Samenvatting Persoonlijkheidspsychologie | Toegepaste
psychologie fase 1
Thomas More | Academiejaar 2020 - 2021
PERSOONLIJKHEIDS-
PSYCHOLOGIE
Maker: Mila Duerloo
, Samenvatting
persoonlijkheidspsychologie
1. Inleiding
1.1 Definitie Persoonlijkheid
Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden
“Verzameling van psychologische trekken ”
Trekken (traits) = eigenschappen die verschillen/gelijkenissen tss mensen beschrijven
vb. iemand verlegen: een manier om te zeggen dat hij verschilt van andere extraverte mensen
vb. verlegen mensen zijn allemaal angstig in onzekere en nieuwe situaties
Trekken beschrijven gemiddelde neigingen (average tendencies)
4 centrale vragen binnen PH onderzoek:
o Hoeveel trekken zijn er?
o Welke structuur heeft PH? (hoe zijn trekken aan elkaar gelinkt?/met elkaar in verband?)
Vb. Zijn er sign correlaties tss bepaalde trekken VFM?, Hoe is introversie gelinkt aan
verlegenheid, schaamte, & angst?...
o Wat is de oorsprong v PHtrekken?
o Wat zijn correlaties/gevolgen van PHtrekken? Vb. spraakzame mensen meer vrienden?
Trekken zijn handig voor 3 redenen:
o Beschrijven, verklaren & voorspellen van (toekomstig) gedrag
“… en mechanismen”
cognitieve processen van informatieverwerking | 3 onderdelen:
o Input bv. Je ziet dat een meisje lastig gevallen wordt
o Beslissingsregels ‘ALS… Dan…’: nadenken over opties die je hebt bv. Als je moedig bent, dan
denk je eraan om die persoon te helpen
o Output: gedrag sturen richting een actie bv. Persoon die meisje lastigvalt aanspreken
vb. Extrovert persoon zoekt opportuniteiten om met andere te praten => komt in wachtzaal en
kijkt naar opties voor interactie => gaat zitten bij een groep mensen
=> PHtrekken & mechanismen niet altijd actief bv. Enkel moedig in uitzonderlijke situaties
“… binnen een individu, die georganiseerd & relati ef stabiel zijn”
Persoonlijkheid = intern (iets wat je mee draagt: bepaald wie we zijn & hoe we ons voelen)
zorgt voor continuïteit
Georganiseerd: geen willekeurige verzameling elementen, maar een coherent, samenhangend
geheel. combinatie trekken bepaald PH
, Relatief stabiel doorheen de tijd & consistent overheen situaties (state ≠ trait!)
o State= momentele toestand Bv. Iemand is nu angstig, maar is dit niet in andere situaties
variëren in tijd & situaties
o Trait= persoonlijkheidstrek Bv. Iemand is het algemeen angstig in allerlei situaties.
‘consistent’= Trekken komen tot uiting in ≠ contexten
“…interacti es met en de aanpassingen aan…”
interactie tss persoon (PHtrekken) & omgeving = complex!
o Perceptie: Interpretatie v/d omgeving meebepaald door je PH
vb. hoe je een sms interpreteert met drukletters/emoticons
o Selectie: manier waarop we situaties kiezen om in te stappen
vb. vrijetijd selecteren: extroverte mensen gaan in het weekend graag uit
o Uitlokking: i.f.v. onze PHtrekken lokken we bepaalde reacties bij anderen uit
vb. stressbestendige mensen lokken beschermende reacties uit, actieve kinderen lokken
onbewust uit dat hun ouders rustigere hobby’s zoeken
o Manipulatie: context aanpassen i.f.v. persoonlijkheidsprofiel
vb. je bent een georganiseerd persoon en je zorgt dat alle groepsleden zich hier aanhouden
Adaptief functioneren (aanpassen): flexibel omgaan met stress, uitdagingen & problemen die we
tegenkomen terwijl we onze levensdoelen trachten te realiseren (trekken kunnen hierbij helpen)
vb. hoog scoren op angst => beter voorbereiden op taken, mensen taken laten overnemen
Indien dit niet het geval is: maladaptatie (PHpathologie)
“…Intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
- Onze omgeving stelt ons voortdurend voor uitdagingen.
o fysieke omgeving: bv. fysiek gevaar (® overleving, veiligheid)
Bv. hoogtevrees, spinnen, vreemdenà angsten helpen gevaar te vermijden/ er veilig mee om te
aan
o sociale omgeving: bv. vrienden, collega’s, partner (® liefde, respect, erbij horen)
o intrapsychische omgeving: bv. herinneringen, dromen, verlangens, … (® eigenwaarde)
1.2 Terminologie
- PH: biologisch bepaald, VA volwassenheid
- Temperament: biologisch bepaald, VA
kindertijd
beide veel meer = dan ≠
, 1.3 Persoonlijkheidspsychologie
= tak v/d psychologie die zich bezighoudt met het bestuderen van persoonlijkheid.
