Inhoudsopgave
H1: Wat is “Ontwerp van informatiesystemen”................................................3
1.1.Informatiesystemen.................................................................................................. 3
1.2.Organisatie en informatiesystemen..........................................................................3
1.3.Software engineering................................................................................................ 5
1.4.Watervalmodel......................................................................................................... 5
1.4.1.Analyse............................................................................................................... 6
1.4.2.Ontwerp............................................................................................................. 8
1.4.3.Implementatie.................................................................................................. 10
1.4.4.Testen.............................................................................................................. 11
1.4.5.Onderhoud....................................................................................................... 12
1.5.Methodologieën...................................................................................................... 13
H4:Procedures............................................................................................. 14
4.1.Wat zijn procedures?..............................................................................................14
4.1.1.Functies............................................................................................................ 25
4.1.2.Lokale en globale variabele..............................................................................29
4.1.3.Paramaters....................................................................................................... 34
4.2.Recursitiviteit.......................................................................................................... 47
H5: Software Kwaliteit..................................................................................51
5.1.Kwaliteit.................................................................................................................. 51
5.2.Kwaliteitseisen........................................................................................................ 52
5.3.Afwegingen......................................................................................................... 59
5.4.Verband architectuur........................................................................................... 59
H6: Modulariteit........................................................................................... 60
6.1.Modules.................................................................................................................. 60
6.1.1.Definitie............................................................................................................ 60
6.1.2.Kenmerken....................................................................................................... 63
6.1.3.Ontwerpen met modules..................................................................................64
6.1.4.Systeemdiagram.............................................................................................. 65
6.1.5.Voordelen......................................................................................................... 66
6.1.6.Ontwerpen met modules - Hoe ?......................................................................67
6.2.Koppeling/Coupling................................................................................................. 68
6.2.1. Data coupling.................................................................................................. 70
6.2.2.Stamp coupling................................................................................................ 71
6.2.3.Control coupling............................................................................................... 72
6.2.4.Common coupling............................................................................................ 74
6.2.5.Content coupling (slechtste vorm van koppeling)............................................76
6.3.Cohesie/Cohesion................................................................................................... 79
6.3.1.Coincidental Cohesion......................................................................................80
6.3.2.Logical Cohesion.............................................................................................. 81
6.3.3.Temporal Cohesion........................................................................................... 82
6.3.4.Procedural Cohesion......................................................................................... 83
1
, 6.3.5Communicational Cohesion...............................................................................84
6.3.6.Sequential Cohesion......................................................................................... 84
6.3.7.Informational Cohesion.....................................................................................86
6.3.8.Functional Cohesion......................................................................................... 87
6.3.9Afsluitende opmerkingen...................................................................................87
Hoofdstuk 7: Inleiding tot Object-Oriëntatie..................................................88
7.1.Inleiding.................................................................................................................. 88
7.2.ADT’s...................................................................................................................... 89
7.3.Object-Oriënteerde................................................................................................. 91
7.4.Inkapseling........................................................................................................... 100
7.5.Unified Modeling Language (UML)........................................................................111
7.6. Objecten identificeren..........................................................................................112
7.6.1.Objecten uit de analysefase...........................................................................112
7.6.2.Objecten uit ontwerpfase...............................................................................115
7.5.3.GRASP patronen................................................................................................. 117
7.6.Voorbeeld TAC...................................................................................................... 121
H8: Relaties tussen klassen........................................................................124
8.1.Associatie............................................................................................................. 124
8.2.Generalisatie......................................................................................................... 129
8.3.Aggregatie/Compositie.........................................................................................129
H9: Eigenschappen van Object-oriëntatie....................................................130
9.1.Overerving............................................................................................................ 130
9.1.1.Overerving van methodes..............................................................................135
9.1.2.Voordelen van overerving..............................................................................135
9.1.3.Abstracte klassen........................................................................................... 135
9.1.4.Meervoudige overerving.................................................................................138
9.1.5.Gevolgen van overerving...............................................................................140
9.2.Polymorfisme.......................................................................................147
9.2.1.Abstracte methoden.......................................................................................147
9.2.2.Interfaces....................................................................................................... 151
9.2.3.Overloading.................................................................................................... 154
9.3.Statische A en M................................................................................................... 158
H10:Patronen............................................................................................. 166
10.1.Ontwerppatroon.................................................................................................. 166
10.2.Voordelen........................................................................................................... 167
10.3.Voorbeelden....................................................................................................... 167
10.3.1.Singleton...................................................................................................... 168
10.3.2.Facade.......................................................................................................... 171
10.3.3.Observer....................................................................................................... 175
2
, Overzicht belangrijkste gelijkenissen en verschillen qua object-oriëntatie (H7-H10). .180
Ontwerp van
Informatiesystemen
H1: Wat is “Ontwerp van
informatiesystemen”
1.1.Informatiesystemen
INFORMATIESYSTEMEN
= verzorgen invoer (input), verwerking, uitvoer (output) van informatie in functie van
informatiebehoeften van een gebruiker. Met sociotechnisch systeem met manuele en
automatische delen
Welke informatie ?
