MEDIABELEID
1 CONTENTS
1 Deel 1: inleiding en principes .......................................................................................................... 4
1.1 De contouren van ‘mediabeleid’ ............................................................................................. 4
1.1.1 Wat is mediabeleid? ........................................................................................................ 4
1.1.2 Waarom een mediabeleid? ............................................................................................. 6
1.1.3 Mediabeleid, mediaregulering en governance ............................................................... 8
1.1.4 Mediabeleid in het meervoud ....................................................................................... 11
1.2 Centrale principes voor de uitwerking van een mediabeleid................................................ 14
1.2.1 (1) Mediavrijheid ........................................................................................................... 16
1.2.2 (2) Universaliteit ............................................................................................................ 17
1.2.3 (3) Access ....................................................................................................................... 18
1.2.4 (4) Diversiteit, pluralisme, pluriformiteit....................................................................... 19
1.2.5 (5) Kwaliteit ................................................................................................................... 20
1.2.6 (6) Objectiviteit -neutraliteit -onpartijdigheid............................................................... 21
1.2.7 (7) Betrouwbaarheid ..................................................................................................... 22
1.2.8 (8) Privacy ...................................................................................................................... 22
1.3 Normativiteit en mediabeleid: 2 grote benaderingen .......................................................... 24
1.3.1 Een mediabeleid is een cultureel beleid ....................................................................... 24
1.3.2 Een mediabeleid is een economisch beleid .................................................................. 28
1.3.3 Mediabeleid is ook een sociaal beleid........................................................................... 33
2 Deel 2: Instrumenten van een mediabeleid: een PARADIGMATISCHE omwenteling ................... 34
2.1 Paradigmatische omwenteling .............................................................................................. 34
2.2 De actoren en instrumenten van het Vlaamse, Belgische en Europese mediabeleid .......... 39
2.2.1 Actoren op verschillende niveaus ................................................................................. 39
2.3 Regulatoren ........................................................................................................................... 46
2.3.1 Context .......................................................................................................................... 46
2.3.2 Vlaamse regulator voor de media (VRM) ...................................................................... 49
2.3.3 Belgisch instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) ............................... 54
2.3.4 Belgisch Mededingingsautoriteit (BMA) ....................................................................... 57
2.3.5 Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) ....................................................................... 60
2.3.6 Zelfregulering ................................................................................................................ 63
1
,3 Deel 3: Articulatie van een mediabeleid ....................................................................................... 65
3.1 De publieke omroep .............................................................................................................. 65
3.1.1 Evoluties: De publieke omroep ..................................................................................... 65
3.1.2 Publieke omroepen: verschillende modellen ................................................................ 71
3.1.3 Perspectieven op de legitimiteit van de po ................................................................... 72
3.1.4 VRT: opdracht en organisatie ........................................................................................ 73
3.2 Private mediaspelers ............................................................................................................. 82
3.2.1 Ontstaan en evolutie ..................................................................................................... 82
3.2.2 Beleidskader private omroepen .................................................................................... 84
3.2.3 Uitdagingen voor private omroepen ............................................................................. 85
3.3 Onafhankelijke productiesector ............................................................................................ 88
3.3.1 Context en evolutie ....................................................................................................... 89
3.3.2 Beleidskader .................................................................................................................. 92
3.3.3 Uitdagingen van de sector............................................................................................. 95
3.4 Ondersteuning aan de pers en online spelers: diversiteit in de markt ................................. 96
3.5 Regionale omroepen ............................................................................................................. 96
3.5.1 Context en historiek ...................................................................................................... 96
3.5.2 Financiering en beleidskader......................................................................................... 97
3.5.3 Overzicht regionale omroeplandschap ....................................................................... 100
3.6 Het radiolandschap ............................................................................................................. 102
3.6.1 Context en historiek .................................................................................................... 102
3.6.2 Categorisering radio-omroepen (voor en na 2017) .................................................... 103
3.6.3 Huidige discussies radio .............................................................................................. 104
3.7 Filmbeleid en ondersteuning van fictie ............................................................................... 107
3.7.1 Context ........................................................................................................................ 107
3.7.2 De filmmarkt geschetst ............................................................................................... 108
3.7.3 Beleidskader voor ondersteuning film ........................................................................ 112
3.7.4 De Europese filmmarkt ................................................................................................ 113
3.7.5 Vlaams filmbeleid ........................................................................................................ 114
2
, 3.8 Ondersteuning van het tv-ecosysteem ............................................................................... 118
3.8.1 Context en evolutie ..................................................................................................... 118
3.8.2 Beleidsondersteuning: instrumenten .......................................................................... 119
3.9 Platformregulering .............................................................................................................. 121
3.9.1 Context ........................................................................................................................ 121
3.9.2 Uitdagingen voor beleid .............................................................................................. 122
3.9.3 Bepalingen van toepassing op platformen .................................................................. 123
3.9.4 Uitdagingen voor beleid mbt platformregulering ....................................................... 125
Doelstellingen:
1. Inzicht geven in de specifieke mechanismen van mediabeleid.
2. Kennis verschaffen van de belangrijkste mediaspelers en instrumenten.
3. Daartoe een referentie- en analysekader aanreiken.
4. Kunnen relateren van actualiteit aan bredere mediabeleidsproblematieken en
referentiekaders.
3
, 1 DEEL 1: INLEIDING EN PRINCIPES
1.1 DE CONTOUREN VAN ‘MEDIABELEID’
Wat te kunnen na deze les?
➢ Verschil tussen mediabeleid, regulering en media governance duiden en toepassen op bestaande beleidscontexten
➢ Duiden wat het model van Hallin en Mancini inhoudt
➢ Duiden wat de I, I en I-mix is
➢ Duiden wat multi-level governance is en toepassen op bestaande beleidscontexten
➢ Duiden waarom een beleid nooit een rationeel eenduidig, maar complex en conflict-gedreven proces is
➢ De diverse voorbeelden van mediabeleid linken aan de verschillende onderdelen van de cursus
1.1.1 WAT IS MEDIABELEID?
Definitie van beleid: “Policy-making is a process that concerns the interaction between different actors, the
institutional structures within which they work and the objectives that they pursue”
4 componenten:
(1) “Process”: beleid verandert dus over tijd en neemt tijd in beslag
(2) “Interactie tss verschillende actoren”: beleid is altijd een uitkomst van verschillende
belangen en verschillende actoren die verzoend moeten worden om een bepaald
probleem op te lossen.
(3) “The institutional structures within which they work”: de organisaties en instellingen
die betrokken zijn bij het maken van een beleid (vb. Vl parlement, regering, de VRT…)
(4) “The objectives that they pursue”: de beleidskeuzes die gemaakt worden zijn
gebaseerd op bepaalde visies, ideologieën over hoe het beleid er moet uitzien en over
wat belangrijk is op dat moment.
Een vroegere visie op mediabeleid en de meest simpele definitie van mediabeleid:
Mediabeleid = het uitwerken van bepaalde processen voor het oplossen van problemen in het
belang van het publiek.
MAAR deze definitie veronderstelt een zeer rationeel proces!
Een v de eerste communicatiedenkers Harold Laswell zei: mediabeleid is een rationeel proces waarbij
er een synthese gemaakt wordt v wat de best mogelijke oplossing is (in het belang van het publiek) en
uiteindelijk w dan ook de beste beslissingen genomen en ter uitvoering gebracht. Hij legt de klemtoon
op absolute objectiviteit, geïnformeerde partijen, die waardevrij handelen in het algemeen belang.
• Beleid gemaakt in officiële beleidsorganen, met niet 1 actor die het hele proces domineert
• Gebaseerd op een aantal leidende principes: transparantie, expertise, etc.
• Beleid aangepast als gevolg van veranderingen op technologisch of economisch vlak (bv.
Digitalisering, regulering sociale media, regulering slimme wagens, etc.)
• Beleid als resultaat van pluralistisch proces met inspraak van bepaalde partijen.
