Samenvatting: recht 2020-2021
DEEL 1:
1. Inleiding
1. DEFINITIE
× Enkele definities (enkel belangrijk voor een juiste voorstelling)
o Recht is een systeem van instellingen en regelingen dat in zijn geheel op een
dwingende wijze de uiterlijke aspecten van het samenleven ordent en bevordert
o Het recht is het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, die bepaalde
gemeenschap gelden en op haar gezag zijn vastgesteld
o Het recht is een stelsel van dwingende leefregels uitgevaardigd tot beveiliging van
menselijke belangen welke in het contact der samenleving in het gedrang dreigen te
komen
2. KENMERKEN VAN HET RECHT
1 HET RECHT IS EEN GEHEEL VAN REGELS, REGELINGEN EN INSTELLINGEN
1.1 HET RECHT WORDT GEVORMD DOOR GEDRAGSREGELS
1.1.1 GEBODSBEPALINGEN
dingen die je moet doen
× Aangifte van geboorte
o Napoleontisch recht: hij wou weten hoeveel jongens er werden geboren om te
weten wanneer ze in het leger konden komen
× De kiesplicht = opkomstplicht!!
o Niet verplicht om te stemmen
o Vele landen hebben dit niet
o Bij ons in België gaat hierdoor 96% gaan stemmen
× 1893: invoering algemeen meervoudig stemrecht
o Sommige mensen mochten meer stemmen (afhankelijk van geslacht en diploma)
o Dit was een beschermend recht werkgevers wouden dat hun arbeiders werkten
ipv gaan stemmen
× (vroeger) dienstplicht
o Legerplicht in de jonge jaren door volk te kort
o De vraag kwam ‘waarom zo’n groot aantal pers naar het leger als er zo’n groot te kort is
op de arbeidsmarkt?’
o Vandaag de dag de vraag of dit terug ingevoerd moet worden
o Turkije heeft legerdienst alle Turken moeten dit doen
Achterpoortje: je kan dit afkopen
o Israël: vrouwen moeten ook in het leger
2j legerdienst
Constant in oorlog
Vrouwen mogen niet ingezet worden in gevecht situaties
Wanneer een vrouw geraakt wordt gaan mannen deze beschermen waardoor ze
zelf dood gaan, bij gewonde mannen gebeurd dit niet
,Samenvatting: recht 2020-2021
× Leerplicht
o Geen schoolplicht
1.1.2 VERBODSBEPALINGEN
× Polygamie (met meerdere partners gehuwd zijn)
o Er mag maar 1 huwelijk zijn
o Bij Moslims mag dit wel (4 officiële vrouwen, maar eigenlijk zoveel als ze willen)
o In Afrika ook op vele plekken mogelijk
o VS: in bepaalde delen wel mogelijk
= bijna altijd 1 man met meerdere vrouwen
o Polyandrie: 1 vrouw met meerdere mannen
o Kan wel in België door vb. een huwelijk dat afgeschreven is in het buitenland en
meegenomen wordt naar België
× Oneerlijke handelspraktijken
o Verbod om een koop te sluiten bij iemand thuis die onmiddellijk ingaat
× Het strafrecht
1.1.3VERLOFSBEPALINGEN
het recht bevat regels die niet moeten nageleefd worden maar waar de
‘mogelijkheid’ bestaat om al dan niet gebruik te maken van rechtsregels
× Indexering van woninghuur
o Je kan kiezen of je dit in het contract zet of niet
o Eens je gekozen hebt treedt de regelgeving in zijn werk
1.1.4LOUTER TECHNISCHE REGELS
dienen om ons rechtsapparaat te laten draaien
duidelijk uitgeschreven regels maar deze beïnvloeden ons gedrag niet
= we hebben ze wel nodig
× De akten van de Burgerlijke stand
× De inhoud van een dagvaarding
× De regels over de verplichte vermeldingen op een rijbewijs of een identiteitskaart
2.2 HET RECHT OMVAT HET GEHEEL VAN REGELINGEN EN INSTELLINGEN
× Het recht kan je niet omschrijven al een geheel van regels: te eng
× Het recht bestaat ook uit regelingen die geen regels of normen zijn:
o Beschikkingen die een individuele draagwijdte hebben zoals benoemingen, berichten
van naamsverandering
o De rechtspraak
× Het recht bevat ook een aantal regels die betrekking hebben op de instellingen van het land:
o De straatstructuur:
= de samenstelling, de werking en de bevoegdheid van de wetgevende de
uitvoerende en de rechterlijke macht
o De gerechtelijke organisatie:
= de samenstelling, de werking & de bevoegdheden van de rechtbanken
,Samenvatting: recht 2020-2021
2 HET DOEL VAN RECHT IS HET ORDENEN VAN DE SAMENLEVING
2.1HET RECHT IS EEN INSTRUMENT OM HET SAMENLEVEN IN GROEP MOGELIJK TE MAKEN
×Vanaf dat men in groep leeft, worden er afspraken gemaakt over hoe men leeft
×Het is een afspiegeling van de waarden die historisch zijn gegroeid
×Recht is geen doel op zich, maar een middel
o Uitstippelen van het beleid
o Het doel dat men wel bereiken
× Noodzakelijk tijdsgebonden
× Sterk beïnvloedt door ideologische stromingen
vooral door de joods-christelijke godsdiensten
de principes van de Franse revolutie
licht gecorrigeerd kapitalisme, nationalisme en individualisme
2.2 ER IS IN DE SAMENLEVING EEN TOENEMENDE “JURIDISERING” MERKBAAR
× Er is meer en meer de neiging om alles te willen regelen
o Meer samenlevingsvormen (4 manieren om samen te leven
o Onderwijs
= vroeger 1 regel
= nu verschillende regels en reglementen over hoe we met elkaar moeten omgaan
o Medische aansprakelijkheid, recht in Geneeskunde
= verzekering anesthesisten (epidurale spuit verkeerd = handicap)
= gynaecologen
= artsen gaan sneller ingrijpen dan vroeger
o Maradonna
= overal waar Maradonna ging voetballen werden ze kampioen
= iemand had tegen zijn scheenbeen geschopt en op 2 plaatsen gebroken
= Maradonna verdwijnt
20 jaar later gebeurt iets gelijkaardigs (neus & kaakbeen gebroken)
= persoon dient klacht in tegen slagen & verwondingen
= recht doet intrede in de voetbal en sportwereld
sindsdien juridisch sportnieuws (contract verbroken etc.)
× De toenemende complexiteit en diversiteit van de samenleving
= Vroeger enkele bepaling over huur nu specifieke regels over woninghuur, handelshuur,
leasing…
3 ER BESTAAT EEN BINDING TUSSEN GEZAG EN RECHT
× Kleine primitieve gemeenschappen
= recht wordt gemaakt door onderlinge afspraken
× Complexe gemeenschappen
= onmogelijk om iedereen te betrekken recht wordt gemaakt door erkend gezag
erkend gezag is nodig om de naleving van een rechtsregel te kunnen afdwingen
, Samenvatting: recht 2020-2021
oVoor de revolutie: kwam het gezag van God
oNa de revolutie: Montesquieu stelt dat gezag voortkomt uit de optelsom van wat een
individu wilt: wat we samen willen is een drijvend principe
= maximale gezag
= referendum organisern
in België 1x: koningskwestie; als Leopold 3 mocht terugkeren
× Parlementaire democratie met de koning aan het hoofd
o Soevereine volkswil: wordt vertolkt door de verkozen voorzitters in het parlement
samen met de vorst (niet verkozen) het hoogste orgaan
om de 5 jaar
4 HET RECHT HEEFT EEN DWINGEND KARAKTER
× Belangrijkste kenmerk: het verplichtende karakter
= onderscheidt het recht van religieuze of morele regels
= overheid gaat systeem inrichten van dwang om mensen in de pas te laten lopen
× Naleving van recht wordt afgedwongen via strafbepalingen (vb. boete, gevangenis)
× DOEL rechtsdwang: meer rechtszekerheid verschaffen
× Soorten macht:
o Rechterlijke macht: sanctionering van de overtreding van de rechtsregels
o Publiek recht: overheid neemt zelf initiatief voor de sanctionering
o Privaat recht: burger komt zelf op voor de handhaving van de rechtsregel
= rechtbanksysteem geeft hiertoe de mogelijkheid
Vb. als de verhuurder de huurder uit huis wil zetten: geen geweld gebruiken
= moet dwangapparaat van de overheid gebruiken = de rechtbank
= toelating om dwang te laten uitvoeren: uithuiszetting
Hoeveel dwang/ geweld aanvaardt de samenleving?
