SAMENVATTING DIACHRONISCHE STUDIE
VAN HET NEDERLANDS
De lessen 1-9, les voor vragen, herhalingsles en uitleg over examen
Jeje60
Professor: Wim Vandenbussche
Letteren en Wijsbegeerte
1|Pagina
, MAANDAG 08/02 (2 UUR) – 1e week
1. INTRODUCTIE
- Geen taak
- Uitleg examen: je zegt een cijfer van 1-10. Op die briefjes staan er 5 thema’s. Hiervan mag
je er twee laten vallen en de docent laat er vervolgens 1 weg. Alle thema’s zijn met elkaar
verbonden.
2. CONTEXT
- Externe taalgeschiedenis: Dat is alles wat er gebeurd om een taal heen, dat is de hele
sociale, politieke, historische, economische context die ervoor zorgt dat er in een taal dingen
veranderen, dat is eigenlijk alles wat er gebeurd met de sprekers van een taal of met de
regio’s waarin een taal gesproken wordt. Houden zich bezig met de hele socioculturele
context waarin een taal evolueert.
- Interne taalgeschiedenis: Dat is de geschiedenis van de evolutie van de taal zelf, van de
evolutie van het taalsysteem. Een beetje verwrongen zou je kunnen zeggen dat interne
taalgeschiedenis zich bezighoudt met de evolutie van de grammatica van een taal, dat wordt
ook wel eens historische grammatica genoemd.
Wij houden ons dit jaar bezig met de interne historische grammatica.
- We gaan ons bezighouden met de bredere context van de Germaanse talen, maar we gaan
ons zo snel mogelijk richten op het Nederlands.
- Comparatieve methode van de historische vergelijkende taalkunde (later meer)
Kadert in een 18/19de-eeuwse visie op taalverandering: een visie waarin mensen die zich
bezighielden met historische grammatica, met de studie van historische documenten. Ze
probeerden literaire teksten te beschrijven, uit te geven en ze besteden aandacht aan zowel
de inhoud als de vorm van een tekst. Als ze dat gaan beschrijven, zien ze dat er in een tekst
woorden voorkomen die ook voorkomen in andere teksten en andere talen en die blijken op
elkaar te lijken. Bijvoorbeeld als je een tekst in het Gotisch hebt en een tekst in het Sanskriet,
dan lijken er een aantal overeenkomsten te zijn, wat woordvormen betreft: Gotisch: fadar
Sankriet: Pater, Duits: vater Nederlands: vader. Die gelijkenis is te toevallig op
toeval te kunnen berusten. Er moet wel een gemeenschappelijke voorgeschiedenis zijn.
3. INDOGERMAANS
Die voorgeschiedenis wordt vaak teruggeprojecteerd op een gemeenschappelijke taal
waaruit al die latere talen zouden ontstaan zijn. Je krijgt een reconstructie in de tijd;
terugbouwen in de tijd tot er een bepaalde stamboom ontstaat waarbij helemaal bovenaan
de stamboom een soort oertaal is die de basis zou gevormd hebben voor alle latere talen.
Het Nederlands is dan een onderdeeltje van een hele gereconstrueerde stamboom van een
taalfamilie die we kennen als de Indogermaanse of Indoeuropese taalfamilie.
Het Indoeuropees hadden we vorig jaar uitvoerig behandelt. Er waren dominante
hypothesen over waar die taal vandaan komt:
2|Pagina
VAN HET NEDERLANDS
De lessen 1-9, les voor vragen, herhalingsles en uitleg over examen
Jeje60
Professor: Wim Vandenbussche
Letteren en Wijsbegeerte
1|Pagina
, MAANDAG 08/02 (2 UUR) – 1e week
1. INTRODUCTIE
- Geen taak
- Uitleg examen: je zegt een cijfer van 1-10. Op die briefjes staan er 5 thema’s. Hiervan mag
je er twee laten vallen en de docent laat er vervolgens 1 weg. Alle thema’s zijn met elkaar
verbonden.
2. CONTEXT
- Externe taalgeschiedenis: Dat is alles wat er gebeurd om een taal heen, dat is de hele
sociale, politieke, historische, economische context die ervoor zorgt dat er in een taal dingen
veranderen, dat is eigenlijk alles wat er gebeurd met de sprekers van een taal of met de
regio’s waarin een taal gesproken wordt. Houden zich bezig met de hele socioculturele
context waarin een taal evolueert.
- Interne taalgeschiedenis: Dat is de geschiedenis van de evolutie van de taal zelf, van de
evolutie van het taalsysteem. Een beetje verwrongen zou je kunnen zeggen dat interne
taalgeschiedenis zich bezighoudt met de evolutie van de grammatica van een taal, dat wordt
ook wel eens historische grammatica genoemd.
Wij houden ons dit jaar bezig met de interne historische grammatica.
- We gaan ons bezighouden met de bredere context van de Germaanse talen, maar we gaan
ons zo snel mogelijk richten op het Nederlands.
- Comparatieve methode van de historische vergelijkende taalkunde (later meer)
Kadert in een 18/19de-eeuwse visie op taalverandering: een visie waarin mensen die zich
bezighielden met historische grammatica, met de studie van historische documenten. Ze
probeerden literaire teksten te beschrijven, uit te geven en ze besteden aandacht aan zowel
de inhoud als de vorm van een tekst. Als ze dat gaan beschrijven, zien ze dat er in een tekst
woorden voorkomen die ook voorkomen in andere teksten en andere talen en die blijken op
elkaar te lijken. Bijvoorbeeld als je een tekst in het Gotisch hebt en een tekst in het Sanskriet,
dan lijken er een aantal overeenkomsten te zijn, wat woordvormen betreft: Gotisch: fadar
Sankriet: Pater, Duits: vater Nederlands: vader. Die gelijkenis is te toevallig op
toeval te kunnen berusten. Er moet wel een gemeenschappelijke voorgeschiedenis zijn.
3. INDOGERMAANS
Die voorgeschiedenis wordt vaak teruggeprojecteerd op een gemeenschappelijke taal
waaruit al die latere talen zouden ontstaan zijn. Je krijgt een reconstructie in de tijd;
terugbouwen in de tijd tot er een bepaalde stamboom ontstaat waarbij helemaal bovenaan
de stamboom een soort oertaal is die de basis zou gevormd hebben voor alle latere talen.
Het Nederlands is dan een onderdeeltje van een hele gereconstrueerde stamboom van een
taalfamilie die we kennen als de Indogermaanse of Indoeuropese taalfamilie.
Het Indoeuropees hadden we vorig jaar uitvoerig behandelt. Er waren dominante
hypothesen over waar die taal vandaan komt:
2|Pagina