“Decisions about the media are made in the most transparent and accessible ways with an emphasis on expert advice, open
discussion and public participation” (Freedman 2008: 31)
“policymaking in which a range of views is sought, the evidence is considered carefully and a decision is reached based only
on the merits of the specific situation. Special interests are held at bay while the public interest remains paramount”
(Freedman, media policy fetishism)
- Het klopt:
o Dat het beleid gebaseerd is op een aantal leidende principes
o Da het beleid gemaakt wordt in verschillende beleidsorganen
o Dat beleid evolueert
4
1 CONTENTS
1 Deel 1: inleiding en principes .......................................................................................................... 4
1.1 De contouren van ‘mediabeleid’ ............................................................................................. 4
1.1.1 Wat is mediabeleid? ........................................................................................................ 4
1.1.2 Waarom een mediabeleid? ............................................................................................. 6
1.1.3 Mediabeleid, mediaregulering en governance ............................................................... 8
1.1.4 Mediabeleid in het meervoud ....................................................................................... 11
1.2 Centrale principes voor de uitwerking van een mediabeleid................................................ 14
1.2.1 (1) Mediavrijheid ........................................................................................................... 16
1.2.2 (2) Universaliteit ............................................................................................................ 17
1.2.3 (3) Access ....................................................................................................................... 18
1.2.4 (4) Diversiteit, pluralisme, pluriformiteit....................................................................... 19
1.2.5 (5) Kwaliteit ................................................................................................................... 20
1.2.6 (6) Objectiviteit -neutraliteit -onpartijdigheid............................................................... 21
1.2.7 (7) Betrouwbaarheid ..................................................................................................... 22
1.2.8 (8) Privacy ...................................................................................................................... 22
1.3 Normativiteit en mediabeleid: 2 grote benaderingen .......................................................... 24
1.3.1 Een mediabeleid is een cultureel beleid ....................................................................... 24
1.3.2 Een mediabeleid is een economisch beleid .................................................................. 28
1.3.3 Mediabeleid is ook een sociaal beleid........................................................................... 33
2 Deel 2: Instrumenten van een mediabeleid: een PARADIGMATISCHE omwenteling ................... 34
2.1 Paradigmatische omwenteling .............................................................................................. 34
2.2 De actoren en instrumenten van het Vlaamse, Belgische en Europese mediabeleid .......... 39
2.2.1 Actoren op verschillende niveaus ................................................................................. 39
2.3 Regulatoren ........................................................................................................................... 46
2.3.1 Context .......................................................................................................................... 46
2.3.2 Vlaamse regulator voor de media (VRM) ...................................................................... 49
2.3.3 Belgisch instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) ............................... 54
2.3.4 Belgisch Mededingingsautoriteit (BMA) ....................................................................... 57
2.3.5 Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) ....................................................................... 60
2.3.6 Zelfregulering ................................................................................................................ 63
1
,3 Deel 3: Articulatie van een mediabeleid ....................................................................................... 65
3.1 De publieke omroep .............................................................................................................. 65
3.1.1 Evoluties: De publieke omroep ..................................................................................... 65
3.1.2 Publieke omroepen: verschillende modellen ................................................................ 71
3.1.3 Perspectieven op de legitimiteit van de po ................................................................... 72
3.1.4 VRT: opdracht en organisatie ........................................................................................ 73
3.2 Private mediaspelers ............................................................................................................. 82
3.2.1 Ontstaan en evolutie ..................................................................................................... 82
3.2.2 Beleidskader private omroepen .................................................................................... 84
3.2.3 Uitdagingen voor private omroepen ............................................................................. 85
3.3 Onafhankelijke productiesector ............................................................................................ 88
3.3.1 Context en evolutie ....................................................................................................... 89
3.3.2 Beleidskader .................................................................................................................. 92
3.3.3 Uitdagingen van de sector............................................................................................. 95
3.4 Ondersteuning aan de pers en online spelers: diversiteit in de markt ................................. 96
3.5 Regionale omroepen ............................................................................................................. 96
3.5.1 Context en historiek ...................................................................................................... 96
3.5.2 Financiering en beleidskader......................................................................................... 97
3.5.3 Overzicht regionale omroeplandschap ....................................................................... 100
3.6 Het radiolandschap ............................................................................................................. 102
3.6.1 Context en historiek .................................................................................................... 102
3.6.2 Categorisering radio-omroepen (voor en na 2017) .................................................... 103
3.6.3 Huidige discussies radio .............................................................................................. 104
3.7 Filmbeleid en ondersteuning van fictie ............................................................................... 107
3.7.1 Context ........................................................................................................................ 107
3.7.2 De filmmarkt geschetst ............................................................................................... 108
3.7.3 Beleidskader voor ondersteuning film ........................................................................ 112
3.7.4 De Europese filmmarkt ................................................................................................ 113
3.7.5 Vlaams filmbeleid ........................................................................................................ 114
2
, 3.8 Ondersteuning van het tv-ecosysteem ............................................................................... 118
3.8.1 Context en evolutie ..................................................................................................... 118
3.8.2 Beleidsondersteuning: instrumenten .......................................................................... 119
3.9 Platformregulering .............................................................................................................. 121
3.9.1 Context ........................................................................................................................ 121
3.9.2 Uitdagingen voor beleid .............................................................................................. 122
3.9.3 Bepalingen van toepassing op platformen .................................................................. 123
3.9.4 Uitdagingen voor beleid mbt platformregulering ....................................................... 125
Doelstellingen:
1. Inzicht geven in de specifieke mechanismen van mediabeleid.
2. Kennis verschaffen van de belangrijkste mediaspelers en instrumenten.
3. Daartoe een referentie- en analysekader aanreiken.
4. Kunnen relateren van actualiteit aan bredere mediabeleidsproblematieken en
referentiekaders.
3
, 1 DEEL 1: INLEIDING EN PRINCIPES
1.1 DE CONTOUREN VAN ‘MEDIABELEID’
Wat te kunnen na deze les?
➢ Verschil tussen mediabeleid, regulering en media governance duiden en toepassen op bestaande beleidscontexten
➢ Duiden wat het model van Hallin en Mancini inhoudt
➢ Duiden wat de I, I en I-mix is
➢ Duiden wat multi-level governance is en toepassen op bestaande beleidscontexten
➢ Duiden waarom een beleid nooit een rationeel eenduidig, maar complex en conflict-gedreven proces is
➢ De diverse voorbeelden van mediabeleid linken aan de verschillende onderdelen van de cursus
1.1.1 WAT IS MEDIABELEID?
Definitie van beleid: “Policy-making is a process that concerns the interaction between different actors, the
institutional structures within which they work and the objectives that they pursue”
4 componenten:
(1) “Process”: beleid verandert dus over tijd en neemt tijd in beslag
(2) “Interactie tss verschillende actoren”: beleid is altijd een uitkomst van verschillende
belangen en verschillende actoren die verzoend moeten worden om een bepaald
probleem op te lossen.
(3) “The institutional structures within which they work”: de organisaties en instellingen
die betrokken zijn bij het maken van een beleid (vb. Vl parlement, regering, de VRT…)
(4) “The objectives that they pursue”: de beleidskeuzes die gemaakt worden zijn
gebaseerd op bepaalde visies, ideologieën over hoe het beleid er moet uitzien en over
wat belangrijk is op dat moment.
Een vroegere visie op mediabeleid en de meest simpele definitie van mediabeleid:
Mediabeleid = het uitwerken van bepaalde processen voor het oplossen van problemen in het
belang van het publiek.
MAAR deze definitie veronderstelt een zeer rationeel proces!
Een v de eerste communicatiedenkers Harold Laswell zei: mediabeleid is een rationeel proces waarbij
er een synthese gemaakt wordt v wat de best mogelijke oplossing is (in het belang van het publiek) en
uiteindelijk w dan ook de beste beslissingen genomen en ter uitvoering gebracht. Hij legt de klemtoon
op absolute objectiviteit, geïnformeerde partijen, die waardevrij handelen in het algemeen belang.
• Beleid gemaakt in officiële beleidsorganen, met niet 1 actor die het hele proces domineert
• Gebaseerd op een aantal leidende principes: transparantie, expertise, etc.
• Beleid aangepast als gevolg van veranderingen op technologisch of economisch vlak (bv.
Digitalisering, regulering sociale media, regulering slimme wagens, etc.)
• Beleid als resultaat van pluralistisch proces met inspraak van bepaalde partijen.
“Decisions about the media are made in the most transparent and accessible ways with an emphasis on expert advice, open
discussion and public participation” (Freedman 2008: 31)
“policymaking in which a range of views is sought, the evidence is considered carefully and a decision is reached based only
on the merits of the specific situation. Special interests are held at bay while the public interest remains paramount”
(Freedman, media policy fetishism)
- Het klopt:
o Dat het beleid gebaseerd is op een aantal leidende principes
o Da het beleid gemaakt wordt in verschillende beleidsorganen
o Dat beleid evolueert
4