- Overheid heeft grenzen!
o Voorbeeld: persoon uit huis/app gezet door verhuurder omdat hij huur niet betaalt -> voor de
rechtbank. Hij had geen oplossing -> ontbinding huurcontract maar hij blijft. Deurwaarder, politie,
slotenmaker komen dan na een paar maand. Deur open: bejaarde man met een geweer, er komt
gevecht en bejaarde man overleeft het niet..
- Vraag: hoeveel geweld willen we inzetten voor 3 maand achterstallige huur?
3. ENKELE BELANGRIJKE BEGRIPPEN
1 OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT
× Objectief recht: wordt gevormd door de rechtsregel op zich
de rechtsregels zoals die door het parlement wordt gemaakt en zoals die van toepassing is
in de samenleving
o Strafrechtelijke aansprakelijkheid: boete (helpt de familie niet)
o Burgerlijke aansprakelijkheid: wie een fout maakt en schade doet moet aan iemand
anders een schadevergoeding betalen
× Subjectief recht: wordt gevormd op basis van een objectief recht
we leiden een persoonlijk individueel subjectief recht af uit een objectief recht
o Recht op bestraffing
DEEL 1:
1. Inleiding
1. DEFINITIE
× Enkele definities (enkel belangrijk voor een juiste voorstelling)
o Recht is een systeem van instellingen en regelingen dat in zijn geheel op een
dwingende wijze de uiterlijke aspecten van het samenleven ordent en bevordert
o Het recht is het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, die bepaalde
gemeenschap gelden en op haar gezag zijn vastgesteld
o Het recht is een stelsel van dwingende leefregels uitgevaardigd tot beveiliging van
menselijke belangen welke in het contact der samenleving in het gedrang dreigen te
komen
2. KENMERKEN VAN HET RECHT
1 HET RECHT IS EEN GEHEEL VAN REGELS, REGELINGEN EN INSTELLINGEN
1.1 HET RECHT WORDT GEVORMD DOOR GEDRAGSREGELS
1.1.1 GEBODSBEPALINGEN
dingen die je moet doen
× Aangifte van geboorte
o Napoleontisch recht: hij wou weten hoeveel jongens er werden geboren om te
weten wanneer ze in het leger konden komen
× De kiesplicht = opkomstplicht!!
o Niet verplicht om te stemmen
o Vele landen hebben dit niet
o Bij ons in België gaat hierdoor 96% gaan stemmen
× 1893: invoering algemeen meervoudig stemrecht
o Sommige mensen mochten meer stemmen (afhankelijk van geslacht en diploma)
o Dit was een beschermend recht werkgevers wouden dat hun arbeiders werkten
ipv gaan stemmen
× (vroeger) dienstplicht
o Legerplicht in de jonge jaren door volk te kort
o De vraag kwam ‘waarom zo’n groot aantal pers naar het leger als er zo’n groot te kort is
op de arbeidsmarkt?’