o gestructureerde: getallen, tekstuele gegevens
o semi-gestructureerde: e-mail, documenten
o ongestructureerde: video, audio, afbeeldingen
Welke verwerking ?
o aggregatie
o selectie
o sorteren...
Een informatiesysteem bestaat uit:
o hardware (incl. pc’s, servers, netwerken...)
o software (programma’s)
o bedrijfsprocessen/procedures (vb: The Antwerp Company)
o mensen
o andere...
En is dus een sociotechnisch systeem met manuele en automatische delen
Recente evoluties
o Content Management Systemen (CMS) zijn gericht op semi-gestructureerde
informatie
o Informatie IS het product, niet het bijproduct !
1.2.Organisatie en informatiesystemen
ORGANISATIES EN INFORMATIESYSTEMEN
Informatiesystemen bestaan binnen de context van een bepaalde organisatie
De organisatie bepaalt:
o de bedrijfsprocessen, en dus...
o de informatiebehoeften van de gebruikers, en dus...
o welke informatiesystemen worden gebouwd.
Soorten informatiesystemen worden bepaald door hun plaats in de organisatie
3
, Transactieverwerkende systemen (Transaction Processing System - TPS) = het
registreert alle dagelijkse, repetitieve gebeurtenissen (transacties) nauwkeurig en snel
Een transactie = atomair deel in een bedrijfsproces. Een transactie gaat helemaal door
of helemaal niet
TPS gaat atomaire delen verwerken (gestructureerde informatie verwerken)
o Vb. bij The Antwerp Company
de verkoop van een abonnement :
(Als één stap faalt ,bv. betaling geweigerd, wordt alles
teruggedraaid.)
de aanwerving van een medewerker
Genereer Factuur (nummer, btw, PDF), Update
Voorraad/licentie (indien relevant, bv. limiet seats), Schrijf
log/audit (wie, wanneer, kanaal)(Als één stap faalt—bv.
betaling geweigerd—wordt alles teruggedraaid.)
Management Informatiesystemen (Management Information System - MIS) =
ondersteunen gestructureerd. Gegevens worden samen gevoegd om rapport uit te
voeren.
MIS zal aggregeren
o Vb. bij The Antwerp Company
Een rapport op papier van de verkochte abonnementen per week
Een elektronisch overzicht van de nieuwe medewerkers
Beslissingsondersteunende systemen (Decision Support Systems - DSS) =
ondersteunen semi-gestructureerde beslissingen
DSS zijn complexer en bijna altijd modelgebaseerd
o Veelal op basis van kwantitatieve modellen en sensitiviteitsanalyse
(=test hoe gevoelig een uitkomst is voor aannames/inputs.)
o Vb. bij The Antwerp Company
Berekenen van klantenprofielen; klantengegevens worden bij
gehouden en obv worden de advertenties gestuurd
Stockbeheer volgens huidige en te verwachten verkopen; stock is
inschatting voor de toekomst
INFORMATIESYSTEMEN BOUWEN IN EEN ORGANISATIE
=een sociotechnisch project met:
Interne impact:
o nieuwe bedrijfsprocessen
vb. facturatie gaat van handmatig → geautomatiseerd met workflow
o nieuwe hiërarchieën van bevoegdheden
vb. teamleads krijgen bestelautorisatie tot €5k i.p.v. alleen de CFO.
o nieuwe taken voor werknemers
vb. customer service gebruikt nu een AI-assistent; taak verschuift
naar case-analyse i.p.v. data overtikken.
