JEUGDCRIMINOLOGIE 2021-2022
! examen bestaat uit 5 stellingen (juist of fout) + uitleggen a.d.h.v. boek en online lesmateriaal !
HOORCOLLEGE 1: LES 1 BELANGRIJKE TERMEN LES 1
Jeugdcriminologie…
Probeert zicht te krijgen op de correlatie en causaliteit van jeugdcriminaliteit
o Correlatie = samenhang, overeenstemming
o Causaliteit = oorzakelijk verband
Ook onderscheid tussen nurture (zaken die worden aangeleerd) en nature (zaken die worden
aangeboren) elementen komen aanbod
Maakt onderscheid tussen productieve en risicofactoren
o Peer influence: invloed van uw leeftijdsgenoten/vrienden → op een bepaalde leeftijd
hebben vrienden een veel grotere invloed dan ouders/leerkrachten
DSM = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (= classificatiesysteem van
psychologische stoornissen)
Jeugdcriminaliteit is een relatief begrip : het is cultureel en tijdsgebonden, verschillende
opvattingen
o Vb. DSM
- Vb. parafilie (vb. pedofilie, necrofilie..) = ongewone seksuele afwijking voor
activiteiten, doelen, objecten
- Vb. tijdgebonden; homofilie : werd lang gezien als een “stoornis”, werd
gecriminaliseerd → vanaf 1970 veranderde dit
- Vb. cultureel bonden ; kind weggeven voor te trouwen
- Vb. cultureel en tijdsgebonden; seks binnen het huwelijk (vs verkrachting)
1
,NOTITIES HANDBOEK
2. EEN HISTORISCH PERSPECTIEF OP JEUGDCRIMINALITEIT
Sociaal construct en jeugdcriminologie
Sociaal constructivisme = de manier waarop de samenleving is opgebouwd en welke
waarden en normen hieraan verbonden zijn
Hoe je omgeving jou kan beïnvloeden en op welke manier je omgaat met kennis heeft een
invloed op hoe je naar criminaliteit kijkt
De manier waarop je naar criminaliteit/geweld kijkt = een sociaal construct (cultuur- en
tijdsgebonden)
o Dat houdt in dat wat mensen als criminaliteit/gewelddadig beschouwen afhankelijk
is van menselijke en gemeenschappelijke afspraken
Figuur van de moderne jeugddelinquent vanuit historisch perspectief bekijken
→ 2 grote verschuivingen:
1. Hinderlijk, onaangepast gedrag, ‘straatschenderij’ en vechten werd vroeger veel minder
gecriminaliseerd (17e eeuw)
Geweld hoorde er meer bij (kinderen kregen klappen, schoppen, draai om hun oren,…), ook
vechtpartijen werd gewoon gevonden
o Het hoorde bij het straatbeeld
o Reactie van directe omgeving als het te ver ging (↔ nu)
o Terughoudende rol van de overheid
2. Prominentere rol van de overheid en ook de overheidsbemoeienis van jeugdcriminaliteit
Begin 20ste eeuw: minderjarige die ernstig misdrijf had gepleegd werd vervolgd door de
gewone rechtbank
verandering rond 1900
o I.p.v. straffen werd er meer naar opvoeding gekeken
o Kinderbeschermingswet van 1912: idee van straf voor minderjarige wetsovertreders
werd een taboe
o Kinderen (>16j) werden niet meer gestraft, maar heropgevoed en beschermd tegen
maatschappelijke gevaren
2.1. BELANGRIJKE VERANDERINGEN 19 E EEUW
In de 19e eeuw:
Sterke toename zorg
Bemoeienis met het kind
o Verlichte ideeën: vormbaarheid, opvoedbaarheid → ontstaan klassikale onderwijs,
beschermingsbewegingen (kinderarbeid, verwaarlozing,…)
Toch steeg kinderarbeid, ondanks het
2
toenemende onderwijsaanbod
, Sociale enquêtes en criminele statistieken
Verlichting: sociale enquêtes om de maatschappij kennis van zaken te geven (hoge werkuren
kinderen,…) → burgerij werd gewaarschuwd en er ontstond een vrees voor de ondergang
van een gezonde en ontwikkelde jeugd
Ontwikkeling van wetten:
o 1880: eerste wetten op kinderarbeid
o 1889: wet op kinderbescherming
De enquêtes brachten de slechte levensomstandigheden van de kinderen in beeld → zorgde
