LawstudentatVUB 2025-26
Beslechting van internationale geschillen – Hoorcollege 25 september 2025
MODULE 0: PRAKTISCHE ZAKEN
• Geen lesopnames, uitzonderlijk eerste hoorcollege
• 8 oktober 2025: Manama-programma wordt voorgesteld in detail (daarvoor inschrijven!), deadlines,
doelstellingen van het programma, masterproef/pleitwedstrijd, stagereizen etc. Er zal eerst een
kennismakingsmoment volgen. Dan volgt er een lezing die gelinkt is aan het programma zelf,
waarna wordt overgegaan tot receptie met als doel om op informele wijze elkaar te leren kennen.
Alumni zullen aanwezig zijn die meer uitleg zullen geven over hun ervaringen over het programma.
• Er zijn minstens 2 (mogen er meer zijn) studenten nodig in de opleidingsraad: verantwoordelijke
studenten die de brug zijn tussen het academisch personeel en de studenten en zullen worden
uitgenodigd in de opleidingsraad. Volgens de VUB-traditie zijn studenten stemgerechtigd, zoals het
academisch personeel. Iemand afvaardigen die aanwezig kan zijn, mondig is of minstens spreekbuis
wilt zijn voor de medestudenten. Het is een nuttige ervaring: leren vergaderen, standpunten
maken… Belangrijk voor de praktijk.
• Inhoud van het vak: zie daarvoor de modules! Interactie wordt verwacht: soms moeten dingen
vooraf voorbereid worden. Download de belangrijke documenten op uw laptop en lees/analyseer
die grondig zodat er voldoende voorbereiding is om dat te bespreken tijdens de hoorcolleges.
• Examen is tweeledig: schriftelijk deel bestaat uit 2 vragen (eerder theorie-en kennisvraag & één
grote vraag; casus waarbij je een advies moet schrijven) -> 3h tijd om het examen af te leggen! Er
mag gebruik gemaakt worden van de primaire bronnen (verdragen, resoluties etc.). Mondelinge
verderzetting in de namiddag, nadat het advies werd geschreven. Daarvoor 10min tijd om het
mondeling toe te lichten aan de Minister van Buitenlandse Zaken, een soort mondeling gesprek.
Belangrijkste punten van het advies gestructureerd weergeven en proberen overtuigen. Schriftelijk
deel met mondeling deel opgeteld en wordt een globaal cijfer op 20 punten. Mogelijkheid tot inzage
op het einde van de zittijd.
• Arresten waarnaar wordt verwezen tijdens de hoorcolleges? Enkel de overwegingen die de prof
expliciet aanhaalt moeten gekend zijn en beetje achtergrondkennis.
1
,LawstudentatVUB 2025-26
MODULE 1: INLEIDING
A. Wat verstaan we onder ‘vreedzame regeling van internationale geschillen’? Wat zijn de kenmerken
van het vreedzaam beslechten van internationale geschillen?
Een belangrijk subdomein van het internationaal recht, bestaande uit:
• Diplomatieke regeling (meest gebruikte vorm)
• Juridische regeling
Vraag: Aan wat wordt gedacht als er wordt gesproken over ‘een subdomein’?
> Dat Staten zich niet altijd houden aan het internationaal recht; dit is anders dan het nationaal recht want
op internationaal niveau is het veelal afhankelijk van de macht van de Staat in kwestie. Het feit dat er een
afdwingingsmechanisme op internationaal niveau mogelijks maakt dat het wat anders is. Het internationaal
recht kan soms botsen met het nationaal recht. Op het nationaal niveau wordt veel beslist, er zijn veel mensen
en organisaties die de regels niet nakomen. Dan heb je op nationaal niveau een systeem om bindend te
beslechten. Hierin verschilt het internationaal recht; je kan een Staat niet in de gevangenis steken
bijvoorbeeld. Op nationaal niveau kan je iemand die de regels niet nakomt wél in de gevangenis steken
bijvoorbeeld.
> We hebben het gevoel dat alles nationaal wordt geregeld, maar dat is het eigenlijk niet. Meestal wordt het
op internationaal niveau geregeld, maar op nationaal niveau omgezet. Daarom blijft de impact van het
internationaal recht doorgaans groot.
