KLINISCHE PSYCHIATRIE
Lesinhoud:
• College 1: Inleiding (DSM-5)
• College 2: Inleiding
• College 3: Neurocognitieve stoornissen
• College 4: Middelengerelateerde stoornissen
• College 5: Schizofrenie
• College 6: Stemmingsstoornissen
• College 7: Angst- en eetstoornissen
• College 8: Ontwikkelings- en gedragsstoornissen
• College 9: Slaap- en seksuele stoornissen
Examen:
• Schriftelijk, open vragen
1. INLEIDING ENKEL OVER DSM-5
1.1 INLEIDING (DEEL 1, HOC 1)
1.1.1 PSYCHOPATHOLOGI E
Psychopathologie = ‘Wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden’
2 benaderingen:
Syndroombenadering Symptoombenadering
psychologie van het pathologische (gegroepeerde pathologie van het psychische (algemene psychische
entiteiten): samenhangend geheel van klachten en processen of functies)
symptomen. Meer klinische benadering
Presentaties gaan meegeven -> waar volgens het Klinisch functioneren patiënt
dossier kenmerken onder het
concept/begrip/syndroom (bv. depressie) vallen
2 typen diagnosen:
Syndroomdiagnose (descriptieve diagnose) Structuurdiagnose
of descriptieve diagnose: deze diagnose is deze diagnose geeft naast een beschrijving van de symptomatologie aan
alleen beschrijvend en geeft geen informatie waardoor en op welke wijze het syndroom ontstaan is. Werken meer
over de redenen en manier van ontstaan verklarend en beschrijvend
Factoren die iemand kwetsbaar maken
(predisponerende of voorbeschikkende factoren bv. erfelijkheid)
Factoren die de stoornis uitlokken
(precipiterende of uitlokkende factoren bv. cannabis misbruik)
Factoren die de stoornis onderhouden
(perpetuerende of onderhoudende factoren bv. armoede)
1
,1.1.2 PSYCHIATRISCHE STOORNIS
Psychiatrische stoornis = ‘Abnormaal’ verschijnsel
Afwijkend van de sociale norm of van wat in de cultuur als ‘normaal’ gedrag geldt.
Veroorzaakt ongemak, lijden (pathos) of bezorgdheid bij de betrokkene en/of de omgeving
Verschillende modellen:
Medisch model (‘disease’) Psychologisch model Sociologisch model
• Etiologie (ontstaan) • Ziektebeleving (‘illness’) • Ziekterol
o Oorzakelijke factoren
(predispositie)
o Uitlokkende factoren
(precipitatie)
o In standhoudende factoren
(perpetuatie)
• Pathogenese (ontwikkeling)
• Prognose (natuurlijk beloop
aandoening)
• Behandeling (Preventie/Therapie en
interventie)
Bio-psychosociaal model -> als we de 3 bovenstaande integreren:
2
,1.2 CLASSIFICATIE
Doel:
1. Orde scheppen
2. Fenomenen groeperen
3. Gemeenschappelijke taal ontwikkelen
Ideale situatie zou classificatie zorgen voor:
• Perfecte representatie van onderliggende realiteit en diversiteit
• Voorspelt verloop, oorzaken, reacties op behandeling
Nuttig:
• Communicatiemiddel (bv. tussen clinici onderling, tussen clinici en beleidspunt…)
• Registratiemiddel
1.2.1 CLASSIFICATIE ALGEMEEN
Categoriale classificatie Dimensionale classificatie Prototypische classificatie
(bv. DSM) Meest interessant (bv. persoonlijkheidsstoornissen)
vanuit klinisch
perspectief
Er is een kwalitatief onderscheid Er is een kwantitatief Er is een grote variabiliteit bij
(alles of niets) tussen ziek en onderscheid (meer of minder) individuen, die anderzijds ook veel
Uitganspunt gezond, normaal en abnormaal. tussen ziek en gezond, normaal kenmerken gemeen hebben.
en abnormaal.
Psychiatrische stoornissen Personen of psychiatrische Psychiatrische stoornissen worden
worden onderverdeeld in stoornissen worden gesitueerd onderverdeeld naar de mate
Werkwijze duidelijk afgebakende klassen, die op een dimensie of continuüm. waarin ze gelijken op een
elkaar niet overlappen. prototypisch voorbeeld.
3
, 1.2.2 CLASSIFICATIE DSM/ICD
De voornaamste m.b.t psychiatrische ziektebeelden:
-> DSM vs ICD(niet enkel over psychische maar ook somatische aandoeningen)
Voor- en nadelen (DSM):
Voordelen Nadelen
– Research is verbeterd – Koppeling hulpverlening = enkel diagnose is niet
– Communicatiemiddel tussen onderzoekers en genoeg voor opstarten van behandeling
behandelaars – Koppeling verzekeringsmaatschappij (DBC) = de
– Betrouwbaarheid diagnose behandelcrituerium
(interbeoordeelaarbetrouwbaarheid is voldoende – Koppeling psychofarmaca = farmaca die ontwikkeld
groot) worden en gekoppeld worden aan bepaalde
diagnose
– Validiteit = constructvaliditeit (meten we hetgeen
wat we willen meten) -> Bij DSM-5 voor een deel
onvoldoende.
