Samenvatting Recht Vives Toegepaste Psychologie

nvvvvvvvvvvvvvvvb




RECHT
samenvatting

,DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING TOT HET RECHT
1. RECHT: BEGRIPSOMSCHRIJVING
£ Recht is een geheel aan gedragsregels …
£ … die afdwingbaar gesteld zijn door de overheid
o Afdwingbaar = sanctioneerbaar

 Straffen is een onderdeel van sancties
 Alle straffen zijn sancties, maar niet alle sancties zijn straffen

 Een straf krijg je alleen maar opgelegd wanneer je het strafrecht overtreedt
 Wanneer je een misdrijf pleegt

 Niet alle rechtsregels behoren tot het strafrecht
 Vb. Regel uit burgerlijk recht overtreden
= geen straf op volgen, wel eventueel een andere sactie
Vb. plicht tot het betalen van een schadevergoeding

 Sactioneerbaar is ruimer dan straffen
 Niet gestraft door de overheid
 Maar sanctioneerbaar of opdwingbaar gesteld door de overheid

1.1 GEDRAGSREGELS
£ Gedragsregels
o Voorschrijften die worden opgelegd om ons gedrag in een bepaalde richting te sturen
 Ze beperken de persoonlijke vrijheid
 Drukken uit ‘wat anders kan, maar niet anders mag’

£ Indicatieve rechten
o Beschrijven ‘wat is, en niet anders kan’

1.2 AFDWINGBAAR GESTELD DOOR DE OVERHEID
£ “Alle rechtsregels zijn gedragsregels, maar niet alle gedragsregels zijn daarom rechtsregels”

£ Afdwingbaar
o Aanwezigheid van technieken, waarmee de naleving van de gedragsregels wordt gewaarborgd
 Sanctioneerbaar door de overheid
 NIET gemaakt door de overheid

o Regels niet zomaar ongestoord naast zich neerleggen

£ Alle rechtsregels zijn afdwingbare gedragsregels, maar niet alle afdwingbare gedragsregels zijn
daarom rechtsregels.
o Vb. spelregels voetbal zijn afdwingbaar, maar zijn geen recht
o Vb. beleefdheidsregels voorzien van sanctie (afkeuring), maar geen recht
o Vb. morele regels (geweten), maar geen recht

£ Sprake van recht
o Indien de naleving van gedragsregels afgedwongen wordt door de overheid (het
staatsapparaat)




£ Opmerkingen!

, o Rechtsregels niet perse uitgevaardigd moeten worden door die overheid
 Kunnen van andere instanties of van burgers uitgaan, maar de afdwijng ervan gebeurt
via het staatsapparaat

o Begrip sanctie valt niet volledig samen met het begrip straf
 Soms sanctionering door opleggen van een straf, maar niet altijd
 Strafsancties worden enkel opgelegd bij misdrijven
 Misdrijven: schendingen van welbepaalde rechtsregels: strafrechtsregels
o Wie andere strafrechtelijke regels overteedt: geen straf opgelegd
 Wel andere afdwingsmiddelen: vb. schadevergoeding

o Sommige gedragsregels
 Zowel morele regels als rechtsregels
= dubbel afdwingbaar: via het geweten en via de overheid




Sancties
Schadevergoeding Straffen

E LS ELS
REG R EG ELS
GS REG
D RA H TS
GE REC Stoppen voor
1+1=2 rood licht
Niet smakken aan
tafel




1.3 EEN VOORBEELD
ART. 1382 van het Burgerlijk Wetboek;
‘Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens
schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.’

£ Dit artikel bevat een rechtsregel:
o Een gedragsregel
 De regel zich te onthouden van het foutief veroorzaken van schade

o Afdwingbaar via de overheid
 De sanctie waarin wordt voorzien is de verlichting de aangerichte schade te vergoeden
 De overheid (meer bepaald de rechtbank) komt tussen wanneer dit niet vrijwillig
gebeurt

, 2. HET DOEL VAN HET RECHT
£ Doel orde en rechtszekerheid te brengen in de maatschappij
o Orde:
 Zonder rechtsregels zou er chaos zijn. Mensen zouden zelf kiezen op rechts of links te
rijden op de rijweg, met alle gevolgen van dien.

o Rechtszekerheid:
 Mensen weten beter waar ze aan toe zijn, wat hen te wachten staat al ze zich op een
bepaalde manier gedragen, en hebben ze minder het gevoel aan willekeur onderworpen
te zijn.

£ Opgelet!
o Betekent niet noodzakelijk rechtvaardigheid
o Rechtsregels worden niet steeds als rechtvaardig ervaren
 Wat ook niet het wezenlijke doel is van het recht

3. DE BRONNEN VAN HET RECHT
3.1 DE WETGEVING IN RUIME ZIN

3.1.1 OMSCHRIJVING
£ Belangrijkste rechtbron in ons land: de wetgeving
o Federale wetten
 Door het federale parlement gestemd
 Wetten in enge zin
 ‘wet’ in hun titel

o Decreten en ordonnanties
 Door de deelstaatparlementen gestemd

o Beslissingen van de uitvoerende macht
 Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten, gemeentelijke en provinciale besluiten, …

3.1.2 WAAR VIND JE WETGEVING?
£ Gepubliceerd in Belgisch Staatsblad
o Wetgeving (met uitzondering van gemeentelijke en provinciale besluiten)

 Provincies:
 Bestuursmemoriaal

 Gemeenten:
 Aanplakking (in het gemeentehuis)
 Neerlegging op griffie van rechtbank van eerste aanleg en van politierechtbank

£ Na publicatie
o Wijzigingen nog mogelijk

3.2 DE GEWOONTE
£ Rechtsgewoonten
o Gevestigde, ongeschreven gebruiken die door de gemeenschap als bindende rechtsregels
worden beschouwd
 Vb. wanneer een ambetnaar van de burgerlijke stand het overlijden van een persoon
moet vaststellen, is het ‘de gewoonte’ dat hij zich tevreden stelt met een attest van
overlijden dat is opgesteld door de geneesheer.



3.3 DE ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN
£ Algemene rechtsbeginselen