o Vandaag de dag de vraag of dit terug ingevoerd moet worden
o Turkije heeft legerdienst alle Turken moeten dit doen
Achterpoortje: je kan dit afkopen
o Israël: vrouwen moeten ook in het leger
2j legerdienst
Constant in oorlog
Vrouwen mogen niet ingezet worden in gevecht situaties
Wanneer een vrouw geraakt wordt gaan mannen deze beschermen waardoor ze
zelf dood gaan, bij gewonde mannen gebeurd dit niet
,Samenvatting: recht 2020-2021
× Leerplicht
o Geen schoolplicht
1.1.2 VERBODSBEPALINGEN
× Polygamie (met meerdere partners gehuwd zijn)
o Er mag maar 1 huwelijk zijn
o Bij Moslims mag dit wel (4 officiële vrouwen, maar eigenlijk zoveel als ze willen)
o In Afrika ook op vele plekken mogelijk
o VS: in bepaalde delen wel mogelijk
= bijna altijd 1 man met meerdere vrouwen
o Polyandrie: 1 vrouw met meerdere mannen
o Kan wel in België door vb. een huwelijk dat afgeschreven is in het buitenland en
meegenomen wordt naar België
× Oneerlijke handelspraktijken
o Verbod om een koop te sluiten bij iemand thuis die onmiddellijk ingaat
× Het strafrecht
1.1.3VERLOFSBEPALINGEN
het recht bevat regels die niet moeten nageleefd worden maar waar de
‘mogelijkheid’ bestaat om al dan niet gebruik te maken van rechtsregels
× Indexering van woninghuur
o Je kan kiezen of je dit in het contract zet of niet
o Eens je gekozen hebt treedt de regelgeving in zijn werk
1.1.4LOUTER TECHNISCHE REGELS
dienen om ons rechtsapparaat te laten draaien
duidelijk uitgeschreven regels maar deze beïnvloeden ons gedrag niet
= we hebben ze wel nodig
× De akten van de Burgerlijke stand
× De inhoud van een dagvaarding
× De regels over de verplichte vermeldingen op een rijbewijs of een identiteitskaart
2.2 HET RECHT OMVAT HET GEHEEL VAN REGELINGEN EN INSTELLINGEN
× Het recht kan je niet omschrijven al een geheel van regels: te eng
× Het recht bestaat ook uit regelingen die geen regels of normen zijn:
o Beschikkingen die een individuele draagwijdte hebben zoals benoemingen, berichten
van naamsverandering
o De rechtspraak
× Het recht bevat ook een aantal regels die betrekking hebben op de instellingen van het land:
o De straatstructuur:
= de samenstelling, de werking en de bevoegdheid van de wetgevende de
uitvoerende en de rechterlijke macht
o De gerechtelijke organisatie:
= de samenstelling, de werking & de bevoegdheden van de rechtbanken
,Samenvatting: recht 2020-2021
2 HET DOEL VAN RECHT IS HET ORDENEN VAN DE SAMENLEVING
2.1HET RECHT IS EEN INSTRUMENT OM HET SAMENLEVEN IN GROEP MOGELIJK TE MAKEN
×Vanaf dat men in groep leeft, worden er afspraken gemaakt over hoe men leeft
×Het is een afspiegeling van de waarden die historisch zijn gegroeid
×Recht is geen doel op zich, maar een middel
o Uitstippelen van het beleid
o Het doel dat men wel bereiken
× Noodzakelijk tijdsgebonden
× Sterk beïnvloedt door ideologische stromingen
vooral door de joods-christelijke godsdiensten
de principes van de Franse revolutie
licht gecorrigeerd kapitalisme, nationalisme en individualisme
2.2 ER IS IN DE SAMENLEVING EEN TOENEMENDE “JURIDISERING” MERKBAAR
× Er is meer en meer de neiging om alles te willen regelen
o Meer samenlevingsvormen (4 manieren om samen te leven
o Onderwijs
= vroeger 1 regel
= nu verschillende regels en reglementen over hoe we met elkaar moeten omgaan
o Medische aansprakelijkheid, recht in Geneeskunde
= verzekering anesthesisten (epidurale spuit verkeerd = handicap)
= gynaecologen
= artsen gaan sneller ingrijpen dan vroeger
o Maradonna
= overal waar Maradonna ging voetballen werden ze kampioen
= iemand had tegen zijn scheenbeen geschopt en op 2 plaatsen gebroken
= Maradonna verdwijnt
20 jaar later gebeurt iets gelijkaardigs (neus & kaakbeen gebroken)
= persoon dient klacht in tegen slagen & verwondingen
= recht doet intrede in de voetbal en sportwereld
sindsdien juridisch sportnieuws (contract verbroken etc.)
