INHOUDSTAFEL
INLEIDING INTERNATIONAAL RECHT IN 2020 – QUO VADIS? .......................................................3
BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT ..............................................................................9
VERDRAGSRECHT ..........................................................................................................................19
INTERACTIE NATIONAAL & INTERNATIONAAL RECHT .................................................................35
JURISDICTIE ....................................................................................................................................45
IMMUNITEITEN ................................................................................................................................65
INTERNATIONALE AANSPRAKELIJKHEID......................................................................................93
JUS AD BELLUM ...........................................................................................................................115
RECHT DER GEWAPENDE CONFLICTEN ....................................................................................123
INTERNATIONAAL ECONOMISCH RECHT/INVESTERINGSRECHT ............................................149
WTO-RECHT ..................................................................................................................................167
INTERNATIONAAL ZEERECHT ......................................................................................................175
DIPLOMATIEK EN CONSULAIR RECHT........................................................................................193
EXAME
Reader: arresten, deze is gewijzigd. Je moet wel op ufora de inhoudstafel nakijken en bepaalde zaken toevoegen en
andere wegdoen.
Wetboek II: verdrage
Examen: de twee codexen en reader gebruiken
4 vragen: 2 a 3 casussen en 1 a 2 open vragen
Op voorhand casussen checken dus
1
N
n
:
!
.
!
,2
, INLEIDING INTERNATIONAAL RECHT IN 2020 – QUO VADIS
KENMERKEN INTERNATIONAAL RECHT
De nitie – inhoudelijk:
Kenmerken internationaal rech
• Het recht die de betrekkingen tussen staten regelt, maar ook de internationale organisaties maken gebruik van het
internationaal recht. Internationaal recht is dus het recht dat de internationale betrekkingen regelt
• Staten zijn de belangrijkste, maar niet de enige (bv: individuen, internationale organisaties).
• Houdt internationaal recht zich bezig met andere zaken dan internationale betrekkingen? In eerste plaats enkel
publiekrecht natuurlijk. Daarnaast, tot op zekere hoogte wel, het was de focus in het begin. Maar de focus is een beetje
verschoven & het wordt nu ook gebruikt om op nationaal niveau bepaalde minimumbescherming te voorzien voor
individuen: niet louter meer internationale betrekkingen Het internationaal recht regelt dus nu niet alleen internationale
betrekkingen, maar is veel ruimer. Het internationaal recht omvat ook de mensenrechten. (verticale dimensie → staten
krijgen verplichtingen ten opzichte van de mensen). Na WOII: stelselmatig werden rechten uitgehold van bepaalde
groepen (Joden). De wetgeving werd opgedreven om de rechten van bepaalde groepen uit te hollen. Op dat ogenblik
was er niets om dat gedrag aan banden te leggen. Staten waren vrij om hun wetgeving te bepalen. Na de Holocaust
mocht dit niet meer gebeuren → opkomst internationaal strafrecht
Internationale rechtsbronnen:
• Internationaal recht vind je niet alleen terug in de internationale rechtsbronnen, maar ook in soft law en informele
internationale rechtsbronnen
• Primaire regels zijn de regels die betrekking hebben op de inhoudelijke rechten en plichten. Bv. EVRM,
Mensenrechtenverdragen
• Secundaire regels zijn de regels die betrekking hebben op de totstandkoming/interpretatie van het internationaal recht
(rules of the game). Bv. Weens verdragenverdra
• Internationaal recht is voortdurend in ontwikkeling en heeft een grote mate aan heterogeniteit. Er is niet 1 bepaalde
doelstelling die men wilt bereiken, maar in functie van de bepaalde noden gaat men regels creëren om het
probleem op te lossen
• Er is 1 instantie om meer gestructureerd de contouren van het internationaal recht te gaan a ijnen. Dit is de
International Law Commission (ILC). Dit is een orgaan die bestaat uit een aantal experten die codi ceren
• Er is een tendens van professionalisering. Vandaag de dag gaan verschillende groepen binnen een eigen rechtstak
specialiseren
Oorsprong modern internationaal recht? Ontstaan sinds 2de helft 19de eeu
• Voordien was er al een vorm van internationaal recht, maar dit was vooral in het
domein van het natuurrecht: bepaalde normen die vaststaan en die een
oorsprong vinden in universele rede/god/…. Het huidig internationaal recht
wordt gekenmerkt door een vast aantal bronnen die plichten en rechten doen
ontstaan, de methodologie is geënt op bepaalde bronnen (die men niet zomaar
kan bijmaken). Bij natuurrecht is er een meer ‘ ue’ lijn inzake wat het recht zegt
• Lex lata <→ lege ferenda: (1) recht zoals het is (2) recht zoals het zou moeten
zijn. Vandaag de dag hangt een positivistische benadering (2).
