Pedagogische en didactische vorming 1
Inhoud
Module 1................................................................................................................................................1
Afkortingen.........................................................................................................................................1
Didactiek.............................................................................................................................................2
Didactische niveau’s...........................................................................................................................2
Didactisch model................................................................................................................................2
Module 2: doelen – doelstellingen.........................................................................................................4
Doelen onderwijs noodzakelijk...........................................................................................................4
3niveaus van algemeenheid...............................................................................................................4
Formuleren van lesdoelstellingen.......................................................................................................6
Formuleren van doelstellingen op verschillende beheersingsniveaus................................................7
Module 3: beginsituatie..........................................................................................................................8
Leerlingenkenmerken.........................................................................................................................8
Onderwijskenmerken.........................................................................................................................9
Omgevingskenmerken........................................................................................................................9
Module 4: didactische werkvormen.....................................................................................................10
Inhoud/ leeractiviteiten....................................................................................................................10
Leerlingenkenmerken.......................................................................................................................10
Leerkrachtenkenmerken..................................................................................................................10
Werkcondities...................................................................................................................................11
Module 5: organisatie van het onderwijs in Vlaanderen......................................................................11
Leerplicht..........................................................................................................................................11
Leerplicht vs schoolplicht.................................................................................................................11
Officieel versus vrij onderwijs...........................................................................................................11
Scholengemeenschap.......................................................................................................................11
Voorbeeld examenvragen....................................................................................................................12
Module 1
Afkortingen
1) ASO: algemeen secundair onderwijs
1
, 2) BSO: beroepssecundair onderwijs
3) BuO: buitengewoon onderwijs
4) -BuSO: buitengewoon secundair onderwijs
5) DLR: domeinspecifieke leerresultaten
6) KSO: kunstsecundair onderwijs
7) OLR: Opleidingsspecifiek leerresultaat
8) OVSG: Onderwijskoepel voor steden en gemeenten
9) POV: provinciaal onderwijs
10) TSO: technisch secundair onderwijs
11) VLOR: Vlaamse onderwijsraad
12) VSKO: Vlaams secretariaat van het katholiek onderwijs
Didactiek
Het woord didactiek komt van het Griekse ‘didaskein’ wat betekent: leren, onderwijzen,
onderrichten, bewijzen en duidelijk maken. In het Nederlands wordt dit gebruikt om de
theorie van leren en onderwijzen aan te duiden.
Historisch gezien zien we een evolutie, leerling, leerstof en leerkracht kwamen centraal te
staan. Beginjaren was didactiek een methodiek, accentuering leerstof en boeken. Geleidelijk
aan cognitief intellectualistisch.
Didactische niveau’s
Macrodidactisch niveau: dit bevat de samenleving en invloed hiervan op het onderwijs en op
de leerkracht.
Mesodidactisch niveau: concrete interne organisatie van een school of scholengemeenschap.
Vooral de basiscompetenties komen aan bod, die staan in verband met het functioneren van
leerkracht binnen de school als organisatie.
Microdidactisch niveau: organisatie van concrete onderwijsleerprocessen binnen
klasgroepen of leergroepen. De directe interactie tussen leraar en leerling of leerlingen
onderling.
Nanoniveau: beschrijving van individuele niveau van didactische leer-en
ontwikkelingsprocessen. Door zorgverbreding en differentiatie komt unieke leerling centraal
te staan.
De 4 niveau’s moeten onderling sterk samenhangen en elkaar beïnvloeden
Vb.: Wat vanuit de maatschappij verwacht word van het onderwijs (=macro) heeft een
invloed op hoe de leerkracht omgaat met zijn leerlingen (=micro,nano).
Didactisch model
Hulpmiddel om tot een theorie onderwijzen te komen is een model, dit is een
vereenvoudigde weergave van een stuk werkelijkheid met fundamentele componenten en
duidt de relaties en verbanden aan tussen relevante aspecten van het didactische proces.
