HOOFDSTUK 15 – DUURZAME
CONSUMPTIE
Ymke Aerts
, HOOFDSTUK 15 – DUURZAME CONSUMPTIE
LEERDOELEN
̶ Historisch perspectief op de ontwikkeling van duurzame consumptie uitleggen
̶ Het belang van enkele van de principes van duurzame consumptie beschrijven
̶ De relevantie van ecologische modernisering voor ons leven in de 21e eeuw uitleggen
̶ De belangrijkste elementen van de menselijke invloed op het milieu uitleggen De
aanpak van sociale duurzaamheid beschrijven
̶ Voorbeelden van greenwashing geven
̶ De relevantie van anti-consumentisme, de ecologische voetafdruk, overconsumptie en
eenvoudig leven uitleggen
̶ De gevolgen van hyperconsumptie beschrijven
INTRODUCTIE
In de slides worden enkele documentaires meegegeven die gaan over duurzame productie en
consumptie. Hierna gaan we verder in op wereldwijde trends die een aanleiding vormen voor de
aandacht aan duurzame consumptie.
Cowspiracy (2014)
Een documentaire die gaat over één van de belangrijkste factoren van globale klimaatverandering: de
vleesindustrie. De impact van veehouderij op het milieu en hoe Amerikaanse nationale
milieuorganisaties hiermee omgaan, wordt onderzocht. Hij komt tot de conclusie da ’s werelds
grootste milieuorganisaties bang zijn om hierover te praten en dit negeren. Hiervoor biedt de
documentaire concrete oplossingen aan.
Minimalism
In deze documentaire staat het principe ‘minder is meer’ centraal. De docu focust op de gevolgen van
consumentisme en toont een blik in het leven van enkele minimalisten. Er worden verschillende
mensen geïnterviewd die het Amerikaanse ideaal afwijzen dat materialisme gelukkig maakt.
How much water are you wearing? BBC
Deze documentaire gaat na of het de dag van vandaag wel mogelijk is om duurzaam en bewust te
shoppen. Eén van deze afleveringen gaat over het gebruik van water voor de productie van jeans. De
reporters komen tot de conclusie dat er 14,6 miljoen zwembaden nodig zijn om alle kledij in de UK te
maken. Om een beter beeld te geven, dit komt overeen met 20 tot 40 000 water om een T-shirt en
jeans te produceren.
Ymke Aerts 1 2020/2021
,Rapport Vlaamse Milieumaatschappij
In een rapport van deze, bestudeerden experten zes mega trends die belangrijk zijn voor het milieu in
Vlaanderen.
1. De demografische evenwichten veranderen. Er is namelijk een toename in bevolking, vergrijzing
en verstedelijking.
2. Technologische ontwikkelingen versnellen. Technologische vooruitgang op vlak van ICT,
nanotechnologie, biotechnologie, … hebben gevolgen voor het milieu, maar kunnen dit ook
negatief beïnvloeden. Zo zorgen zo voor efficiëntere en milieuvriendelijke processen, maar vergt
het wereldwijd 20% van het energieverbruik.
3. De tekorten aan grondstoffen en hulpbronnen nemen toe. In VL slinken belangrijke
grondstoffenvoorraden (zoals grondwater), worden ongerepte natuurgebieden zeldzamer en
neemt de biodiversiteit af.
4. Multipolariteit groeit in de samenleving. VL wordt meer divers, maar de kloof tussen arm en rijk
groeit in de middenklasse en staat onder druk. Door de toenemende individualisering en het
steeds toegankelijker worden en het makkelijker delen van informatie via het internet worden
individuen bewuster en maatschappij kritischer. In die context wordt het steeds moeilijker om een
beleid uit te stippelen dat de grote milieu uitdagingen adequaat kan aanpakken.
5. Het klimaat verandert. VL warmt op en extreme weersomstandigheden zoals stormen komen
steeds vaker voor. Ook de kans op overstromingen neemt toe.
6. Systemen worden kwetsbaarder. Maatschappelijke en economische systemen kunnen geen gelijke
trend houden met de snelheid en complexiteit van de mega trends.
Deze zes trends beïnvloeden de samenleving in VL op een complexe manier. Als het Vlaamse beleid en
ik het meer specifiek het milieubeleid succesvol wil zijn, dan moet men rekening houden met deze
globale ontwikkelingen.
Ymke Aerts 2 2020/2021
, Naar verwachting zal de globale populatie tot bijna 10 miljard tegen 2050. Om de huidige levensstijl te
kunnen aanhouden, zou daarvoor het equivalent van bijna drie planeten nodig zijn om de nodige
natuurlijke hulpbronnen te voorzien. Dit zet druk op voedselproductiesystemen en zorgt voor meer
CO2 uitstoot. Daarnaast zorgt de bevolkingsgroei ook voor klimaatopwarming, milieuproblemen,
oorlog, geweld, armoede, migratie en vergrijzing. Dit betekend dat landen zich zullen moeten
aanpassen om met deze verandering te kunnen omgaan.