o nieuwe machtsverhoudingen
4
H1: Wat is “Ontwerp van informatiesystemen”................................................3
1.1.Informatiesystemen.................................................................................................. 3
1.2.Organisatie en informatiesystemen..........................................................................3
1.3.Software engineering................................................................................................ 5
1.4.Watervalmodel......................................................................................................... 5
1.4.1.Analyse............................................................................................................... 6
1.4.2.Ontwerp............................................................................................................. 8
1.4.3.Implementatie.................................................................................................. 10
1.4.4.Testen.............................................................................................................. 11
1.4.5.Onderhoud....................................................................................................... 12
1.5.Methodologieën...................................................................................................... 13
H4:Procedures............................................................................................. 14
4.1.Wat zijn procedures?..............................................................................................14
4.1.1.Functies............................................................................................................ 25
4.1.2.Lokale en globale variabele..............................................................................29
4.1.3.Paramaters....................................................................................................... 34
4.2.Recursitiviteit.......................................................................................................... 47
H5: Software Kwaliteit..................................................................................51
5.1.Kwaliteit.................................................................................................................. 51
5.2.Kwaliteitseisen........................................................................................................ 52
5.3.Afwegingen......................................................................................................... 59
5.4.Verband architectuur........................................................................................... 59
H6: Modulariteit........................................................................................... 60
6.1.Modules.................................................................................................................. 60
6.1.1.Definitie............................................................................................................ 60
6.1.2.Kenmerken....................................................................................................... 63
6.1.3.Ontwerpen met modules..................................................................................64
6.1.4.Systeemdiagram.............................................................................................. 65
6.1.5.Voordelen......................................................................................................... 66
6.1.6.Ontwerpen met modules - Hoe ?......................................................................67
6.2.Koppeling/Coupling................................................................................................. 68
6.2.1. Data coupling.................................................................................................. 70
6.2.2.Stamp coupling................................................................................................ 71
6.2.3.Control coupling............................................................................................... 72
6.2.4.Common coupling............................................................................................ 74
6.2.5.Content coupling (slechtste vorm van koppeling)............................................76
6.3.Cohesie/Cohesion................................................................................................... 79
6.3.1.Coincidental Cohesion......................................................................................80
6.3.2.Logical Cohesion.............................................................................................. 81
6.3.3.Temporal Cohesion........................................................................................... 82
6.3.4.Procedural Cohesion......................................................................................... 83
1
, 6.3.5Communicational Cohesion...............................................................................84
6.3.6.Sequential Cohesion......................................................................................... 84
6.3.7.Informational Cohesion.....................................................................................86
6.3.8.Functional Cohesion......................................................................................... 87
6.3.9Afsluitende opmerkingen...................................................................................87
Hoofdstuk 7: Inleiding tot Object-Oriëntatie..................................................88
7.1.Inleiding.................................................................................................................. 88
7.2.ADT’s...................................................................................................................... 89
7.3.Object-Oriënteerde................................................................................................. 91
7.4.Inkapseling........................................................................................................... 100
7.5.Unified Modeling Language (UML)........................................................................111
7.6. Objecten identificeren..........................................................................................112
7.6.1.Objecten uit de analysefase...........................................................................112
7.6.2.Objecten uit ontwerpfase...............................................................................115
7.5.3.GRASP patronen................................................................................................. 117
7.6.Voorbeeld TAC...................................................................................................... 121
H8: Relaties tussen klassen........................................................................124
8.1.Associatie............................................................................................................. 124
8.2.Generalisatie......................................................................................................... 129
8.3.Aggregatie/Compositie.........................................................................................129
H9: Eigenschappen van Object-oriëntatie....................................................130
9.1.Overerving............................................................................................................ 130
9.1.1.Overerving van methodes..............................................................................135
9.1.2.Voordelen van overerving..............................................................................135
9.1.3.Abstracte klassen........................................................................................... 135
9.1.4.Meervoudige overerving.................................................................................138
9.1.5.Gevolgen van overerving...............................................................................140
9.2.Polymorfisme.......................................................................................147
9.2.1.Abstracte methoden.......................................................................................147
9.2.2.Interfaces....................................................................................................... 151
9.2.3.Overloading.................................................................................................... 154
9.3.Statische A en M................................................................................................... 158
H10:Patronen............................................................................................. 166
10.1.Ontwerppatroon.................................................................................................. 166
10.2.Voordelen........................................................................................................... 167
10.3.Voorbeelden....................................................................................................... 167
10.3.1.Singleton...................................................................................................... 168
10.3.2.Facade.......................................................................................................... 171
10.3.3.Observer....................................................................................................... 175
2
, Overzicht belangrijkste gelijkenissen en verschillen qua object-oriëntatie (H7-H10). .180
Ontwerp van
Informatiesystemen
H1: Wat is “Ontwerp van
informatiesystemen”
1.1.Informatiesystemen
INFORMATIESYSTEMEN
= verzorgen invoer (input), verwerking, uitvoer (output) van informatie in functie van
informatiebehoeften van een gebruiker. Met sociotechnisch systeem met manuele en
automatische delen
Welke informatie ?