> Soevereiniteit bestaat niet op nationaal niveau, maar wél op internationaal niveau: in elke discussie moet
vertrokken worden vanuit dit idee! Het hoogste gezag van de Staat! Dit maakt dat internationaal recht anders
functioneert. Al die methoden van geschillenregeling is gebaseerd op consensus bijvoorbeeld: je moet
instemming van de andere Staten hebben om een zaak aanhangig te maken bij het IGH. Soevereiniteit leidt
tot consensualisme en dat maakt dat er een keuzevrijheid is van geschillenregeling: Staten beslissen zelf
wanneer ze betrokken zijn in een geschil; Staten denken daarbij na met welke methode ze hun doelstellingen
beter zouden bewerkstelligen, afhankelijk van het belang dat men wenst te behartigen, het resultaat dat men
wilt bereiken.
Soevereiniteit op internationaal niveau betekent dat er geen centraal parlement voorhanden is dat de regels
oplegt. Staten zijn degenen die de regels opleggen en zijn daarvan de rechtsonderhorigen (dus moeten die
regels naleven, en bij schending zijn ze aansprakelijk). Ook is er geen centrale rechter aanwezig op
internationaal niveau; je moet op basis van consensualisme één rechter bevoegd maken (dit kan voordat het
geschil plaatsvindt, maar ook erna). Er is ook geen centrale rechtshandhaver aanwezig die de bevoegdheid
heeft om het recht te laten respecteren. Het zijn opnieuw de Staten zelf die de mechanismen ontwikkeld
hebben om andere Staten ertoe aan te zetten het internationaal recht te respecteren, maar die andere Staten
zijn toch ook soeverein? Het handhaven was een probleem in het internationaal recht.
2
,LawstudentatVUB 2025-26
Vraag: wat wordt bedoeld met ‘beslechten’ van internationale geschillen?
≈ Trancheren: bepaalt wie gelijk/ongelijk heeft. Dan wordt het geschil opgelost. Het idee is om het geschil
te beëindigen. We kunnen daarvoor een waaier aan mogelijkheden gebruiken (2):
1. Diplomatiek => uitkomst is niet bindend, meestal op niveau van een aanbeveling, tenzij partijen dat
bindend willen maken als men daarrond beslist, dan is de overeenkomst bindend, maar het uitkomst eigenlijk
niet! Het recht wordt gebruikt, maar is niet de maatstaf.
2. Juridisch => uitkomst is wél bindend. De rechter gaat iets uitspreken en dat zal bindend zijn voor de
partijen. Het recht is hier wél de maatstaf. Res iudicata: we hebben het geschil beëindigd, wat betekent dat
het niet meer kan worden heropend. Geen mogelijkheid tot beroep. Definitieve uitspraak. Wat wél mogelijk
is: als je niet eens bent met de uitspraak en er een geschil is over de inhoud over de uitspraak, dan kan men
vragen om het arrest te lezen en te laten interpreteren, eerder laten toelichten wat voordien werd beslist. Het
is niet echt een heroverweging. Uitspraak IGH (Bosnië/Servië): Hof verwijst hier naar res iudicata.
Instemming is belangrijk en moet op een bepaalde manier gegeven worden. Consensualisme betekent zelf
kiezen, maar op welke methode? Wie kiest? Dit valt allemaal onder de term ‘instemming’ = is dat gewoon
iemand uitnodigen aan de onderhandelingstafel, of moet er iets zijn waaruit blijkt dat er een formele daad
is die valt onder de term ‘instemming’. Dit is zeer belangrijk omdat Staten soeverein zijn. Advies Permanent
Hof Internationale Justitie: als je een zaak voor het Hof brengt, dan gaat de instemming blijken uit de
overeenkomst/compromis waarbij twee Staten samenkomen en samen stappen naar het IGH; geschil wordt
toegelicht (een soort kader) in de compromis en daaruit moet het Hof vertrekken (mag niet buiten zijn
bevoegdheid treden, is eenmaal gebonden door de inhoud van die compromis!). Als er een probleem is
omtrent de interpretatie van het geschil, dan geeft het Verdrag de toestemming dat het IGH zich mag
uitspreken over de interpretatie van het geschil!
