Ethiek: les 3 – “Zelfzorg”
“De vreemde paradox is dat als ik mijzelf accepteer zoals ik ben, ik veranderen kan”.
Inleiding
‘Next to her’ is een film die op zoek gaat naar de psychologische drijfveren en valkuilen binnen een
zorgrelatie en daardoor sluit het aan bij het thema ‘zelfzorg’. De ervaring dat het soms teveel kan
zijn, dat we fouten maken, dat we onszelf of anderen in de gracht rijden vanuit onwetendheid,
onmacht, …
Carl Rogers onderscheidt drie fundamentele kenmerken die een hulpverlener dient te bezitten om
een cliënt in zijn groei en zelfontwikkeling te kunnen begeleiden.
1. Echtheid of congruentie
2. Empathie
3. Onvoorwaardelijke acceptatie
Deze trias is een manier om die grondhouding van presentie iets te concretiseren. Echtheid,
empathie en acceptatie zijn voorwaarden om een effectieve hulpverleningsrelatie aan te gaan.
Zelfzorg is de capaciteit om zorgzaam om te gaan met jezelf, om je bewust te zijn van je eigen noden
en behoeften door er aandacht aan te geven. Een uitgeblust of cynisch iemand kan niet zorgen. Het is
belangrijk inzicht te hebben in jezelf, in de invloed die je ondervindt van je team, de organisatie en de
samenleving.
Zelfzorg is de juiste vragen stellen: Wat heb ik nodig om het goede goed te doen? Wat voedt mij?
Waar heb ik impact op? Wat belemmert mij. En van daaruit actie ondernemen.
Om iets te betekenen voor iemand anders en present te zijn bij die ander moet je zelf goed in je vel
zitten, weten wat je nodig hebt, weten waar je impact op hebt en waar niet, beseffen wat je
belemmert en waarom.
De voorwaarde tot een bevredigend en zinvol leven en werk vertaald zich in verbondenheid met
authentieke zelf en kernwaarden. Als die verbondenheid er niet is of verstoord is zijn we minder
waarachtig, minder present, minder behoedzaam en zorgzaam voor de cliënt, onszelf en onze
omgeving en ook minder moreel.
We moeten de bron blijven voelen en als dit niet het geval is het contact ermee voeden en
herstellen.
Stressfactoren bij hulpverleners:
- Werkdruk
- Emotionele belasting m.b.t. cliënten
Cliënten die zich niet aan de afspraken houden
Cliënten zonder sociaal netwerk
Emotioneel veeleisend of afhankelijk gedrag cliënten
Agressie en intimidatie
Terugval, ingrijpende crisissituaties, bv. dreigende suïcide
Voortdurend opbrengen van compassie
- Op organisatieniveau
, Spanningen binnen team
Onvrede bepaalde keuzes op organisatie- en beleidsniveau
- Ook spanningen buiten het werk in privé leven en in eigen verleden
“De vreemde paradox is dat als ik mijzelf accepteer zoals ik ben, ik veranderen kan”.
Inleiding
‘Next to her’ is een film die op zoek gaat naar de psychologische drijfveren en valkuilen binnen een
zorgrelatie en daardoor sluit het aan bij het thema ‘zelfzorg’. De ervaring dat het soms teveel kan
zijn, dat we fouten maken, dat we onszelf of anderen in de gracht rijden vanuit onwetendheid,
onmacht, …
Carl Rogers onderscheidt drie fundamentele kenmerken die een hulpverlener dient te bezitten om
een cliënt in zijn groei en zelfontwikkeling te kunnen begeleiden.
1. Echtheid of congruentie
2. Empathie
3. Onvoorwaardelijke acceptatie
Deze trias is een manier om die grondhouding van presentie iets te concretiseren. Echtheid,
empathie en acceptatie zijn voorwaarden om een effectieve hulpverleningsrelatie aan te gaan.
Zelfzorg is de capaciteit om zorgzaam om te gaan met jezelf, om je bewust te zijn van je eigen noden
en behoeften door er aandacht aan te geven. Een uitgeblust of cynisch iemand kan niet zorgen. Het is
belangrijk inzicht te hebben in jezelf, in de invloed die je ondervindt van je team, de organisatie en de
samenleving.
Zelfzorg is de juiste vragen stellen: Wat heb ik nodig om het goede goed te doen? Wat voedt mij?
Waar heb ik impact op? Wat belemmert mij. En van daaruit actie ondernemen.
Om iets te betekenen voor iemand anders en present te zijn bij die ander moet je zelf goed in je vel
zitten, weten wat je nodig hebt, weten waar je impact op hebt en waar niet, beseffen wat je
belemmert en waarom.
De voorwaarde tot een bevredigend en zinvol leven en werk vertaald zich in verbondenheid met
authentieke zelf en kernwaarden. Als die verbondenheid er niet is of verstoord is zijn we minder
waarachtig, minder present, minder behoedzaam en zorgzaam voor de cliënt, onszelf en onze
omgeving en ook minder moreel.
We moeten de bron blijven voelen en als dit niet het geval is het contact ermee voeden en
herstellen.
Stressfactoren bij hulpverleners:
- Werkdruk
- Emotionele belasting m.b.t. cliënten
Cliënten die zich niet aan de afspraken houden
Cliënten zonder sociaal netwerk
Emotioneel veeleisend of afhankelijk gedrag cliënten
Agressie en intimidatie
Terugval, ingrijpende crisissituaties, bv. dreigende suïcide
Voortdurend opbrengen van compassie
- Op organisatieniveau
, Spanningen binnen team
Onvrede bepaalde keuzes op organisatie- en beleidsniveau
- Ook spanningen buiten het werk in privé leven en in eigen verleden