o gestructureerde: getallen, tekstuele gegevens
o semi-gestructureerde: e-mail, documenten
o ongestructureerde: video, audio, afbeeldingen
Welke verwerking ?
o aggregatie
o selectie
o sorteren...
Een informatiesysteem bestaat uit:
o hardware (incl. pc’s, servers, netwerken...)
o software (programma’s)
o bedrijfsprocessen/procedures (vb: The Antwerp Company)
o mensen
o andere...
En is dus een sociotechnisch systeem met manuele en automatische delen
Recente evoluties
o Content Management Systemen (CMS) zijn gericht op semi-gestructureerde
informatie
o Informatie IS het product, niet het bijproduct !
1.2.Organisatie en informatiesystemen
ORGANISATIES EN INFORMATIESYSTEMEN
Informatiesystemen bestaan binnen de context van een bepaalde organisatie
De organisatie bepaalt:
o de bedrijfsprocessen, en dus...
o de informatiebehoeften van de gebruikers, en dus...
o welke informatiesystemen worden gebouwd.
Soorten informatiesystemen worden bepaald door hun plaats in de organisatie
3
, Transactieverwerkende systemen (Transaction Processing System - TPS) = het
registreert alle dagelijkse, repetitieve gebeurtenissen (transacties) nauwkeurig en snel
Een transactie = atomair deel in een bedrijfsproces. Een transactie gaat helemaal door
of helemaal niet
TPS gaat atomaire delen verwerken (gestructureerde informatie verwerken)
o Vb. bij The Antwerp Company
de verkoop van een abonnement :
(Als één stap faalt ,bv. betaling geweigerd, wordt alles
teruggedraaid.)
de aanwerving van een medewerker
Genereer Factuur (nummer, btw, PDF), Update
Voorraad/licentie (indien relevant, bv. limiet seats), Schrijf
log/audit (wie, wanneer, kanaal)(Als één stap faalt—bv.
betaling geweigerd—wordt alles teruggedraaid.)
Management Informatiesystemen (Management Information System - MIS) =
ondersteunen gestructureerd. Gegevens worden samen gevoegd om rapport uit te
voeren.
MIS zal aggregeren
o Vb. bij The Antwerp Company
Een rapport op papier van de verkochte abonnementen per week
Een elektronisch overzicht van de nieuwe medewerkers
Beslissingsondersteunende systemen (Decision Support Systems - DSS) =
ondersteunen semi-gestructureerde beslissingen
DSS zijn complexer en bijna altijd modelgebaseerd
o Veelal op basis van kwantitatieve modellen en sensitiviteitsanalyse
(=test hoe gevoelig een uitkomst is voor aannames/inputs.)
o Vb. bij The Antwerp Company
Berekenen van klantenprofielen; klantengegevens worden bij
gehouden en obv worden de advertenties gestuurd
Stockbeheer volgens huidige en te verwachten verkopen; stock is
inschatting voor de toekomst
INFORMATIESYSTEMEN BOUWEN IN EEN ORGANISATIE
=een sociotechnisch project met:
Interne impact:
o nieuwe bedrijfsprocessen
vb. facturatie gaat van handmatig → geautomatiseerd met workflow
o nieuwe hiërarchieën van bevoegdheden
vb. teamleads krijgen bestelautorisatie tot €5k i.p.v. alleen de CFO.
o nieuwe taken voor werknemers
vb. customer service gebruikt nu een AI-assistent; taak verschuift
naar case-analyse i.p.v. data overtikken.
o nieuwe machtsverhoudingen
4
