MPI: Sociaal Werk (Rachelle) samenvatting
Hoofdstuk 1: Handboek inleiding
Te kennen:
Sociaal werk als sociaal construct kunnen uitleggen
De definitie van 2014 kennen en volledig kunnen uitleggen
Kunnen uitleggen dat het handelingskader van een sociaal werker drieledig is
De ‘conflictueuze consensus’ van Chantal Mouffe kunnen uitleggen
Sociaal werk: een mensenrechtenberoep
Stam -> sociaal werk & Wortels -> historiek
Verschillende takken:
‘Specialismen’ binnen het sociaal werk zoals maatschappelijk werk, sociaal-cultureel werk,
personeelswerk, sociaaljuridische dienstverlening, cultuurbemiddeling, vrijwilligerswerking, …
Sociaal werk definiëren
Sociaal werk is een globaal gegeven. De IASSW (=International Association of Schools of Social
Work) formuleert samen met de IFSW (International Federation of Social Work) een globale definitie
met als doel om alle vormen van sociaal werk over de hele wereld te omvatten:
Een heel proces om de huidige globale definitie te formuleren.
Payne ziet SW als een sociaal construct: Een activiteit die het product is van hoe we in een
bepaalde tijd in onze samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken.
Huidige globale definitie van sociaal werk
De algemene vergadering van de IFSW en IASSW bekrachtigden op 6 juli 2014 in Melbourne
(Australië) de volgende globale definitie: Social work is a practice based profession and an
acadamic discipline that promotes social change and development, social cohesion, and the
empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are
central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and
indigenous knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and
enhance wellbeing.
Volgende zin werd toegevoegd: ‘The above definition may amplified at national and/or regional
levels’ wegens kritiek dat het onmogelijk is om alle vormen van SW in één definitie te vatten.
Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die
sociale verandering en ontwikkeling promoot, evenals sociale cohesie en de
empowerment en bevrijding van mensen.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteiten staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door theorieën van sociaal werk,
de sociale en humane wetenschappen en door lokale kennis, engageert sociaal werk mensen en
structuren om de uitdagingen van het leven aan te gaan en het welzijn te verhogen.
Sociale Veranderingsprocessen initiëren en begeleiden bij individuen, maar ook in een familiale context, in kleine
verandering groepen zoals bedrijfsteams of klasgroepen, in organisaties, in buurten of wijken, op stedelijk niveau, op het
beleidsniveau of in de gehele samenleving.
Kijken naar sociale context en verbondenheid tss de verschillende niveaus
Engageren om structurele oorzaken van problemen aan te pakken
Sociale Inzetten op de ontwikkeling van het sociaal weefsel in de samenleving
cohesie:
Empowerme Barbara Solomon: ‘a proces whereby the social worker engages in an set of activities with the client […] that
nt aim to reduce the powerlessness that has been created by negative valuations based on membership in a
stigmatized group’
Van Regenmortel: ‘een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep
krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van het
bewustzijn en het stimuleren van participatie’
Bevrijding Uit structuren in de samenleving die zorgen voor onderdrukking
,van de Kritisch bewustzijn ontwikkelen door te reflecteren over de bronnen van uitsluiting en uitbuiting o.b.v. ras,
mensen gender, klasse, taal, godsdienst, functiebeperking, cultuur of seksuele oriëntatie
Strategieën ontwikkelen om structurele en individuele belemmeringen aan te pakken
=Sociaal werk promoot sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en
bevrijding van de mensen
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve
verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in SW
Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM) uit 1948 omvat:
Burgerlijke en politieke rechten of ‘de eerste generatie mensenrechten’
- Bv. het recht op vrije meningsuiting en het recht om te stemmen
Economische, sociale en culturele rechten of ‘de tweede generatie mensenrechten’
- Bv. recht op arbeid en recht op onderwijs
Collectieve of solidariteitsrechten of ‘de derde generatie mensenrechten’
- Bv: recht op een gezond milieu
De realisatie van de mensenrechten staat onder druk:
Mensen worden gewezen op hun eigen verantwoordelijkheid
Conditionalisering van de sociale grondrechten
Sanctionering of criminalisering
Territorialiteitsbeginsel
=> Welke rol kan het sociaal werk in de huidige samenleving spelen om mensenrechten te
realiseren en hoe kan het die rol concreet vervullen?
