Samenvatting ODW 2 volledige sv

Thema 1: Classificatie en
diagnostiek
1. Classificatie
 De behoefte aan een degelijk classificatiesysteem is groot en kan zowel het wetenschappelijk
onderzoek naar het ontstaan van problemen als de klinische praktijk nuttige diensten bewijzen

Definitie classificatie

Het systematisch ordenen en groeperen van problemen op basis van gelijke eigenschappen en
onderlinge relaties.

≠ Diagnostiek

 Bij het classificeren van problemen wil men een gemeenschappelijke taal ontwikkelen ter
bevordering van de onderlinge communicatie tussen professionals

Twee soorten classificatie:

1. Klinisch-psychiatrisch classificatiesysteem
2. Empirisch-statistisch classificatiesysteem

1.1 Klinisch-psychiatrisch classificatiesysteem
 Psychiatrische stoornissen als onafhankelijke en duidelijk afgelijnde ziekte-entiteiten

 Voor elke psychiatrische stoornis zijn diagnostische en differentiaal diagnostische criteria
vastgelegd

 Klinisch-psychiatrische classificatiesystemen zijn categoriaal: men heeft een stoornis of men heeft
ze niet

 Het bekendste is het DSM-systeem (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)

 Systeem om problematieken van individuen te beschrijven en te classificeren in
‘stoorniscategorieën’
 Wanneer een welbepaald aantal criteria van een stoornis bij een individu positief wordt
gescoord (= diagnostische criteria) en wanneer criteria van andere stoornissen kunnen
worden uitgesloten (= differentiaal diagnostische criteria), kan de betreffende stoornis aan
dat individu worden toegekend en kan de diagnose worden gesteld
 Leunt nauw aan bij een medisch model

Nieuw in DSM-5:

 Geen Romeins cijfer meer
 Drie delen
1. Uitleg over indeling/uitgangspunten


1

, 2. De 22 hoofdcategorieën
3. Classificaties die nog niet zijn opgenomen
 Nieuwe namen
 Meer dimensioneel gepresenteerd: dimensionele maten voor de ernst van de symptomen
opgenomen, zodat voor alle stoornissen de mate van de ernst van de symptomen kan
worden bepaald

 Ook ICD-systeem (International Classification of Diseases), ontwikkeld door WHO

1.2 Empirisch-statistisch classificatiesysteem
 Psychometrische invalshoek

 Meestal gebruik gemaakt van gedragsvragenlijsten: probleemgedrag inventariseren en
beoordelen

 Niet-categoriaal maar dimensioneel: men gaat kijken op een continuüm

 Hoe verder op het continuüm, hoe meer het aanwezig is

 Vb: ASEBA (Achenbach System of Empirically Based Assesment)

 Gedragsvragenlijsten:
a. CBCL: Child Behavior CheckList
b. TRF: Teacher Report Form
c. YSR: Youth Self Report
 Doel = over gedrag van individuen zoveel mogelijk informatie verzamelen uit verscheidene
bronnen
 Beoordelen op gelijkenissen en verschillen
 Globale indruk van de problematiek

CBCL

 Alles boven de bovenste stippenlijn = klinisch
 Tussen = subklinisch
 Onder = normaal

 De laatste jaren kan men een opmerkelijke toenadering vaststellen tussen klinisch-psychiatrische
en empirisch-statistische classificatiesystemen

Klinisch-psychiatrisch Empirisch-statistisch
Categoriaal Dimensioneel
Duidelijke diagnostische criteria Gedragsvragenlijsten
Problemen beschrijven en classificeren in Inventaris maken van probleemgedrag en
stoornissen beoordeling door verschillende betrokkenen
Vb. DSM-5, ICD-10 Vb. ASEBA


Criteria om te kunnen spreken van een specifieke stoornis:

 Significant meer problemen dan gemiddeld

2

,  Problemen op de verschillende dimensies
 Hardnekkig, persistent
 Pervasief: binnen verschillende contexten
 Niet leeftijdsadequaat
 Significante belemmeringen


2. Diagnostiek
 Besluitvormingsproces met als algemeen doel via systematisch onderzoek het inzicht in de
aard van een problematiek te verhogen en van daaruit een gepast aanbod voor behandeling
te formuleren

 ≠ behandeling: alle methoden die kunnen worden ingezet om een kind met een
ontwikkelingsstoornis te ondersteunen

2.1 Diagnostiek in engere en ruimere zin
 Verhulst maakt een onderscheid tussen diagnostiek in engere en bredere zin



Diagnostiek in engere zin
 Beoogt het stellen van een formele diagnose en leunt dicht aan bij de classificatie

 De Bruyn spreekt van een onderkennende diagnose

Diagnostiek in ruimere zin
 Het onderzoeken of vaststellen van de oorzaak of de aard van een toestand, situatie of
probleem en een uiteenzetting of conclusie betreffende de oorzaak of de aard van een
bepaald fenomeen, evenals een inschatting van de therapeutische mogelijkheden

 Diagnostische proces of cyclus: verschillende stappen doorlopen om inzicht in de verklaring van
problematiek te verkrijgen en aan diagnostiek in ruimere zin te doen

 Gegevensverzameling, hypothesevormingen, toetsing en indicatiestelling

 Het stellen van een diagnose mag nooit een doel op zich zijn, maar er moeten aanknopingspunten
zijn voor behandeling, begeleiding, aanpak, …

 Handelingsgerichte diagnostiek

In engere zin In ruimere zin
Onderkennende of classificerende diagnostiek Handelingsgerichte diagnostiek
Formele diagnose - Oorzaak
- Diagnose + inschatting therapeutische
mogelijkheden
Informatie over de ernst, het type en de Diagnostisch proces: gegevensverzameling +
prognose van een probleem hypothesevorming- en toetsing +
indicatiestelling




3

, 2.2 Verschillende soorten diagnostiek
1. Onderkennende of classificerende diagnostiek
2. Verklarende diagnostiek
3. Handelingsgerichte diagnostiek

Onderkennende of categoriaal classificerende diagnostiek
 “Wat is er met dit kind aan de hand?”: resulteert in onderkennende diagnose zoals ADHD,
OCD, …

 Vaak beschrijvend omdat de criteria betrekking hebben op het uiterlijk waarneembaar gedrag

 Screening is de eerste stap: vroegdiagnostiek zorgt ervoor dat er een betere prognose komt
omdat er sneller kan worden ingegrepen

 Wanneer er een vermoeden van een bepaalde stoornis is, gaat men dit aftoetsen aan de
hand van een diagnostisch onderzoek
 Via categoriaal classificerende diagnostiek

Verklarende diagnostiek
 “Wat is de oorzaak van het probleem?”

 Verklaringen kunnen van genetische, neurobiologische en neuropsychologische aard zijn

Handelingsgerichte diagnostiek
 Geeft zicht op de oorzaken van problemen
 “Hoe kunnen we dit kind/deze persoon het best begeleiden?”

 Assessment is hierbij gericht op het zicht krijgen op de sterke en zwakke kanten van het kind

 Men gaat op zoek naar een gepaste ondersteuning,
behandeling of materiële hulp = indicatiestelling

 Op basis daarvan wordt een gepast advies
geformuleerd dat vervolgens resulteert in een lijst
met aanbevelingen voor interventies

 Gericht op het opstellen van individuele handelingsplannen, het in kaart brengen van
ondersteuningsnoden en een individuele aanpak op maat van het kind

2.3 Voor- en nadelen van het stellen van een diagnose
Nadelen
 Personen een etiket geven, stigmatiseren, labellen
 Reductie tot stoornis
 Focus op beperking
 Zich gedragen naar label
 Label als excuus


4