuzes die en sociaal werker maakt om een probleem aan te pakken, bepalen voor
een groot deel de uitkomst ervan.
Niet enkel het werk goed doen, maar ook goed werk doen (Harry Kunneman).
- Technisch- instrumentele professionaliteit (= goed werk doen)
- Normatieve professionaliteit (Goede dingen doen)
Een ethische basishouding: Jezelf steeds opnieuw vragen stellen over de keuzes die je
maakt.
Het belang van reflectie
Reflecteren:
Is de kunde om kritisch te kijken naar het eigen handelen als sociaal werker, gebaseerd op eigen
ervaring en kennis. Het is een rationale manier van leren.
Reflecteren = bewust bekwaam handelen
Weten wat men doet, hoe het doet, waarom men het doet en wat de gevolgen van het handelen
zijn.
Reflectie is op micro-, meso- en macroniveau.
Sociaal werk is een ethisch-reflectief beroep
Balanceren tussen twee opdrachten
De dubbele opdracht wordt de dubbele binding genoemd.
Dubbele binding (van der Laan):
Mensen rekenen op de sociaal werker om verandering te brengen in een probleem of een situatie
die aangepakt moet worden. Voor de organisatie voert de sociaal werker een opdracht uit die
verbonden is met wat de overheid van sociaal werk verwacht.
Zorgt voor voortdurende spanning. Het is op een dunne koord van belangen dat SW’ers moeten
balanceren.
Sociaal werkers hebben nood aan een beroepsethisch houvast/idealen.
Met mens en maatschappij
De kern van het sociaal ligt in haar verbindende functie tussen mens en maatschappij.
Leefwereld en systeemwereld.
2
Sociaal werk
Hoofdstuk 5: Beroepsethiek
Introductie
Ethisch handelen is een concreet deel van de dagelijkse beroepspraktijk.
Ethiekwerk:
- Wat wordt hier van mij verwacht?
- Hoe doe ik recht aan het vraagstuk dat voorligt?
- Wat is het goede om te doen in deze situatie?
Het is de afweging en kunde om keuzes te maken.
Sociaal werk is waarden-werk
Sociaal werk is een waardengericht beroep. Werken met mensen en de brug slaan tussen mens,
leefwereld en maatschappij is de kern van het sociaal werk = niet waardenvrij.
Als sociaal werker heb je oog voor de belangen en keuzes van de mensen met wie je werkt en de
organisatie voor wie je werkt. Je kiest daarin een positie.
Die positie is niet neutraal, maar gebaseerd op de basiswaarden van sociaal werk en de opdracht
die je vanuit je organisatie uitvoert = waardenwerk.
Men doet aan normatief handelen.
Normatief handelen:
Handelen vanuit een positie, gebaseerd op waarden.
Houvast: Het belang van beroepsethiek
Ethiek:
Bestudeert het geheel van waarden en normen waaraan we ons gebonden achten, de moraal. Ethiek
bestudeert situaties die daarover gaan, ze houdt moraal tegen het licht bij het onderzoeken van
veelal problematische situaties.
Steunt op vragen stellen en reflecteren op antwoorden daarop.
Het gaat om waarden en relaties.
Wat is beroepsethiek
Beroepsethiek is het ethische kader voor handelen dat een beroepsgroep voorschrijft aan zijn leden.
Het omvat waarden en normen die het handelen sturen. Beroepsethiek is normatief, ze is niet
waardenvrij of neutraal.
Biedt houvast door te verbinden met waarden of idealen en helpt te bepalen of iets moreel goed
is, dan wel fout.
Het belang van beroepsethiek
1. Sociaal werkers gaan in de praktijk vaan aan de slag in complexe, onvoorspelbare en onzekere
situaties.
2. Sociaal werkers moeten in deze situaties autonoom, kritisch en bewust keuzes maken.
1
, Hoofdstuk 5: Beroepsethiek
3. Problemen kunnen scherpstellen is essentieel om vervolgens doordachte antwoorden in beeld te
krijgen.
Wanneer je de problemen scherp wilt krijgen moet je rekening houden met de complexiteit van
het sociaal werk waarin houvast vaak ontbreekt.
4. Sociaal werk in mensenwerk / sociaal werk is maatschappijwerk
De mensen waarmee je als sociaal werker werkt, maken keuzes en nemen beslissingen die een
invloed hebben op hun leven.
Zie voorbeeld ‘maatschappij sluit mensen uit’ dia 11-13
5. Voor een probleem bestaat in het sociaal werk nooit een standaardantwoord – SW vanuit
beroepsethisch oogpunt = maatwerk.
Vaststelling: De keuzes die en sociaal werker maakt om een probleem aan te pakken, bepalen voor
een groot deel de uitkomst ervan.
Niet enkel het werk goed doen, maar ook goed werk doen (Harry Kunneman).
- Technisch- instrumentele professionaliteit (= goed werk doen)
- Normatieve professionaliteit (Goede dingen doen)
Een ethische basishouding: Jezelf steeds opnieuw vragen stellen over de keuzes die je
maakt.
Het belang van reflectie
Reflecteren:
Is de kunde om kritisch te kijken naar het eigen handelen als sociaal werker, gebaseerd op eigen
ervaring en kennis. Het is een rationale manier van leren.
Reflecteren = bewust bekwaam handelen
Weten wat men doet, hoe het doet, waarom men het doet en wat de gevolgen van het handelen
zijn.
Reflectie is op micro-, meso- en macroniveau.
Sociaal werk is een ethisch-reflectief beroep
Balanceren tussen twee opdrachten
De dubbele opdracht wordt de dubbele binding genoemd.
Dubbele binding (van der Laan):
Mensen rekenen op de sociaal werker om verandering te brengen in een probleem of een situatie
die aangepakt moet worden. Voor de organisatie voert de sociaal werker een opdracht uit die
verbonden is met wat de overheid van sociaal werk verwacht.
Zorgt voor voortdurende spanning. Het is op een dunne koord van belangen dat SW’ers moeten
balanceren.
Sociaal werkers hebben nood aan een beroepsethisch houvast/idealen.
Met mens en maatschappij
De kern van het sociaal ligt in haar verbindende functie tussen mens en maatschappij.
Leefwereld en systeemwereld.
2
