Samenvatting - Organisatie van de hulpverlening

Organisatie van de hulpverlening
Contextualisering
Contextualisering
Conceptafbakening
Waarom hiervoor aandacht?
- De mythe van de ‘individuele hulpverlener’
- De hulpverlening is geen eiland
o Het belang van contextualisering
 In de tijd (geschiedenis – historische evoluties)
 In plaats (binnen de ruimere samenleving)
o Wat doe ik (niet)? Waarom?
Gezondheidssysteem (health system)
- Definitie
o A health system (WHO) = the sum total of all the organizations,
institutions and resources whose primary purpose is to improve health
(and wellbeing).
 Health system: het gaan niet alleen om de hulpverleningdie
geboden wordt, maar ook over de sociale en economische
determinanten van gezondheid (die de vraag naar hulp mee
bepalen)
 Health care system: focus ligt op de geboden zorg en diensten
o A health system (Donev et al) = het geheel van maatschappelijke
inspanningen, al dan niet georganiseerd, priivaat of publiek, die (een
aspect van) de gezondheid of het welzijn van burgers tracht te bevorderen
(preventie) of te garandaeren (curatie en rehabilitatie of herstel) door
maatregelen en diensten te verstrekken en te financieren. Kan niet los
gezien worden van het systeem waarin die hulpverlening tot stand komt.
- Bouwblokken: veel verschillende relaties en interacties tussen deze
bouwblokken
o Het aanbod (service delivery)
o Het personeel (health workforce)
o Informatie
o (Medische) producten, vaccins en technologie
o Financiering
o Leadership and governance
- Doel en functies
o Algemeen doel van een gezondheidssysteem is om in te spelen op de
behoeften van de bevolking, bescherming te bieden tegen risico’s die
samenhangen met een slehte gezondheid/verminderd welzijn en de
gezondheid/het welzijn van de bevolking verbeteren
o Elk bouwblok vervult een functie om tot dit doel bij te dragen, door
specifieke subdoelen te verwezenlijken
 Aanbod: het aanbod is omvattend (comprehensive), passend en
speelt in op de noden (appropriate) en is toegankelijk
 Personeel: de mensen die verantwoordelijk zijn voor het organiseren
en leveren van hulpverlening beschikken over de kennis,
vaardigheden, zijn gemotiveerd en vertonen inzet (laatste tijd meer
aandacht voor)

,  Informatie: er is een goed uitgewerkt
gezondheidsinformatiesysteem dat de basis vormt voor de
besluitvorming. Dit systeem heeft 4 sleutelfuncties:
 Gegevens of data genereren
 Verzamelen en samenvoegen
 Analyseren en samenvatten
 Communiceren
 (Medische) producten, vaccins en technologie: er is eerlijke toegang
(equity) tot essentiële producten en diensten, vaccins en
technologieën die kwaliteitsvol zijn, veilig, doeltreffend en
kosteneffectief
 Financiering: er worden financiële middelen ter beschikking gesteld
en hulp- en zorgverleners ontvangen de juiste financiële incentives
aan om ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot effectieve
volksgezondheid en persoonlijke zorg- en hulpverlening
 Leadership and governance: er is een nationaal (en regionaal)
beleid, er zijn normen, richtlijnen en voorschriften die het beleid
ondersteunen en een evidence-based selectie van geneesmiddelen,
vaccins, werkwijzen en technologieën volgens internationale
normen omvatten (inclusief prijsafspraken)
Hylpverleningssysteem
- Een complex kluwen
o Historische evoluties: elke sector in elk land kent een eigen historiek,
tradities en interne dynamiek
o Ontwikkelingen op meerdere vlakken:
 Maatschappelijk, wetenschappelijk, organisatorisch
 Evoluties in sterke mate bepaald door sociaal-culturele,
economische, politieke en andere factoren van het land (sociale
constructen)
o en door verschillende actoren:
 Hulpvragers
 Hulpaanbieders (diensten+professionals)
 Bestuurlijke/beleidsactoren
 De brede maatschappij (het samenlevingsconcept)
- Bouwblokken
o Aanbod
 “die (een aspect van) de gezondheid of het welzijn”
 A good health system delivers quality services to all people when
and where they need them
 (Georganiseerd) aanbod op verschillende niveaus:
inspanningen/voorzieningen niet altijd zuiver op één lijn
 0e lijn: informele zorg (mantelzorg)
 1e lijn: formele basiszorg (algemene, niet-gespecialiseerde
zorg)
o Outreachende hulp: laagdremplig op zoek gaan naar
mensen die niet zelfstandig aan zorg kan
 2e lijn: professionele, categoriale hulp (gespecialisereerde
zorg, doorverwijzing)
 3e lijn: gespecialiseerd (residentieel, intra-muraal, altijd
doorverwijzing)
 Steeds meer nadruk op ‘geïntegreerde zorg’
o Financiering
 “door maatregelen en diensten te verstrekken en te financieren”