B. Geschiedenis van het vreedzaam beslechten van internationale geschillen
1. Tweede helft van de 19de eeuw – het verhaal van vreedzame geschillenbeslechting kwam naar voren
Wanneer men een geschil had, dan kon men eenvoudigweg geweld gebruiken. Belangrijk momentum,
aangezien in de tweede helft reeks initiatieven werden ontwikkeld om meer aandacht te besteden aan het
Internationaal recht, dus het werd aanzien als een instrument om vrede tussen de Staten te bewerkstelligen,
denk daarbij aan Vredebewegingen, International Law Association, Rode Kruis Bewegingen, Institut de
Droit International…
➔ Uitgangspunt: Hoe meer kennis over het Internationaal recht, hoe minder neiging om geweld te
gebruiken.
Vredebewegingen hebben zich geïnstitutionaliseerd in de tweede helft van de 19de eeuw. Daarbij speelde
een aantal godsdiensten ook een rol (vb. Quakers). Vanuit een religieuze filosofie probeerden ze Staten aan
te zetten om geschillen op een vreedzame wijze te beslechten zonder geweld te gebruiken. Overheden
proberen overtuigen om bepaalde mechanismen te gebruiken die voortlopen op mechanismen die we
vandaag de dag kennen. Ook probeerden ze de Staten aan te zetten tot codificatie van het Internationaal
recht.
Een vruchtbare periode omdat het Internationaal recht belangrijker en belangrijker werd, tezelfdertijd ook
een aantal voorstellen geformuleerd om het recht te gebruiken als methode om geschillen op een vreedzame
wijze te regelen. Let op: je kon geweld nog altijd gebruiken om geschillen te beslechten in internationale
betrekkingen!
3
, LawstudentatVUB 2025-26
2. Het begin van de 19de eeuw
Vredesconferentie van Den Haag was belangrijk bij het ontwikkelen van methoden van vreedzame
geschillenregeling. De Tsaar nodigde politieke elite uit om met hem mee te reflecteren over vreedzame
beslechting, want er ontstond destijds een conflict tussen de VSA en Spanje (uiteindelijk overwinning bij
VSA, Spanje geen grootmacht meer, dus verloor heel wat kolonies over heel de wereld): incident startte in
Cuba (Haven van Havana), een vuur/explosie van het schip waardoor het wegzonk. Wie was daarvoor
aansprakelijk? VSA of Spanje? Men geraakt niet eens met de feiten. Aangezien dit een oorlog was tussen
de grootmachten, werd dit destijds heel actueel. Tsaar bestudeerde dit geval diepgaand en stelde voor om na
te denken over vreedzame regeling van geschillen. Het resultaat daarvan was het Verdrag van 1899 inzake
Vreedzaam regelen van Geschillen (universeel), met ambitie om geschillen niet via de reguliere weg te
regelen, maar anders (daarrond moest dus nagedacht worden). Dit was een eerste belangrijke fase.
Artikelsgewijze bestudering van art. 1: Doelstelling van het Verdrag. Weerspiegelt de ambitie om geen
geweld te gebruiken; er zijn alternatieven voorhanden, maar zonder dat die verplicht worden! Dit Verdrag
werd aangepast in 1907, rekening houdend met de evolutie en de context. Er werd dan een nieuw Verdrag
aangenomen met dezelfde doelstellingen van Verdrag van 1899 + gelijkaardige verplichting van art. 1!
3. De periode na WOI – Volkenbond
Verkeerd gebruik van geweld mag niet meer. Het systeem van 1899 is gefaald. Deze keer werd
samengekomen in Versailles. De Volkenbond werd opgericht met het idee van Woodrow Wilson (VSA), een
echte organisatie geworden met algemene bevoegdheid om een universele organisatie te zijn. Het was een
lange conferentie van 6 maanden met als doel om een nieuwe wereldorde te creëren. VSA werd zelf geen
lid van de Volkenbond. Wat zegt het Volkenbondverdrag over vreedzame regeling van geschillen?