voor angst, afkeer en zorg bij de burgerij
o Het speelde een belangrijke rol in het denkbeeld die de burgerij zich vormde van de
(jeugd)criminaliteit → het zorgde voor een veranderende perceptie van het
criminaliteitsvraagstuk
o De kijk op jeugdcriminaliteit: classes laborieuses (arbeidsintensief) – classes
dangereuses
Het grote belang van de enquêtes lag vooral in feit dat ze het ‘slechte’ milieu introduceerden
in verklaringen van delinquent gedrag van minderjarigen
De ontdekking van jeugdcriminaliteit als een maatschappelijk probleem
Statistieken toonden een toenemend aantal delicten dat gepleegd werd door jongeren
o Ontstaan van de behoefte minder vrijblijvend te reageren op jeugd die sociale
grenzen overtrad
o In BE leidde dit tot correctionalisering (straf wordt uitgesproken in een lagere RB) →
zodat MJ toch ‘op de gepaste wijze’ maar wel meer op correctionele wijze vervolgd
en gestraft werden
Jeugdgevangenissen
Gevangenis: slechte reputatie waardoor veel minderjarigen bij gebrek aan fatsoenlijke
opvang werden vrijgesproken
Verlichte burgerij maakte zich zorgen → gevolg: oprichting van het eerste aparte
jeugdgevangeniskwartier in 1832
o Schiep de mogelijkheid om opgelegde straffen specifiek gericht op deze doelgroep
uit te voeren
Aandacht voor hervorming en correctie concentreerde zich vooral op de jeugd en de
ellendige gezinsomstandigheden van de armen die van het platteland naar de grote stad
trokken op zoek naar werk en een betere toekomst
o Opvallend in de gerechtelijke statistieken 19e eeuw: stijgende jeugdcriminaliteit
Van platteland naar grote stad
Eerste helft van de 19e eeuw
Jeugdcriminaliteit was geen typisch stadskarakter, maar een ruraal (landelijk) karakter
o Vb. diefstal van hout, rapen van granen en vruchten voor de oogst,… 3
! examen bestaat uit 5 stellingen (juist of fout) + uitleggen a.d.h.v. boek en online lesmateriaal !
HOORCOLLEGE 1: LES 1 BELANGRIJKE TERMEN LES 1
Jeugdcriminologie…
Probeert zicht te krijgen op de correlatie en causaliteit van jeugdcriminaliteit
o Correlatie = samenhang, overeenstemming
o Causaliteit = oorzakelijk verband
Ook onderscheid tussen nurture (zaken die worden aangeleerd) en nature (zaken die worden
aangeboren) elementen komen aanbod
Maakt onderscheid tussen productieve en risicofactoren
o Peer influence: invloed van uw leeftijdsgenoten/vrienden → op een bepaalde leeftijd
hebben vrienden een veel grotere invloed dan ouders/leerkrachten
DSM = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (= classificatiesysteem van
psychologische stoornissen)
Jeugdcriminaliteit is een relatief begrip : het is cultureel en tijdsgebonden, verschillende
opvattingen
o Vb. DSM
- Vb. parafilie (vb. pedofilie, necrofilie..) = ongewone seksuele afwijking voor
activiteiten, doelen, objecten
- Vb. tijdgebonden; homofilie : werd lang gezien als een “stoornis”, werd
gecriminaliseerd → vanaf 1970 veranderde dit
- Vb. cultureel bonden ; kind weggeven voor te trouwen
- Vb. cultureel en tijdsgebonden; seks binnen het huwelijk (vs verkrachting)
1
,NOTITIES HANDBOEK
2. EEN HISTORISCH PERSPECTIEF OP JEUGDCRIMINALITEIT
Sociaal construct en jeugdcriminologie
Sociaal constructivisme = de manier waarop de samenleving is opgebouwd en welke
waarden en normen hieraan verbonden zijn
Hoe je omgeving jou kan beïnvloeden en op welke manier je omgaat met kennis heeft een
invloed op hoe je naar criminaliteit kijkt
De manier waarop je naar criminaliteit/geweld kijkt = een sociaal construct (cultuur- en
tijdsgebonden)
o Dat houdt in dat wat mensen als criminaliteit/gewelddadig beschouwen afhankelijk