, Systemen in kapitalistische democratieën (bestaan niet meer in
zuivere zin)
 Beveridge model
o Landen: UK, Noorwegen, Finland, Italië, Canada,
Australië, etc.
o Bron van financiering
 Taxatie (belastingsgeld)
 Niet gerelateerd aand inkomen
o Belangrijkste kenmerken
 Universele toegang tot gezondheiszorg voor alle
burgers gebaseerd op residentie
 Uitgebreide dekking met
basisgezondheidsvoordelen
 Sterke controle bij het Ministerie van gezondheid
en financiële faciliteiten
 Bureaucracy, onderfinanciering, stijfheid
o Soorten aanbieders
 Publiek
 Overwegend publieke aanbieders en
overheidseigendommen
 Nationale Gezondheids Dienst en zelfstandig
ondernemer GPs en PHC gatekeepers
 Kopers-verkoper split
 Bismark model
o Landen: België, Duitsland, Israel, Japan, CSEE en FSU
landen, etc.
o Bron van financiering
 Verplichte zorgverzekering, geoormerkte premies
betaald door wergevers en werknemers
 Gerelateerd aan inkomen
o Belangrijkste kenmerken
 Gezondheidszorg is gegarandeerd, verzekert goed
(dekt 60-80% van de basiszorg)
 Tussenliggende rol van de staat in de regeling van
het systeem
 Clienten-vriendelijk, professionele autonomie,
geoormekte budgetten
 Hoge kosten is moeilijk te controleren
o Soorten aanbieders
 Gemengd: publieke en private aanbieders met
dominante sociale eigendom
 Free-market private insurance model
o Landen: USA
o Bron van financiering
 Private verzekering en financiering
 Medicare
 Medicaid
o Belangrijkste kenmerken
 Gezondheidszorg als product
 Zwakke staatscontrole, in het algemeen
 Aanbieders zijn private entrepreneurs
o Soorten aanbieders
 Voornamelijk private aanbieders met autonomie
 Beheerde zorg

, o Leadership and governance
 Wie organiseert of stuurt aan?
 De burger/hulpvrager neemt initiatief (vb. Baby Pia), vaak
biased
 De professional neemt initiatief (Warmste week)
 De maatschappij
De verzorgingsstaat
Binnen een breder maatschappij model
- “kan niet los gezien worden van het systeem waatin die hulpverlening
tot stand komt”
o Interacties tussen bouwblokken
 ‘het systeem’: hoe organiseren wij ‘zorg’ in onze samenleving?
 Wat is ons samenlevingsconcept? De verzorgingsstaat
o De overheid neemt initiatief
 De overheid neemt een sturende rol op om de gezondheid en het
welzijn van haar burgers te garanderen
 l’Etat Gendarme: beschermer van burgerlijke en politieke
rechten
 l’Etat Protecteur: actief vormgever van maatschappelijk leven
(sociale rechtvaardigheid)
 Dit probeert ze (binnen kapitalistische democratieën) te realiseren
via de ‘verzorgingsstaat’
Verzorgingsstaat
- Definitie en omschrijving
o Verzorgingsstaat (Thoenes) = maatschappijvorm (of
samenlevingsconcept) die gekenmerkt wordt door een op democratische
leest geschoeid systeem van overheidszorg, dat zich, bij handhaving van
het kapitalistisch productiesysteem, garant stelt voor het collectieve
sociale welzijn van haar onderdanen
 Correctie van de verdeling van maatschappelijke goederen via
sociaal beleid
 Overheidstussenkomst gericht op vermindering van de
marktafhankelijkheid
(de-commodificatie)
 Compromis tussen vrije markt en collectivistische stelsel
 Solidariteitsprincipe: iedereen moet bijdragen volgens
draagkracht
 Verzekeringsprincipe: iedereen kan er beroep op doen volgens
zorgbehoefte
o 3 pijlers:
 Sociale zekerheid via uitkeringen en financiële regelingen (bijstand)
 Goed onderwijs
 Een goede gezondheidszorg en goede sociale voorzieningen
- Verschillende types op een continuüm
o Sociaal democratische verzorgingsstaat (‘klassieke’ verzorgingsstaat)
 Scala van universele, wettelijk verankerde voorzieningen, die
individuele burgers beschermen en gebaseerd zijn op de aanname
van de menselijk waardigheid
 Zeer solidair, onvoorwaardelijk (indien dele van het systeem)
o Institutionele verzorgingsstaat
 Sociale rechten zijn aanwezig doch laten de sociale stratificatie
ongemoeid