Artikelsgewijze bestudering van artt. 12-17: het gaat over geschillenregeling. Wanneer er een geschil is die
aanleiding kan geven tot gebruik van geweld op grote schaal, dan komen de partijen van de Volkenbond
overeen dat geweldgebruik tijdelijk wordt verboden + 3m eraan toevoegen. Na die periode mogen de
partijen wél terug geweld gebruiken waardoor het geschil zich verderzet. Er is dus geen echt verbod van
geweldgebruik merkbaar, maar een manier om vrede kans te geven door conflict tijdelijk te bevriezen. Het
gaat om een uitstel.
4. Eind jaren ’20, begin jaren ‘30 – Brian Kellog’ Pact
Men kon geweld nog altijd als beleidsinstrument gebruiken, maar in deze periode niet meer. Er werd
samengekomen in Parijs om een nieuw verdrag te onderhandelen. Kort voor WOI gingen bepaalde Staten
eruit stappen, denk aan Duitsland. Een groot deel van de wereld was gebonden door het Brian Kellog’ Pact.
Dit betekende ook dat men vanaf jaren ’30 kon spreken van een internationaal gewoonterecht, gebaseerd op
statenpraktijk en zekere overtuiging om zo te handelen. I.t.t. verdragen die bindend zijn voor
verdragspartijen, is een regel van gewoonterecht bindend voor iedereen (opnieuw het idee van
consensualisme: stilzwijgende erkenning, tenzij persistent objector). Doordat het Pact een
gewoonterechtelijk statuut heeft, wilt dat zeggen dat ondanks er Staten eruit stappen dat het inhoudelijk
eigenlijk nog altijd bindend blijft.
5. De periode na WOII – VN-Handvest
Volkenbond faalde. Artikelsgewijze bestudering van art. 2: Geen geweldgebruik, dan moet geschil op
vreedzame wijze beslecht worden. Werd bevestigd in verschillende zaken, denk aan Nicaragua-zaak
(paragraaf 290): principe van vreedzame regeling complementair aan het verbod om geweld te gebruiken.
Er is dus een zekere link tussen art. 2(3) en art. 2(4).
4
Beslechting van internationale geschillen – Hoorcollege 25 september 2025
MODULE 0: PRAKTISCHE ZAKEN
• Geen lesopnames, uitzonderlijk eerste hoorcollege
• 8 oktober 2025: Manama-programma wordt voorgesteld in detail (daarvoor inschrijven!), deadlines,
doelstellingen van het programma, masterproef/pleitwedstrijd, stagereizen etc. Er zal eerst een
kennismakingsmoment volgen. Dan volgt er een lezing die gelinkt is aan het programma zelf,
waarna wordt overgegaan tot receptie met als doel om op informele wijze elkaar te leren kennen.
Alumni zullen aanwezig zijn die meer uitleg zullen geven over hun ervaringen over het programma.
• Er zijn minstens 2 (mogen er meer zijn) studenten nodig in de opleidingsraad: verantwoordelijke
studenten die de brug zijn tussen het academisch personeel en de studenten en zullen worden
uitgenodigd in de opleidingsraad. Volgens de VUB-traditie zijn studenten stemgerechtigd, zoals het
academisch personeel. Iemand afvaardigen die aanwezig kan zijn, mondig is of minstens spreekbuis
wilt zijn voor de medestudenten. Het is een nuttige ervaring: leren vergaderen, standpunten
maken… Belangrijk voor de praktijk.
• Inhoud van het vak: zie daarvoor de modules! Interactie wordt verwacht: soms moeten dingen
vooraf voorbereid worden. Download de belangrijke documenten op uw laptop en lees/analyseer
die grondig zodat er voldoende voorbereiding is om dat te bespreken tijdens de hoorcolleges.
• Examen is tweeledig: schriftelijk deel bestaat uit 2 vragen (eerder theorie-en kennisvraag & één
grote vraag; casus waarbij je een advies moet schrijven) -> 3h tijd om het examen af te leggen! Er
mag gebruik gemaakt worden van de primaire bronnen (verdragen, resoluties etc.). Mondelinge
verderzetting in de namiddag, nadat het advies werd geschreven. Daarvoor 10min tijd om het
mondeling toe te lichten aan de Minister van Buitenlandse Zaken, een soort mondeling gesprek.