= begrijpen van individuele verschillen tussen mensen
impliciete PHtheorieën (~ stereotypen)wetenschappelijke PHtheorieën
o Intuïtief (buikgevoel) o Beschrijven menselijke kenmerken
o selectieve waarneming waarop verschillend en gelijkend?
o vaak evaluatief (beoordeling) o PH als psychologisch construct
niet direct observeerbaar
determinant van gedrag (bepalen hoe je jezelf
over situaties gedraagt)
PH psychologie wordt in verschillende praktische toepassingen toegepast ( zie slides voor vb.)
1.3.1. Drie analyseniveaus
- Iedereen is een bepaalde manier...
…zoals alle anderen (universeel)
…zoals sommige anderen (bijzonderheden)
vb. culturele groepsverschillen
…zoals niemand anders (uniciteit, uniek PH.profiel)
1.3.2 Theorie Vs. onderzoek
Ideografie Nomothetische onderzoek
bestuderen van 1 enkel individu bestuderen van groepen/steekproeven
Focus: uniciteit van het individu Focus: gelijkenissen tussen groepen
Doel: diepgaand begrip van het individu Doel: universele wetmatigheden ontdekken over
Methode: case study, psychobiografie, dagboek, ‘de mens’; basisstructuur van PH identificeren
interview (kwalitatief) Methode: zelfrapportage, statistische analyses
Nadeel: moeilijk generaliseerbaar (kwantitatief)
Nadeel: weinig kennis over complexiteit &
dynamiek binnen individu
- Breuklijn tss historische belangrijke theorieën en moderne theorieën
Grote PHtheorieën: analyseniveau ‘human nature’, algemene kenmerken (bv. Freud)
Hedendaagse onderzoek in PHpsychologie: analyseniveau individuele & groepsverschillen.
=> Onderzoekers neiging om te focussen op 1 onderdeel hierdoor een ander beeld verkregen
Bv. 5FM
Persoonlijkheidstheorieën
- een goede theorie:
o Voorziet richtlijnen voor verder onderzoek
o Verklaart & organiseert reeds bestaande bevindingen
psychologie fase 1
Thomas More | Academiejaar 2020 - 2021
PERSOONLIJKHEIDS-
PSYCHOLOGIE
Maker: Mila Duerloo
, Samenvatting
persoonlijkheidspsychologie
1. Inleiding
1.1 Definitie Persoonlijkheid
Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden
“Verzameling van psychologische trekken ”
Trekken (traits) = eigenschappen die verschillen/gelijkenissen tss mensen beschrijven
vb. iemand verlegen: een manier om te zeggen dat hij verschilt van andere extraverte mensen
vb. verlegen mensen zijn allemaal angstig in onzekere en nieuwe situaties
Trekken beschrijven gemiddelde neigingen (average tendencies)
4 centrale vragen binnen PH onderzoek:
o Hoeveel trekken zijn er?
o Welke structuur heeft PH? (hoe zijn trekken aan elkaar gelinkt?/met elkaar in verband?)
Vb. Zijn er sign correlaties tss bepaalde trekken VFM?, Hoe is introversie gelinkt aan
verlegenheid, schaamte, & angst?...
o Wat is de oorsprong v PHtrekken?
o Wat zijn correlaties/gevolgen van PHtrekken? Vb. spraakzame mensen meer vrienden?
Trekken zijn handig voor 3 redenen:
o Beschrijven, verklaren & voorspellen van (toekomstig) gedrag
“… en mechanismen”
cognitieve processen van informatieverwerking | 3 onderdelen:
o Input bv. Je ziet dat een meisje lastig gevallen wordt
o Beslissingsregels ‘ALS… Dan…’: nadenken over opties die je hebt bv. Als je moedig bent, dan
denk je eraan om die persoon te helpen
o Output: gedrag sturen richting een actie bv. Persoon die meisje lastigvalt aanspreken
vb. Extrovert persoon zoekt opportuniteiten om met andere te praten => komt in wachtzaal en
kijkt naar opties voor interactie => gaat zitten bij een groep mensen
=> PHtrekken & mechanismen niet altijd actief bv. Enkel moedig in uitzonderlijke situaties
“… binnen een individu, die georganiseerd & relati ef stabiel zijn”
Persoonlijkheid = intern (iets wat je mee draagt: bepaald wie we zijn & hoe we ons voelen)
zorgt voor continuïteit
Georganiseerd: geen willekeurige verzameling elementen, maar een coherent, samenhangend
geheel. combinatie trekken bepaald PH
, Relatief stabiel doorheen de tijd & consistent overheen situaties (state ≠ trait!)
o State= momentele toestand Bv. Iemand is nu angstig, maar is dit niet in andere situaties
variëren in tijd & situaties
o Trait= persoonlijkheidstrek Bv. Iemand is het algemeen angstig in allerlei situaties.