MAAR: hoe kan het dat 1) staten het recht maken en 2) erdoor gebonden zijn?
→ pacta sunt servanda: afspraken moeten worden nagekomen
3
fi .
.
.
t
fl g
.
.
w
.
?
fl .
fi .
, Internationaal recht kan 2 functies hebben:
1. Recht van co-existentie: vreedzaam samen bestaan van staten. Dat iedereen zijn eigen gang kan gaan zonder dat
iemand anders hen belemmert. Bv. gebruik van geweld, diplomatieke onschendbaarheid
2. Recht van co-operatie: belangrijker geworden; staten slaan de handen in elkaar om samenwerking te faciliteren
(handel, transport etc.), dat men gezamenlijk gaat proberen om een bepaald probleem aan te pakken. Bv.
Klimaatakkoord van Parijs. Vandaag zijn we vooral gericht op recht van coöperatie
Algemene kenmerken internationaal rech
Internationaal recht is een horizontaal systeem. Het recht wordt gemaakt door staten en de staten zijn erdoor
gebonden. Instemming van staten is cruciaal (consensualisme = basis van internationaal recht). Er is soevereine
gelijkheid tussen staten. Er is geen centrale wetgever. Er is geen centrale rechter, want jurisdictie van de internationale
instellingen moeten worden aanvaard door de staten. Er is ook geen centrale afdwinging.
➡ Er is geen centrale wetgever, er is geen centraal normerend orgaan:
Is UNGA een centrale wetgever? Neen, de General Assembly of the United Nations is the main policy-making organ
of the UN. Staten moeten nog steeds instemmen om gebonden te zijn (rati catie), UNGA is meer een
aanbevelingsorgaan en een forum om verdragen tot stand te doen komen.
Is UNSC een centrale wetgever? Neen, de United Nations Security Council is responsible for maintaining
international peace and security. Deze heeft maar een heel beperkt bevoegdheidsdomein & heeft enkel uitvoerende
maatregelen bij incidenten (bedreiging internationale vrede)
➡ Er is geen centrale rechter
Is ICJ een centrale rechter? Neen, de International Court of Justice is het belangrijkste gerechtelijke orgaan binnen
de Verenigde Naties en houdt zich bezig met rechtsgeschillen tussen staten. Staten moeten instemmen met de
rechtsmacht (algemeen of door rati catie van een bepaald verdrag of voor die speci eke staat [ad hoc]) +
instemming kan worden ingetrokken voor de toekomst.
Is het HvJEU een Centrale rechter? Neen, deze is niet volledig internationaal bevoegd + instemming is cruciaa
➡ Geen centrale afdwinging
Kan de VN-veiligheidsraad niet centraal afdwingen? Neen, deze heeft beperkte bevoegdheid + het is een politiek
orgaan gedreven door de belangen van de leden. Stel inbreuk: wat kan de VNVR doen? Tegenmaatregelen? Deze
zijn enkel nuttig als je een sterk land bent, niet voor kleine landen. Dit leidt tot machtsmisbruik. Tegenmaatregelen zijn
wel goed omdat internationaal recht anders dode letter zou blijven. Soms is de VNVR ook een juridisch orgaan (bv:
bij zeerecht) → stel uitspraak in uw voordeel, vaak wordt deze dan op een correcte wijze uitgevoerd.
Staten zijn rationele actoren dus wanneer het hen uitkomt gaan ze regels naleven. Het kan zijn dat de toepassing van
bepaalde regels in hun nadeel zijn, dan toch gaan ze de regels naleven. Hoe komt dit? Reden van naleving
- Staten willen een vreedzame samenleving verzekeren.
- Afweging tussen belang bij die zaak en lidmaatschap van verdrag op lange termij
- Naming & shaming → druk op het internationaal imago van de staten: de reputatie van de staten is een cruciaal
gegeven bij de afdwinging van het internationaal recht. Bv. Kyotoprotocol – waarom voeren staten deze regels effectief
uit ook al kost dit vaak geld? Het sociale aspect speelt hier een rol. Staten zijn bezorgd om hun reputatie.
- Sommige regels worden ook toegepast uit gewoont
Waarom leeft men internationaal recht soms niet na
- Staten hebben hun eigen agenda (voordeel voor jezelf) & er is weinig/geen controle waardoor er een kleine pakkans i
- Enkele regels van internationaal recht worden in twijfel getrokken/ of zijn niet duidelijk… Dit bevorderd geen naleving.
→ Eindresultaat van de afweging is niet altijd in het voordeel van het naleven van de rege
4
fi t
e
?