Belangrijkste punten van het advies gestructureerd weergeven en proberen overtuigen. Schriftelijk
deel met mondeling deel opgeteld en wordt een globaal cijfer op 20 punten. Mogelijkheid tot inzage
op het einde van de zittijd.
• Arresten waarnaar wordt verwezen tijdens de hoorcolleges? Enkel de overwegingen die de prof
expliciet aanhaalt moeten gekend zijn en beetje achtergrondkennis.
1
,LawstudentatVUB 2025-26
MODULE 1: INLEIDING
A. Wat verstaan we onder ‘vreedzame regeling van internationale geschillen’? Wat zijn de kenmerken
van het vreedzaam beslechten van internationale geschillen?
Een belangrijk subdomein van het internationaal recht, bestaande uit:
• Diplomatieke regeling (meest gebruikte vorm)
• Juridische regeling
Vraag: Aan wat wordt gedacht als er wordt gesproken over ‘een subdomein’?
> Dat Staten zich niet altijd houden aan het internationaal recht; dit is anders dan het nationaal recht want
op internationaal niveau is het veelal afhankelijk van de macht van de Staat in kwestie. Het feit dat er een
afdwingingsmechanisme op internationaal niveau mogelijks maakt dat het wat anders is. Het internationaal
recht kan soms botsen met het nationaal recht. Op het nationaal niveau wordt veel beslist, er zijn veel mensen
en organisaties die de regels niet nakomen. Dan heb je op nationaal niveau een systeem om bindend te
beslechten. Hierin verschilt het internationaal recht; je kan een Staat niet in de gevangenis steken
bijvoorbeeld. Op nationaal niveau kan je iemand die de regels niet nakomt wél in de gevangenis steken
bijvoorbeeld.
> We hebben het gevoel dat alles nationaal wordt geregeld, maar dat is het eigenlijk niet. Meestal wordt het
op internationaal niveau geregeld, maar op nationaal niveau omgezet. Daarom blijft de impact van het
internationaal recht doorgaans groot.
> Soevereiniteit bestaat niet op nationaal niveau, maar wél op internationaal niveau: in elke discussie moet
vertrokken worden vanuit dit idee! Het hoogste gezag van de Staat! Dit maakt dat internationaal recht anders
functioneert. Al die methoden van geschillenregeling is gebaseerd op consensus bijvoorbeeld: je moet
instemming van de andere Staten hebben om een zaak aanhangig te maken bij het IGH. Soevereiniteit leidt
tot consensualisme en dat maakt dat er een keuzevrijheid is van geschillenregeling: Staten beslissen zelf
wanneer ze betrokken zijn in een geschil; Staten denken daarbij na met welke methode ze hun doelstellingen
beter zouden bewerkstelligen, afhankelijk van het belang dat men wenst te behartigen, het resultaat dat men
wilt bereiken.
Soevereiniteit op internationaal niveau betekent dat er geen centraal parlement voorhanden is dat de regels
oplegt. Staten zijn degenen die de regels opleggen en zijn daarvan de rechtsonderhorigen (dus moeten die
regels naleven, en bij schending zijn ze aansprakelijk). Ook is er geen centrale rechter aanwezig op
internationaal niveau; je moet op basis van consensualisme één rechter bevoegd maken (dit kan voordat het
geschil plaatsvindt, maar ook erna). Er is ook geen centrale rechtshandhaver aanwezig die de bevoegdheid
heeft om het recht te laten respecteren. Het zijn opnieuw de Staten zelf die de mechanismen ontwikkeld
hebben om andere Staten ertoe aan te zetten het internationaal recht te respecteren, maar die andere Staten
zijn toch ook soeverein? Het handhaven was een probleem in het internationaal recht.
2
,LawstudentatVUB 2025-26
Vraag: wat wordt bedoeld met ‘beslechten’ van internationale geschillen?
