Samenvatting Teksten / artikels therapeutische stromingen

Cognitieve gedragstherapie voor dummies

1. Wat is CGT / cognitieve gedragstherapie

= een vorm van psychotherapie die zich richt op de wisselwerking tussen
gedachten, gevoelens en gedrag
Doel: helpen bij het oplossen van emotionele en gedragsproblemen door
gezond denken te stimuleren
Kernidee: je manier van denken bepaalt hoe je je voelt en gedraagt

Alles wat in je hoofd omgaat, alles wat je doet of juist nalaat en systemische
aanpak om problemen of stoornissen te bestrijden

Waarom CGT?
 Breed toepasbaar: geschikt voor lichte problemen (bv. neerslachtigheid)
tot langdurige psychische klachten
 Duurzaam effect: gericht op het ontwikkelen van vaardigheden die je
leven blijvend kunnen verbeteren
 Praktische aanpak: helpt gezonde gewoontes bewust en systematisch toe
te passen



1. Basisprincipes van CGT

Denken → voelen → gedrag
 Misvatting: gebeurtenissen veroorzaken je gevoelens
 CGT-idee: het zijn jouw gedachten en overtuigingen die de betekenis
geven en zo je emoties en gedrag bepalen

Voorbeeld:
 Gebeurtenis: partner is niet attent
 Gedachte: “Ze doet dit expres om me te irriteren.”
 Gevoel: boosheid
 Gedrag: mokken, zwijgen

,De rol van betekenissen
 Betekenisgeving bepaalt hoe je je voelt
 Positieve gebeurtenissen → vaak positieve emoties
 Negatieve gebeurtenissen → leiden niet altijd terecht tot extreme
negatieve emoties

Voorbeeld:
 Afwijzing na eerste afspraakje:
- “Niemand vindt me de moeite waard” → depressief
- “We zijn gewoon geen match” → teleurgesteld, maar beheersbaar

Gedrag en emoties
 Je emoties beïnvloeden direct je gedrag:
- Depressie → terugtrekken en isoleren
- Angst → vermijden van bedreigende situaties
 Probleemgedrag ontstaat vaak door deze emotie-gedachte-gedragsketen

,Cognitieve therapie van Beck

1. Inleiding

 Vanaf de jaren ’60 kwam er meer aandacht voor de rol van cognities
(gedachten) bij psychische klachten
 Dit gebeurde deels als reactie op de psychoanalyse en de
gedragstherapie, die tekortschoten bij complexe problemen
 Cognitieve therapie richt zich op hoe mensen informatie selecteren en
verwerken en hoe dat hun emoties en gedrag beïnvloedt
 Bekende grondleggers:
- Albert Ellis – Rationeel-Emotieve Therapie (RET)
- Aaron T. Beck – Cognitieve therapie
- Donald Meichenbaum – Zelfinstructietraining



1. Drie hoofdvormen van cognitieve therapie

Cognitieve herstructurering
 Gericht op het veranderen van irrationele of disfunctionele gedachten
Vaardigheidstrainingen
 Leren van copingstrategieën om beter met problemen om te gaan
Probleemoplossende therapieën
 Gericht op verbeteren van concrete probleemoplossende vaardigheden




1. De theorie van Beck

Basisprincipes
 Emoties en gedrag worden beïnvloed door de interpretatie van
gebeurtenissen, niet door de gebeurtenissen zelf
 Drie niveaus van cognitie:
- Basale assumpties – Diepgewortelde overtuigingen over jezelf,
anderen en de wereld
- Intermediaire assumpties – Regels, attitudes en overtuigingen die uit
de basale assumpties voortkomen (zoals “als ik niet presteer, ben ik
waardeloos”)
- Automatische gedachten – Spontane gedachten die in specifieke
situaties opkomen en emoties aansturen

, Functies van assumpties
 Filterfunctie: bepaalt welke informatie wordt waargenomen
 Betekenistoekenning: beïnvloedt de interpretatie van ervaringen
 Herinneringsfunctie: bepaalt welke herinneringen worden opgeroepen
 Gedragsfunctie: stuurt gedrag dat de assumptie kan bevestigen
(zelfversterkend effect)



1. Psychopathologie volgens Beck

Psychische stoornissen ontstaan door verstoorde informatieverwerking:
 Selectieve aandacht, vertekening, verkeerde interpretaties, geheugenbias
Vicieuze cirkel:
 Vroege ervaringen → disfunctionele assumpties → automatische
gedachten → negatieve emoties/gedrag → bevestiging van assumpties
Beck onderscheidt twee soorten disfunctionele assumpties:
 Hulpeloosheid (“Ik ben zwak, ik kan niets.”)
 Niet-geliefd zijn (“Ik ben waardeloos, niemand houdt van mij.”)




1. Typische denkfouten (“cognitieve vertekeningen”)

 Zwart-witdenken – Alles is goed of slecht
 Catastroferen – Verwachten dat iets rampzalig afloopt
 Emotioneel redeneren – Gevoelens als bewijs beschouwen (“Ik voel me
waardeloos, dus ik ben waardeloos”)
 Labelen – Globale negatieve oordelen over jezelf (“Ik ben een mislukkeling”)
 Mentaal filteren – Alleen negatieve details zien
 Gedachten lezen – Denken te weten wat anderen over je denken
 Overgeneraliseren – Eén gebeurtenis bepaalt alles (“Ik faalde, dus ik faal altijd”)
 Personaliseren – Alles op jezelf betrekken
 Moet-denken – Strikte regels (“Ik moet perfect zijn”)
 Kansoverschatten – Negatieve uitkomsten te waarschijnlijk achten
 Negatief denken – Positieve gebeurtenissen als negatief interpreteren
 Lage frustratietolerantie – Denken dat iets ondragelijk is
 Dubbele standaard – Strenger voor jezelf dan voor anderen
 Overschattingen / onderschattingen – Negatieve gebeurtenissen
overwaarderen