.
fi n
.
fi
l
:
l
s
INLEIDING INTERNATIONAAL RECHT IN 2020 – QUO VADIS? .......................................................3
BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT ..............................................................................9
VERDRAGSRECHT ..........................................................................................................................19
INTERACTIE NATIONAAL & INTERNATIONAAL RECHT .................................................................35
JURISDICTIE ....................................................................................................................................45
IMMUNITEITEN ................................................................................................................................65
INTERNATIONALE AANSPRAKELIJKHEID......................................................................................93
JUS AD BELLUM ...........................................................................................................................115
RECHT DER GEWAPENDE CONFLICTEN ....................................................................................123
INTERNATIONAAL ECONOMISCH RECHT/INVESTERINGSRECHT ............................................149
WTO-RECHT ..................................................................................................................................167
INTERNATIONAAL ZEERECHT ......................................................................................................175
DIPLOMATIEK EN CONSULAIR RECHT........................................................................................193
EXAME
Reader: arresten, deze is gewijzigd. Je moet wel op ufora de inhoudstafel nakijken en bepaalde zaken toevoegen en
andere wegdoen.
Wetboek II: verdrage
Examen: de twee codexen en reader gebruiken
4 vragen: 2 a 3 casussen en 1 a 2 open vragen
Op voorhand casussen checken dus
1
N
n
:
!
.
!
,2
, INLEIDING INTERNATIONAAL RECHT IN 2020 – QUO VADIS
KENMERKEN INTERNATIONAAL RECHT
De nitie – inhoudelijk:
Kenmerken internationaal rech
• Het recht die de betrekkingen tussen staten regelt, maar ook de internationale organisaties maken gebruik van het
internationaal recht. Internationaal recht is dus het recht dat de internationale betrekkingen regelt
• Staten zijn de belangrijkste, maar niet de enige (bv: individuen, internationale organisaties).
• Houdt internationaal recht zich bezig met andere zaken dan internationale betrekkingen? In eerste plaats enkel
publiekrecht natuurlijk. Daarnaast, tot op zekere hoogte wel, het was de focus in het begin. Maar de focus is een beetje
verschoven & het wordt nu ook gebruikt om op nationaal niveau bepaalde minimumbescherming te voorzien voor
individuen: niet louter meer internationale betrekkingen Het internationaal recht regelt dus nu niet alleen internationale
betrekkingen, maar is veel ruimer. Het internationaal recht omvat ook de mensenrechten. (verticale dimensie → staten
krijgen verplichtingen ten opzichte van de mensen). Na WOII: stelselmatig werden rechten uitgehold van bepaalde
groepen (Joden). De wetgeving werd opgedreven om de rechten van bepaalde groepen uit te hollen. Op dat ogenblik
was er niets om dat gedrag aan banden te leggen. Staten waren vrij om hun wetgeving te bepalen. Na de Holocaust
mocht dit niet meer gebeuren → opkomst internationaal strafrecht
Internationale rechtsbronnen:
• Internationaal recht vind je niet alleen terug in de internationale rechtsbronnen, maar ook in soft law en informele
internationale rechtsbronnen
• Primaire regels zijn de regels die betrekking hebben op de inhoudelijke rechten en plichten. Bv. EVRM,
Mensenrechtenverdragen
• Secundaire regels zijn de regels die betrekking hebben op de totstandkoming/interpretatie van het internationaal recht
(rules of the game). Bv. Weens verdragenverdra
• Internationaal recht is voortdurend in ontwikkeling en heeft een grote mate aan heterogeniteit. Er is niet 1 bepaalde
doelstelling die men wilt bereiken, maar in functie van de bepaalde noden gaat men regels creëren om het
probleem op te lossen
• Er is 1 instantie om meer gestructureerd de contouren van het internationaal recht te gaan a ijnen. Dit is de
International Law Commission (ILC). Dit is een orgaan die bestaat uit een aantal experten die codi ceren
• Er is een tendens van professionalisering. Vandaag de dag gaan verschillende groepen binnen een eigen rechtstak
specialiseren
Oorsprong modern internationaal recht? Ontstaan sinds 2de helft 19de eeu
• Voordien was er al een vorm van internationaal recht, maar dit was vooral in het
domein van het natuurrecht: bepaalde normen die vaststaan en die een
oorsprong vinden in universele rede/god/…. Het huidig internationaal recht
wordt gekenmerkt door een vast aantal bronnen die plichten en rechten doen
ontstaan, de methodologie is geënt op bepaalde bronnen (die men niet zomaar
kan bijmaken). Bij natuurrecht is er een meer ‘ ue’ lijn inzake wat het recht zegt
• Lex lata <→ lege ferenda: (1) recht zoals het is (2) recht zoals het zou moeten
zijn. Vandaag de dag hangt een positivistische benadering (2).