× De toenemende complexiteit en diversiteit van de samenleving
= Vroeger enkele bepaling over huur nu specifieke regels over woninghuur, handelshuur,
leasing…
3 ER BESTAAT EEN BINDING TUSSEN GEZAG EN RECHT
× Kleine primitieve gemeenschappen
= recht wordt gemaakt door onderlinge afspraken
× Complexe gemeenschappen
= onmogelijk om iedereen te betrekken recht wordt gemaakt door erkend gezag
erkend gezag is nodig om de naleving van een rechtsregel te kunnen afdwingen
, Samenvatting: recht 2020-2021
oVoor de revolutie: kwam het gezag van God
oNa de revolutie: Montesquieu stelt dat gezag voortkomt uit de optelsom van wat een
individu wilt: wat we samen willen is een drijvend principe
= maximale gezag
= referendum organisern
in België 1x: koningskwestie; als Leopold 3 mocht terugkeren
× Parlementaire democratie met de koning aan het hoofd
o Soevereine volkswil: wordt vertolkt door de verkozen voorzitters in het parlement
samen met de vorst (niet verkozen) het hoogste orgaan
om de 5 jaar
4 HET RECHT HEEFT EEN DWINGEND KARAKTER
× Belangrijkste kenmerk: het verplichtende karakter
= onderscheidt het recht van religieuze of morele regels
= overheid gaat systeem inrichten van dwang om mensen in de pas te laten lopen
× Naleving van recht wordt afgedwongen via strafbepalingen (vb. boete, gevangenis)
× DOEL rechtsdwang: meer rechtszekerheid verschaffen
× Soorten macht:
o Rechterlijke macht: sanctionering van de overtreding van de rechtsregels
o Publiek recht: overheid neemt zelf initiatief voor de sanctionering
o Privaat recht: burger komt zelf op voor de handhaving van de rechtsregel
= rechtbanksysteem geeft hiertoe de mogelijkheid
Vb. als de verhuurder de huurder uit huis wil zetten: geen geweld gebruiken
= moet dwangapparaat van de overheid gebruiken = de rechtbank
= toelating om dwang te laten uitvoeren: uithuiszetting
Hoeveel dwang/ geweld aanvaardt de samenleving?
- Overheid heeft grenzen!
o Voorbeeld: persoon uit huis/app gezet door verhuurder omdat hij huur niet betaalt -> voor de
rechtbank. Hij had geen oplossing -> ontbinding huurcontract maar hij blijft. Deurwaarder, politie,
slotenmaker komen dan na een paar maand. Deur open: bejaarde man met een geweer, er komt
gevecht en bejaarde man overleeft het niet..
- Vraag: hoeveel geweld willen we inzetten voor 3 maand achterstallige huur?
3. ENKELE BELANGRIJKE BEGRIPPEN
1 OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT
× Objectief recht: wordt gevormd door de rechtsregel op zich
de rechtsregels zoals die door het parlement wordt gemaakt en zoals die van toepassing is
in de samenleving
o Strafrechtelijke aansprakelijkheid: boete (helpt de familie niet)
o Burgerlijke aansprakelijkheid: wie een fout maakt en schade doet moet aan iemand
anders een schadevergoeding betalen
× Subjectief recht: wordt gevormd op basis van een objectief recht
we leiden een persoonlijk individueel subjectief recht af uit een objectief recht
o Recht op bestraffing