Collectieve Individuele mensenrechten worden gerealiseerd als mensen verantwoordelijkheid opnemen voor elkaar
verantwoordelijkh en voor de gemeenschap
eid: Opkomen voor de rechten van mensen
Context faciliteren waar mensen verantwoordelijkheid opnemen voor elkaars welzijn.
Respect voor Superdiversiteit van Steven Vertovec (2007)
diversiteiten Respect: Alle vormen van discriminatie bestrijden
Leren omgaan met minderheden en competenties ontwikkelen om te leren omgaan met verschillen ->
kunnen verbinden en samenwerken
SW wordt onderbouwd door theorieen van sociaal werk, de sociale en humane
wetenschappen en lokale kennis
Addendum: ‘SW draws on its own constantly developing theoretical foundation and research, as
well as theories from other human sciences, including but not limited to community development,
social pedagogy, administration, anthropology, ecology, economics, education, management,
nursing, psychiatry, psychology, public health and sociology.
Body of knowledge van SW is breed en doet beroep op kennis uit andere wetenschappelijke
disciplines
Sociaalwerkonderzoek is een ondersteuning voor de sociaalwerkpraktijk:
SW engageert mensen en structuren om de uitdagingen van het leven aan te
gaan en het welzijn te verhogen
Addendum: ‘From an emancipatory perspective that this definition supports, SW strategies are
aimed at increasing people’s hope, self-esteem and creative potential to confront and challenge
oppressive power dynamics and structural sources of injustices, thus incorporating into a coherent
whole the micro-macro, personal-political dimension of intervention. The holistic focus of SW is
universal….
=De holistische focus van het sociaal werk
Een benadering van onderuit
Aanpak klimaatverandering
Mensenrechten als sociale constructies
Vanuit een ervaren onrecht, rechten claimen
, Internationale Verdrag inzake de Uitbanning van alle Vormen van Discriminatie van vrouwen
(1979)
Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind (1989)
Internationale Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Beperking (2006)
De sociale constructie van mensenrechten in sociaal werk
Mensenrechtenwerk van onderuit = het voortdurend bekijken van mensenrechten in hun
context, ze hierin vormgeven rekening houdend met contextfactoren
Anything-goes benadering?
Conflictueuze consensus van Chantal Mouffe
Sociaal werk als mensenrechtenberoep: een handelingskader
In dit handboek wordt dit kader vertaald in 5 bouwstenen:
Systeemwereldgericht handelen
Leefwereldgericht handelen
Participatief handelen
Politiserend handelen
Ontgrenzend handelen
Hoofdstuk 2: Van gunst naar recht in het sociaal werk
Te kennen:
De belangrijkste historische gebeurtenissen kennen die een impact gehad hebben op het
ontstaan en de ontwikkeling van sociaal werk als mensenrechtenberoep zoals we dat nu
kennen in Vlaanderen en Nederland
De visie, organisatie en handelingswijzen die horen bij sociaal werk als gunsten enerzijds en als
recht anderzijds kunnen uitleggen
De verschuiving binnen het sociaal werk van een paradigma dat gestoeld is op gunst naar een
paradigma gestoeld op recht, kunnen uitleggen.
Inleiding
In 1948 werd de UVRM aangenomen, dit zorgde voor een paradigmashift
Eind 19deeeuw, begin 20ste eeuw was sociaal werk gestoeld op zijn ‘gunstkarakter
Na 1948 ging het sociaal werk zich oriënteren op zijn ‘rechtenkarakter’
5
verschuivingen, waarbij wordt beschreven:
Wat de toestand was rond het begin van de 20ste
Hoe het sociaal werk evolueerde na WOII
Wat de huidige situatie is