Voornaamste kritiek op classificatiesytemen:
– Als je classificatiesystemen gebruikt moet je weten dat de psychometrische eigenschappen
betrouwbaarheid = goed
validiteit = niet goed
Geschiedenis (DSM):
• DSM-I/II : “Freud” model = meer analytisch geïnspireerd
• DSM-III/IV : “Kraepelin” model = versies die meer het gewicht legden op;
• Schizofrenie
• Bipolaire stoornis
• Schizoaffectieve stoornis
• DSM-5 : “Neurowetenschappen” model
4
Lesinhoud:
• College 1: Inleiding (DSM-5)
• College 2: Inleiding
• College 3: Neurocognitieve stoornissen
• College 4: Middelengerelateerde stoornissen
• College 5: Schizofrenie
• College 6: Stemmingsstoornissen
• College 7: Angst- en eetstoornissen
• College 8: Ontwikkelings- en gedragsstoornissen
• College 9: Slaap- en seksuele stoornissen
Examen:
• Schriftelijk, open vragen
1. INLEIDING ENKEL OVER DSM-5
1.1 INLEIDING (DEEL 1, HOC 1)
1.1.1 PSYCHOPATHOLOGI E
Psychopathologie = ‘Wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden’
2 benaderingen:
Syndroombenadering Symptoombenadering
psychologie van het pathologische (gegroepeerde pathologie van het psychische (algemene psychische
entiteiten): samenhangend geheel van klachten en processen of functies)
symptomen. Meer klinische benadering
Presentaties gaan meegeven -> waar volgens het Klinisch functioneren patiënt
dossier kenmerken onder het
concept/begrip/syndroom (bv. depressie) vallen
2 typen diagnosen:
Syndroomdiagnose (descriptieve diagnose) Structuurdiagnose
of descriptieve diagnose: deze diagnose is deze diagnose geeft naast een beschrijving van de symptomatologie aan
alleen beschrijvend en geeft geen informatie waardoor en op welke wijze het syndroom ontstaan is. Werken meer
over de redenen en manier van ontstaan verklarend en beschrijvend
Factoren die iemand kwetsbaar maken
(predisponerende of voorbeschikkende factoren bv. erfelijkheid)
Factoren die de stoornis uitlokken
(precipiterende of uitlokkende factoren bv. cannabis misbruik)
Factoren die de stoornis onderhouden
(perpetuerende of onderhoudende factoren bv. armoede)
1
,1.1.2 PSYCHIATRISCHE STOORNIS
Psychiatrische stoornis = ‘Abnormaal’ verschijnsel
Afwijkend van de sociale norm of van wat in de cultuur als ‘normaal’ gedrag geldt.
Veroorzaakt ongemak, lijden (pathos) of bezorgdheid bij de betrokkene en/of de omgeving
Verschillende modellen:
Medisch model (‘disease’) Psychologisch model Sociologisch model
• Etiologie (ontstaan) • Ziektebeleving (‘illness’) • Ziekterol
o Oorzakelijke factoren
(predispositie)
o Uitlokkende factoren
(precipitatie)
o In standhoudende factoren
(perpetuatie)
• Pathogenese (ontwikkeling)
• Prognose (natuurlijk beloop
aandoening)
• Behandeling (Preventie/Therapie en
interventie)
Bio-psychosociaal model -> als we de 3 bovenstaande integreren:
2
,1.2 CLASSIFICATIE
Doel:
1. Orde scheppen
2. Fenomenen groeperen
3. Gemeenschappelijke taal ontwikkelen
Ideale situatie zou classificatie zorgen voor:
• Perfecte representatie van onderliggende realiteit en diversiteit
• Voorspelt verloop, oorzaken, reacties op behandeling
Nuttig:
• Communicatiemiddel (bv. tussen clinici onderling, tussen clinici en beleidspunt…)
• Registratiemiddel
1.2.1 CLASSIFICATIE ALGEMEEN
Categoriale classificatie Dimensionale classificatie Prototypische classificatie
(bv. DSM) Meest interessant (bv. persoonlijkheidsstoornissen)
vanuit klinisch
perspectief
Er is een kwalitatief onderscheid Er is een kwantitatief Er is een grote variabiliteit bij
(alles of niets) tussen ziek en onderscheid (meer of minder) individuen, die anderzijds ook veel
Uitganspunt gezond, normaal en abnormaal. tussen ziek en gezond, normaal kenmerken gemeen hebben.
en abnormaal.
Psychiatrische stoornissen Personen of psychiatrische Psychiatrische stoornissen worden
worden onderverdeeld in stoornissen worden gesitueerd onderverdeeld naar de mate
Werkwijze duidelijk afgebakende klassen, die op een dimensie of continuüm. waarin ze gelijken op een
elkaar niet overlappen. prototypisch voorbeeld.
3
, 1.2.2 CLASSIFICATIE DSM/ICD
De voornaamste m.b.t psychiatrische ziektebeelden:
-> DSM vs ICD(niet enkel over psychische maar ook somatische aandoeningen)
Voor- en nadelen (DSM):
Voordelen Nadelen
– Research is verbeterd – Koppeling hulpverlening = enkel diagnose is niet
– Communicatiemiddel tussen onderzoekers en genoeg voor opstarten van behandeling
behandelaars – Koppeling verzekeringsmaatschappij (DBC) = de
– Betrouwbaarheid diagnose behandelcrituerium
(interbeoordeelaarbetrouwbaarheid is voldoende – Koppeling psychofarmaca = farmaca die ontwikkeld
groot) worden en gekoppeld worden aan bepaalde
diagnose
– Validiteit = constructvaliditeit (meten we hetgeen
wat we willen meten) -> Bij DSM-5 voor een deel
onvoldoende.
Voornaamste kritiek op classificatiesytemen:
– Als je classificatiesystemen gebruikt moet je weten dat de psychometrische eigenschappen
betrouwbaarheid = goed
validiteit = niet goed
Geschiedenis (DSM):
• DSM-I/II : “Freud” model = meer analytisch geïnspireerd
• DSM-III/IV : “Kraepelin” model = versies die meer het gewicht legden op;
• Schizofrenie
• Bipolaire stoornis
• Schizoaffectieve stoornis
• DSM-5 : “Neurowetenschappen” model
4