≈ Trancheren: bepaalt wie gelijk/ongelijk heeft. Dan wordt het geschil opgelost. Het idee is om het geschil
te beëindigen. We kunnen daarvoor een waaier aan mogelijkheden gebruiken (2):
1. Diplomatiek => uitkomst is niet bindend, meestal op niveau van een aanbeveling, tenzij partijen dat
bindend willen maken als men daarrond beslist, dan is de overeenkomst bindend, maar het uitkomst eigenlijk
niet! Het recht wordt gebruikt, maar is niet de maatstaf.
2. Juridisch => uitkomst is wél bindend. De rechter gaat iets uitspreken en dat zal bindend zijn voor de
partijen. Het recht is hier wél de maatstaf. Res iudicata: we hebben het geschil beëindigd, wat betekent dat
het niet meer kan worden heropend. Geen mogelijkheid tot beroep. Definitieve uitspraak. Wat wél mogelijk
is: als je niet eens bent met de uitspraak en er een geschil is over de inhoud over de uitspraak, dan kan men
vragen om het arrest te lezen en te laten interpreteren, eerder laten toelichten wat voordien werd beslist. Het
is niet echt een heroverweging. Uitspraak IGH (Bosnië/Servië): Hof verwijst hier naar res iudicata.
Instemming is belangrijk en moet op een bepaalde manier gegeven worden. Consensualisme betekent zelf
kiezen, maar op welke methode? Wie kiest? Dit valt allemaal onder de term ‘instemming’ = is dat gewoon
iemand uitnodigen aan de onderhandelingstafel, of moet er iets zijn waaruit blijkt dat er een formele daad
is die valt onder de term ‘instemming’. Dit is zeer belangrijk omdat Staten soeverein zijn. Advies Permanent
Hof Internationale Justitie: als je een zaak voor het Hof brengt, dan gaat de instemming blijken uit de
overeenkomst/compromis waarbij twee Staten samenkomen en samen stappen naar het IGH; geschil wordt
toegelicht (een soort kader) in de compromis en daaruit moet het Hof vertrekken (mag niet buiten zijn
bevoegdheid treden, is eenmaal gebonden door de inhoud van die compromis!). Als er een probleem is
omtrent de interpretatie van het geschil, dan geeft het Verdrag de toestemming dat het IGH zich mag
uitspreken over de interpretatie van het geschil!
B. Geschiedenis van het vreedzaam beslechten van internationale geschillen
1. Tweede helft van de 19de eeuw – het verhaal van vreedzame geschillenbeslechting kwam naar voren
Wanneer men een geschil had, dan kon men eenvoudigweg geweld gebruiken. Belangrijk momentum,
aangezien in de tweede helft reeks initiatieven werden ontwikkeld om meer aandacht te besteden aan het
Internationaal recht, dus het werd aanzien als een instrument om vrede tussen de Staten te bewerkstelligen,
denk daarbij aan Vredebewegingen, International Law Association, Rode Kruis Bewegingen, Institut de
Droit International…
➔ Uitgangspunt: Hoe meer kennis over het Internationaal recht, hoe minder neiging om geweld te
gebruiken.
Vredebewegingen hebben zich geïnstitutionaliseerd in de tweede helft van de 19de eeuw. Daarbij speelde
een aantal godsdiensten ook een rol (vb. Quakers). Vanuit een religieuze filosofie probeerden ze Staten aan
te zetten om geschillen op een vreedzame wijze te beslechten zonder geweld te gebruiken. Overheden
proberen overtuigen om bepaalde mechanismen te gebruiken die voortlopen op mechanismen die we
vandaag de dag kennen. Ook probeerden ze de Staten aan te zetten tot codificatie van het Internationaal
recht.
Een vruchtbare periode omdat het Internationaal recht belangrijker en belangrijker werd, tezelfdertijd ook
een aantal voorstellen geformuleerd om het recht te gebruiken als methode om geschillen op een vreedzame
wijze te regelen. Let op: je kon geweld nog altijd gebruiken om geschillen te beslechten in internationale
betrekkingen!