is van menselijke en gemeenschappelijke afspraken
Figuur van de moderne jeugddelinquent vanuit historisch perspectief bekijken
→ 2 grote verschuivingen:
1. Hinderlijk, onaangepast gedrag, ‘straatschenderij’ en vechten werd vroeger veel minder
gecriminaliseerd (17e eeuw)
Geweld hoorde er meer bij (kinderen kregen klappen, schoppen, draai om hun oren,…), ook
vechtpartijen werd gewoon gevonden
o Het hoorde bij het straatbeeld
o Reactie van directe omgeving als het te ver ging (↔ nu)
o Terughoudende rol van de overheid
2. Prominentere rol van de overheid en ook de overheidsbemoeienis van jeugdcriminaliteit
Begin 20ste eeuw: minderjarige die ernstig misdrijf had gepleegd werd vervolgd door de
gewone rechtbank
verandering rond 1900
o I.p.v. straffen werd er meer naar opvoeding gekeken
o Kinderbeschermingswet van 1912: idee van straf voor minderjarige wetsovertreders
werd een taboe
o Kinderen (>16j) werden niet meer gestraft, maar heropgevoed en beschermd tegen
maatschappelijke gevaren
2.1. BELANGRIJKE VERANDERINGEN 19 E EEUW
In de 19e eeuw:
Sterke toename zorg
Bemoeienis met het kind
o Verlichte ideeën: vormbaarheid, opvoedbaarheid → ontstaan klassikale onderwijs,
beschermingsbewegingen (kinderarbeid, verwaarlozing,…)
Toch steeg kinderarbeid, ondanks het
2
toenemende onderwijsaanbod
, Sociale enquêtes en criminele statistieken
Verlichting: sociale enquêtes om de maatschappij kennis van zaken te geven (hoge werkuren
kinderen,…) → burgerij werd gewaarschuwd en er ontstond een vrees voor de ondergang
van een gezonde en ontwikkelde jeugd
Ontwikkeling van wetten:
o 1880: eerste wetten op kinderarbeid
o 1889: wet op kinderbescherming
De enquêtes brachten de slechte levensomstandigheden van de kinderen in beeld → zorgde
voor angst, afkeer en zorg bij de burgerij
o Het speelde een belangrijke rol in het denkbeeld die de burgerij zich vormde van de
(jeugd)criminaliteit → het zorgde voor een veranderende perceptie van het
criminaliteitsvraagstuk
o De kijk op jeugdcriminaliteit: classes laborieuses (arbeidsintensief) – classes
dangereuses
Het grote belang van de enquêtes lag vooral in feit dat ze het ‘slechte’ milieu introduceerden
in verklaringen van delinquent gedrag van minderjarigen
De ontdekking van jeugdcriminaliteit als een maatschappelijk probleem
Statistieken toonden een toenemend aantal delicten dat gepleegd werd door jongeren
o Ontstaan van de behoefte minder vrijblijvend te reageren op jeugd die sociale
grenzen overtrad
o In BE leidde dit tot correctionalisering (straf wordt uitgesproken in een lagere RB) →
zodat MJ toch ‘op de gepaste wijze’ maar wel meer op correctionele wijze vervolgd
en gestraft werden
Jeugdgevangenissen
Gevangenis: slechte reputatie waardoor veel minderjarigen bij gebrek aan fatsoenlijke
opvang werden vrijgesproken
Verlichte burgerij maakte zich zorgen → gevolg: oprichting van het eerste aparte
jeugdgevangeniskwartier in 1832
o Schiep de mogelijkheid om opgelegde straffen specifiek gericht op deze doelgroep
uit te voeren
Aandacht voor hervorming en correctie concentreerde zich vooral op de jeugd en de
ellendige gezinsomstandigheden van de armen die van het platteland naar de grote stad
trokken op zoek naar werk en een betere toekomst
o Opvallend in de gerechtelijke statistieken 19e eeuw: stijgende jeugdcriminaliteit
Van platteland naar grote stad
Eerste helft van de 19e eeuw
Jeugdcriminaliteit was geen typisch stadskarakter, maar een ruraal (landelijk) karakter
o Vb. diefstal van hout, rapen van granen en vruchten voor de oogst,… 3