MAAR: hoe kan het dat 1) staten het recht maken en 2) erdoor gebonden zijn?
→ pacta sunt servanda: afspraken moeten worden nagekomen
3
fi .
.
.
t
fl g
.
.
w
.
?
fl .
fi .
, Internationaal recht kan 2 functies hebben:
1. Recht van co-existentie: vreedzaam samen bestaan van staten. Dat iedereen zijn eigen gang kan gaan zonder dat
iemand anders hen belemmert. Bv. gebruik van geweld, diplomatieke onschendbaarheid
2. Recht van co-operatie: belangrijker geworden; staten slaan de handen in elkaar om samenwerking te faciliteren
(handel, transport etc.), dat men gezamenlijk gaat proberen om een bepaald probleem aan te pakken. Bv.
Klimaatakkoord van Parijs. Vandaag zijn we vooral gericht op recht van coöperatie
Algemene kenmerken internationaal rech
Internationaal recht is een horizontaal systeem. Het recht wordt gemaakt door staten en de staten zijn erdoor
gebonden. Instemming van staten is cruciaal (consensualisme = basis van internationaal recht). Er is soevereine
gelijkheid tussen staten. Er is geen centrale wetgever. Er is geen centrale rechter, want jurisdictie van de internationale
instellingen moeten worden aanvaard door de staten. Er is ook geen centrale afdwinging.
➡ Er is geen centrale wetgever, er is geen centraal normerend orgaan:
Is UNGA een centrale wetgever? Neen, de General Assembly of the United Nations is the main policy-making organ
of the UN. Staten moeten nog steeds instemmen om gebonden te zijn (rati catie), UNGA is meer een
aanbevelingsorgaan en een forum om verdragen tot stand te doen komen.
Is UNSC een centrale wetgever? Neen, de United Nations Security Council is responsible for maintaining
international peace and security. Deze heeft maar een heel beperkt bevoegdheidsdomein & heeft enkel uitvoerende
maatregelen bij incidenten (bedreiging internationale vrede)
➡ Er is geen centrale rechter
Is ICJ een centrale rechter? Neen, de International Court of Justice is het belangrijkste gerechtelijke orgaan binnen
de Verenigde Naties en houdt zich bezig met rechtsgeschillen tussen staten. Staten moeten instemmen met de
rechtsmacht (algemeen of door rati catie van een bepaald verdrag of voor die speci eke staat [ad hoc]) +
instemming kan worden ingetrokken voor de toekomst.
Is het HvJEU een Centrale rechter? Neen, deze is niet volledig internationaal bevoegd + instemming is cruciaa
➡ Geen centrale afdwinging
Kan de VN-veiligheidsraad niet centraal afdwingen? Neen, deze heeft beperkte bevoegdheid + het is een politiek
orgaan gedreven door de belangen van de leden. Stel inbreuk: wat kan de VNVR doen? Tegenmaatregelen? Deze
zijn enkel nuttig als je een sterk land bent, niet voor kleine landen. Dit leidt tot machtsmisbruik. Tegenmaatregelen zijn
wel goed omdat internationaal recht anders dode letter zou blijven. Soms is de VNVR ook een juridisch orgaan (bv:
bij zeerecht) → stel uitspraak in uw voordeel, vaak wordt deze dan op een correcte wijze uitgevoerd.
Staten zijn rationele actoren dus wanneer het hen uitkomt gaan ze regels naleven. Het kan zijn dat de toepassing van
bepaalde regels in hun nadeel zijn, dan toch gaan ze de regels naleven. Hoe komt dit? Reden van naleving
- Staten willen een vreedzame samenleving verzekeren.
- Afweging tussen belang bij die zaak en lidmaatschap van verdrag op lange termij
- Naming & shaming → druk op het internationaal imago van de staten: de reputatie van de staten is een cruciaal
gegeven bij de afdwinging van het internationaal recht. Bv. Kyotoprotocol – waarom voeren staten deze regels effectief
uit ook al kost dit vaak geld? Het sociale aspect speelt hier een rol. Staten zijn bezorgd om hun reputatie.
- Sommige regels worden ook toegepast uit gewoont
Waarom leeft men internationaal recht soms niet na
- Staten hebben hun eigen agenda (voordeel voor jezelf) & er is weinig/geen controle waardoor er een kleine pakkans i
- Enkele regels van internationaal recht worden in twijfel getrokken/ of zijn niet duidelijk… Dit bevorderd geen naleving.
→ Eindresultaat van de afweging is niet altijd in het voordeel van het naleven van de rege
4
fi t
e
?
.
fi n
.
fi
l
:
l
s