‘consistent’= Trekken komen tot uiting in ≠ contexten
“…interacti es met en de aanpassingen aan…”
interactie tss persoon (PHtrekken) & omgeving = complex!
o Perceptie: Interpretatie v/d omgeving meebepaald door je PH
vb. hoe je een sms interpreteert met drukletters/emoticons
o Selectie: manier waarop we situaties kiezen om in te stappen
vb. vrijetijd selecteren: extroverte mensen gaan in het weekend graag uit
o Uitlokking: i.f.v. onze PHtrekken lokken we bepaalde reacties bij anderen uit
vb. stressbestendige mensen lokken beschermende reacties uit, actieve kinderen lokken
onbewust uit dat hun ouders rustigere hobby’s zoeken
o Manipulatie: context aanpassen i.f.v. persoonlijkheidsprofiel
vb. je bent een georganiseerd persoon en je zorgt dat alle groepsleden zich hier aanhouden
Adaptief functioneren (aanpassen): flexibel omgaan met stress, uitdagingen & problemen die we
tegenkomen terwijl we onze levensdoelen trachten te realiseren (trekken kunnen hierbij helpen)
vb. hoog scoren op angst => beter voorbereiden op taken, mensen taken laten overnemen
Indien dit niet het geval is: maladaptatie (PHpathologie)
“…Intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
- Onze omgeving stelt ons voortdurend voor uitdagingen.
o fysieke omgeving: bv. fysiek gevaar (® overleving, veiligheid)
Bv. hoogtevrees, spinnen, vreemdenà angsten helpen gevaar te vermijden/ er veilig mee om te
aan
o sociale omgeving: bv. vrienden, collega’s, partner (® liefde, respect, erbij horen)
o intrapsychische omgeving: bv. herinneringen, dromen, verlangens, … (® eigenwaarde)
1.2 Terminologie
- PH: biologisch bepaald, VA volwassenheid
- Temperament: biologisch bepaald, VA
kindertijd
beide veel meer = dan ≠
, 1.3 Persoonlijkheidspsychologie
= tak v/d psychologie die zich bezighoudt met het bestuderen van persoonlijkheid.
= begrijpen van individuele verschillen tussen mensen
impliciete PHtheorieën (~ stereotypen)wetenschappelijke PHtheorieën
o Intuïtief (buikgevoel) o Beschrijven menselijke kenmerken
o selectieve waarneming waarop verschillend en gelijkend?
o vaak evaluatief (beoordeling) o PH als psychologisch construct
niet direct observeerbaar
determinant van gedrag (bepalen hoe je jezelf
over situaties gedraagt)
PH psychologie wordt in verschillende praktische toepassingen toegepast ( zie slides voor vb.)
1.3.1. Drie analyseniveaus
- Iedereen is een bepaalde manier...
…zoals alle anderen (universeel)
…zoals sommige anderen (bijzonderheden)
vb. culturele groepsverschillen
…zoals niemand anders (uniciteit, uniek PH.profiel)
1.3.2 Theorie Vs. onderzoek
Ideografie Nomothetische onderzoek
bestuderen van 1 enkel individu bestuderen van groepen/steekproeven
Focus: uniciteit van het individu Focus: gelijkenissen tussen groepen
Doel: diepgaand begrip van het individu Doel: universele wetmatigheden ontdekken over
Methode: case study, psychobiografie, dagboek, ‘de mens’; basisstructuur van PH identificeren
interview (kwalitatief) Methode: zelfrapportage, statistische analyses
Nadeel: moeilijk generaliseerbaar (kwantitatief)
Nadeel: weinig kennis over complexiteit &
dynamiek binnen individu
- Breuklijn tss historische belangrijke theorieën en moderne theorieën
Grote PHtheorieën: analyseniveau ‘human nature’, algemene kenmerken (bv. Freud)
Hedendaagse onderzoek in PHpsychologie: analyseniveau individuele & groepsverschillen.
=> Onderzoekers neiging om te focussen op 1 onderdeel hierdoor een ander beeld verkregen
Bv. 5FM
Persoonlijkheidstheorieën
- een goede theorie:
o Voorziet richtlijnen voor verder onderzoek
o Verklaart & organiseert reeds bestaande bevindingen