3
, LawstudentatVUB 2025-26
2. Het begin van de 19de eeuw
Vredesconferentie van Den Haag was belangrijk bij het ontwikkelen van methoden van vreedzame
geschillenregeling. De Tsaar nodigde politieke elite uit om met hem mee te reflecteren over vreedzame
beslechting, want er ontstond destijds een conflict tussen de VSA en Spanje (uiteindelijk overwinning bij
VSA, Spanje geen grootmacht meer, dus verloor heel wat kolonies over heel de wereld): incident startte in
Cuba (Haven van Havana), een vuur/explosie van het schip waardoor het wegzonk. Wie was daarvoor
aansprakelijk? VSA of Spanje? Men geraakt niet eens met de feiten. Aangezien dit een oorlog was tussen
de grootmachten, werd dit destijds heel actueel. Tsaar bestudeerde dit geval diepgaand en stelde voor om na
te denken over vreedzame regeling van geschillen. Het resultaat daarvan was het Verdrag van 1899 inzake
Vreedzaam regelen van Geschillen (universeel), met ambitie om geschillen niet via de reguliere weg te
regelen, maar anders (daarrond moest dus nagedacht worden). Dit was een eerste belangrijke fase.
Artikelsgewijze bestudering van art. 1: Doelstelling van het Verdrag. Weerspiegelt de ambitie om geen
geweld te gebruiken; er zijn alternatieven voorhanden, maar zonder dat die verplicht worden! Dit Verdrag
werd aangepast in 1907, rekening houdend met de evolutie en de context. Er werd dan een nieuw Verdrag
aangenomen met dezelfde doelstellingen van Verdrag van 1899 + gelijkaardige verplichting van art. 1!
3. De periode na WOI – Volkenbond
Verkeerd gebruik van geweld mag niet meer. Het systeem van 1899 is gefaald. Deze keer werd
samengekomen in Versailles. De Volkenbond werd opgericht met het idee van Woodrow Wilson (VSA), een
echte organisatie geworden met algemene bevoegdheid om een universele organisatie te zijn. Het was een
lange conferentie van 6 maanden met als doel om een nieuwe wereldorde te creëren. VSA werd zelf geen
lid van de Volkenbond. Wat zegt het Volkenbondverdrag over vreedzame regeling van geschillen?
Artikelsgewijze bestudering van artt. 12-17: het gaat over geschillenregeling. Wanneer er een geschil is die
aanleiding kan geven tot gebruik van geweld op grote schaal, dan komen de partijen van de Volkenbond
overeen dat geweldgebruik tijdelijk wordt verboden + 3m eraan toevoegen. Na die periode mogen de
partijen wél terug geweld gebruiken waardoor het geschil zich verderzet. Er is dus geen echt verbod van
geweldgebruik merkbaar, maar een manier om vrede kans te geven door conflict tijdelijk te bevriezen. Het
gaat om een uitstel.
4. Eind jaren ’20, begin jaren ‘30 – Brian Kellog’ Pact
Men kon geweld nog altijd als beleidsinstrument gebruiken, maar in deze periode niet meer. Er werd
samengekomen in Parijs om een nieuw verdrag te onderhandelen. Kort voor WOI gingen bepaalde Staten
eruit stappen, denk aan Duitsland. Een groot deel van de wereld was gebonden door het Brian Kellog’ Pact.
Dit betekende ook dat men vanaf jaren ’30 kon spreken van een internationaal gewoonterecht, gebaseerd op
statenpraktijk en zekere overtuiging om zo te handelen. I.t.t. verdragen die bindend zijn voor
verdragspartijen, is een regel van gewoonterecht bindend voor iedereen (opnieuw het idee van
consensualisme: stilzwijgende erkenning, tenzij persistent objector). Doordat het Pact een
gewoonterechtelijk statuut heeft, wilt dat zeggen dat ondanks er Staten eruit stappen dat het inhoudelijk
eigenlijk nog altijd bindend blijft.
5. De periode na WOII – VN-Handvest
Volkenbond faalde. Artikelsgewijze bestudering van art. 2: Geen geweldgebruik, dan moet geschil op
vreedzame wijze beslecht worden. Werd bevestigd in verschillende zaken, denk aan Nicaragua-zaak
(paragraaf 290): principe van vreedzame regeling complementair aan het verbod om geweld te gebruiken.
Er is dus een zekere link tussen art. 2(3) en art. 2(4).
4