Vandaag leven 2/3 Europeanen en bijna 3,8 miljard mensen wereldwijd, in steden. Dat is de helft van
de wereldbevolking. Dit aantal zal alleen maar toenemen. Volgens de meest recente cijfers, zou meer
dan 60% van de bevolking in een stedelijke omgeving wonen bij 2030. De VN geeft zelfs aan dat dit
70% zou kunnen zijn tegen 2050.
Deze snelle stedelijke groei, brengt een aantal specifieke uitdagingen met zich mee.
• Extreme armoede concentreert zich vaak in steden en nationale overheden kunnen maar moeilijk
de nodige voorzieningen voorzien voor deze groeiende bevolking. Hierdoor hebben veel
stadbewoners vaak geen toegang tot de basisvoorzieningen of veilige en betaalbare woningen.
• De groeiende seniorenbevolking zal moeten opgevangen worden. Hiervoor zullen steden zich
moeten aanpassen. Tegen 2050 zullen er 900 miljoen senioren in onze steden leven. Om die
groeiende bevolkingsgroep goed op te vangen, moeten steden nu al investeringen maken in
voorzieningen voor ouderen.
• Als steden blijven groeien, zal hun impact op het milieu en klimaatverandering ook toenemen.
Steden bestaan uit zo’n 3% van het aardoppervlak, maar gebruiken 60%-80% van de
energievoorraad en zijn verantwoordelijk voor 75% van de globale CO2 uitstoot.
DUURZAME CONSUMPTIE
= vooral gericht op het efficiënt gebruik van hulpbronnen en energie, zowel in het huishouden als
daarbuiten.
= de studie van het gebruik van hulpbronnen en energie en vormt een aanvulling op de analyses van
productie en productieprocessen.
Duurzaamheid = toepassing van ‘continuering’. Dit betekend dat er continu gestreefd wordt naar een
voortdurende verbetering om aan de behoefte van zowel de huidige als de volgende menselijke
generaties te kunnen voldoen. Het gaat hier niet enkel over het bevorderen van een efficiënt gebruik
van hulpbronnen en energie, maar ook om duurzame infrastructuur en het bieden van toegang tot
basisdiensten, groene en fatsoenlijke banen en een betere levenskwaliteit voor iedereen.
Ymke Aerts 3 2020/2021
CONSUMPTIE
Ymke Aerts
, HOOFDSTUK 15 – DUURZAME CONSUMPTIE
LEERDOELEN
̶ Historisch perspectief op de ontwikkeling van duurzame consumptie uitleggen
̶ Het belang van enkele van de principes van duurzame consumptie beschrijven
̶ De relevantie van ecologische modernisering voor ons leven in de 21e eeuw uitleggen
̶ De belangrijkste elementen van de menselijke invloed op het milieu uitleggen De
aanpak van sociale duurzaamheid beschrijven
̶ Voorbeelden van greenwashing geven
̶ De relevantie van anti-consumentisme, de ecologische voetafdruk, overconsumptie en
eenvoudig leven uitleggen
̶ De gevolgen van hyperconsumptie beschrijven
INTRODUCTIE
In de slides worden enkele documentaires meegegeven die gaan over duurzame productie en
consumptie. Hierna gaan we verder in op wereldwijde trends die een aanleiding vormen voor de
aandacht aan duurzame consumptie.
Cowspiracy (2014)
Een documentaire die gaat over één van de belangrijkste factoren van globale klimaatverandering: de
vleesindustrie. De impact van veehouderij op het milieu en hoe Amerikaanse nationale
milieuorganisaties hiermee omgaan, wordt onderzocht. Hij komt tot de conclusie da ’s werelds
grootste milieuorganisaties bang zijn om hierover te praten en dit negeren. Hiervoor biedt de
documentaire concrete oplossingen aan.
Minimalism
In deze documentaire staat het principe ‘minder is meer’ centraal. De docu focust op de gevolgen van
consumentisme en toont een blik in het leven van enkele minimalisten. Er worden verschillende
mensen geïnterviewd die het Amerikaanse ideaal afwijzen dat materialisme gelukkig maakt.
How much water are you wearing? BBC
Deze documentaire gaat na of het de dag van vandaag wel mogelijk is om duurzaam en bewust te
shoppen. Eén van deze afleveringen gaat over het gebruik van water voor de productie van jeans. De
reporters komen tot de conclusie dat er 14,6 miljoen zwembaden nodig zijn om alle kledij in de UK te
maken. Om een beter beeld te geven, dit komt overeen met 20 tot 40 000 water om een T-shirt en
jeans te produceren.