2
Inhoud
Module 1................................................................................................................................................1
Afkortingen.........................................................................................................................................1
Didactiek.............................................................................................................................................2
Didactische niveau’s...........................................................................................................................2
Didactisch model................................................................................................................................2
Module 2: doelen – doelstellingen.........................................................................................................4
Doelen onderwijs noodzakelijk...........................................................................................................4
3niveaus van algemeenheid...............................................................................................................4
Formuleren van lesdoelstellingen.......................................................................................................6
Formuleren van doelstellingen op verschillende beheersingsniveaus................................................7
Module 3: beginsituatie..........................................................................................................................8
Leerlingenkenmerken.........................................................................................................................8
Onderwijskenmerken.........................................................................................................................9
Omgevingskenmerken........................................................................................................................9
Module 4: didactische werkvormen.....................................................................................................10
Inhoud/ leeractiviteiten....................................................................................................................10
Leerlingenkenmerken.......................................................................................................................10
Leerkrachtenkenmerken..................................................................................................................10
Werkcondities...................................................................................................................................11
Module 5: organisatie van het onderwijs in Vlaanderen......................................................................11
Leerplicht..........................................................................................................................................11
Leerplicht vs schoolplicht.................................................................................................................11
Officieel versus vrij onderwijs...........................................................................................................11
Scholengemeenschap.......................................................................................................................11
Voorbeeld examenvragen....................................................................................................................12
Module 1
Afkortingen
1) ASO: algemeen secundair onderwijs
1
, 2) BSO: beroepssecundair onderwijs
3) BuO: buitengewoon onderwijs
4) -BuSO: buitengewoon secundair onderwijs
5) DLR: domeinspecifieke leerresultaten
6) KSO: kunstsecundair onderwijs
7) OLR: Opleidingsspecifiek leerresultaat
8) OVSG: Onderwijskoepel voor steden en gemeenten
9) POV: provinciaal onderwijs
10) TSO: technisch secundair onderwijs
11) VLOR: Vlaamse onderwijsraad
12) VSKO: Vlaams secretariaat van het katholiek onderwijs
Didactiek
Het woord didactiek komt van het Griekse ‘didaskein’ wat betekent: leren, onderwijzen,
onderrichten, bewijzen en duidelijk maken. In het Nederlands wordt dit gebruikt om de
theorie van leren en onderwijzen aan te duiden.
Historisch gezien zien we een evolutie, leerling, leerstof en leerkracht kwamen centraal te
staan. Beginjaren was didactiek een methodiek, accentuering leerstof en boeken. Geleidelijk
aan cognitief intellectualistisch.
Didactische niveau’s
Macrodidactisch niveau: dit bevat de samenleving en invloed hiervan op het onderwijs en op
de leerkracht.
Mesodidactisch niveau: concrete interne organisatie van een school of scholengemeenschap.
Vooral de basiscompetenties komen aan bod, die staan in verband met het functioneren van
leerkracht binnen de school als organisatie.
Microdidactisch niveau: organisatie van concrete onderwijsleerprocessen binnen
klasgroepen of leergroepen. De directe interactie tussen leraar en leerling of leerlingen
onderling.
Nanoniveau: beschrijving van individuele niveau van didactische leer-en
ontwikkelingsprocessen. Door zorgverbreding en differentiatie komt unieke leerling centraal
te staan.
De 4 niveau’s moeten onderling sterk samenhangen en elkaar beïnvloeden
Vb.: Wat vanuit de maatschappij verwacht word van het onderwijs (=macro) heeft een
invloed op hoe de leerkracht omgaat met zijn leerlingen (=micro,nano).
Didactisch model
Hulpmiddel om tot een theorie onderwijzen te komen is een model, dit is een
vereenvoudigde weergave van een stuk werkelijkheid met fundamentele componenten en
duidt de relaties en verbanden aan tussen relevante aspecten van het didactische proces.
2