Ymke Aerts 1 2020/2021
,Rapport Vlaamse Milieumaatschappij
In een rapport van deze, bestudeerden experten zes mega trends die belangrijk zijn voor het milieu in
Vlaanderen.
1. De demografische evenwichten veranderen. Er is namelijk een toename in bevolking, vergrijzing
en verstedelijking.
2. Technologische ontwikkelingen versnellen. Technologische vooruitgang op vlak van ICT,
nanotechnologie, biotechnologie, … hebben gevolgen voor het milieu, maar kunnen dit ook
negatief beïnvloeden. Zo zorgen zo voor efficiëntere en milieuvriendelijke processen, maar vergt
het wereldwijd 20% van het energieverbruik.
3. De tekorten aan grondstoffen en hulpbronnen nemen toe. In VL slinken belangrijke
grondstoffenvoorraden (zoals grondwater), worden ongerepte natuurgebieden zeldzamer en
neemt de biodiversiteit af.
4. Multipolariteit groeit in de samenleving. VL wordt meer divers, maar de kloof tussen arm en rijk
groeit in de middenklasse en staat onder druk. Door de toenemende individualisering en het
steeds toegankelijker worden en het makkelijker delen van informatie via het internet worden
individuen bewuster en maatschappij kritischer. In die context wordt het steeds moeilijker om een
beleid uit te stippelen dat de grote milieu uitdagingen adequaat kan aanpakken.
5. Het klimaat verandert. VL warmt op en extreme weersomstandigheden zoals stormen komen
steeds vaker voor. Ook de kans op overstromingen neemt toe.
6. Systemen worden kwetsbaarder. Maatschappelijke en economische systemen kunnen geen gelijke
trend houden met de snelheid en complexiteit van de mega trends.
Deze zes trends beïnvloeden de samenleving in VL op een complexe manier. Als het Vlaamse beleid en
ik het meer specifiek het milieubeleid succesvol wil zijn, dan moet men rekening houden met deze
globale ontwikkelingen.
Ymke Aerts 2 2020/2021
, Naar verwachting zal de globale populatie tot bijna 10 miljard tegen 2050. Om de huidige levensstijl te
kunnen aanhouden, zou daarvoor het equivalent van bijna drie planeten nodig zijn om de nodige
natuurlijke hulpbronnen te voorzien. Dit zet druk op voedselproductiesystemen en zorgt voor meer
CO2 uitstoot. Daarnaast zorgt de bevolkingsgroei ook voor klimaatopwarming, milieuproblemen,
oorlog, geweld, armoede, migratie en vergrijzing. Dit betekend dat landen zich zullen moeten
aanpassen om met deze verandering te kunnen omgaan.
Vandaag leven 2/3 Europeanen en bijna 3,8 miljard mensen wereldwijd, in steden. Dat is de helft van
de wereldbevolking. Dit aantal zal alleen maar toenemen. Volgens de meest recente cijfers, zou meer
dan 60% van de bevolking in een stedelijke omgeving wonen bij 2030. De VN geeft zelfs aan dat dit
70% zou kunnen zijn tegen 2050.
Deze snelle stedelijke groei, brengt een aantal specifieke uitdagingen met zich mee.
• Extreme armoede concentreert zich vaak in steden en nationale overheden kunnen maar moeilijk
de nodige voorzieningen voorzien voor deze groeiende bevolking. Hierdoor hebben veel
stadbewoners vaak geen toegang tot de basisvoorzieningen of veilige en betaalbare woningen.
• De groeiende seniorenbevolking zal moeten opgevangen worden. Hiervoor zullen steden zich
moeten aanpassen. Tegen 2050 zullen er 900 miljoen senioren in onze steden leven. Om die
groeiende bevolkingsgroep goed op te vangen, moeten steden nu al investeringen maken in
voorzieningen voor ouderen.
• Als steden blijven groeien, zal hun impact op het milieu en klimaatverandering ook toenemen.
Steden bestaan uit zo’n 3% van het aardoppervlak, maar gebruiken 60%-80% van de
energievoorraad en zijn verantwoordelijk voor 75% van de globale CO2 uitstoot.
DUURZAME CONSUMPTIE
= vooral gericht op het efficiënt gebruik van hulpbronnen en energie, zowel in het huishouden als
daarbuiten.
= de studie van het gebruik van hulpbronnen en energie en vormt een aanvulling op de analyses van
productie en productieprocessen.
Duurzaamheid = toepassing van ‘continuering’. Dit betekend dat er continu gestreefd wordt naar een
voortdurende verbetering om aan de behoefte van zowel de huidige als de volgende menselijke
generaties te kunnen voldoen. Het gaat hier niet enkel over het bevorderen van een efficiënt gebruik
van hulpbronnen en energie, maar ook om duurzame infrastructuur en het bieden van toegang tot
basisdiensten, groene en fatsoenlijke banen en een betere levenskwaliteit voor iedereen.
Ymke Aerts 3 2020/2021
