Contents
College 1 – Engagement risk (VGBA, VIO, 210, 240, 315).......................................................................2
Johnstone (2000)- Client-Acceptance Decisions Simultaneous..........................................................2
Fukukawa (2011) - Client Risk Factors and Audit Resource................................................................7
Casus Value8....................................................................................................................................10
College 2 – Business Models (NOCLAR, 240, 250, 315, 520)................................................................12
Peecher (2007) – It’s all about audit quality Perspectives on strategic-systems auditing................13
Dorminey (2012) - The Evolution of Fraud Theory...........................................................................18
Casus DSB........................................................................................................................................27
College 3: Risk Assessment (200, 250, 315, 330).................................................................................28
Knechel (2007) - The business risk audit Origins, obstacles and opportunities................................29
Curtis (2009) - Auditors’ Training and Proficiency............................................................................37
Casus Pathe......................................................................................................................................39
College 4 – Audit Activities (330, 500, 520).........................................................................................39
Fedryk (2022): Is artificial intelligence improving the audit process?..............................................39
Werner (2021) - Embedding process mining into financial statement audits..................................43
Casus Capital Care............................................................................................................................49
College 5: Going Concern (570, 705, 706)............................................................................................49
Nolder & Kadous (2018) - Grounding the professional skepticism construct in mindset and attitude
theory: A way forward.....................................................................................................................50
Carson et al. (2013) - Audit reporting for going-concern uncertainty: A research synthesis............54
Casus InnoConcepts N.V...................................................................................................................58
College 6: Reporting (700, 701, 705, 706, 720)....................................................................................59
Whitfield et al. (2024) – Auditor Communication on critical audit matters: Timing, inspection
likelihood, and the audit committee................................................................................................59
Gray et al. (2011) - Perceptions and misperceptions regarding the unqualified auditor’s report by
financial statement preparers, users, and auditors..........................................................................62
Casus Philips....................................................................................................................................65
College 7: Accountability (200, 240, 320).............................................................................................65
Peecher et al. (2013) - An accountability framework for financial statement auditors and related
questions.........................................................................................................................................65
DeZoort et. al (2006) - Accountability and auditors’ materiality judgments: The effects of
differential pressure strength on conservatism, variability, and effort.............................................68
Casus Ballast Nedam........................................................................................................................71
College 8: Sustainable Communications (260, 720, 3810N).................................................................72
, Jensen & Meckling (1976) - Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership
structure..........................................................................................................................................72
Van Nieuw Amerongen et al. (2023) - Dubbele materialiteit: de toekomst van
duurzaamheidsverslaggeving volgens ESRS en experts....................................................................78
Casus MicroGreenery.......................................................................................................................83
Knechel en Peecher zijn erg belangrijk en kunnen bijna altijd toegepast worden. Vanuit Nolder &
Kadous echt reflecteren op het gedrag van de accountants. Veel van Peecher komt terug in de
standaarden
Uitgangspunt is wetenschappelijk artikel dan vervolgens met tentamenkaart doorlopen
koppeling maken met standaarden (zie slides). Als je koppeling maakt, volgende doen:
- Overeenkomsten
- Verschillen
- logisch / eigen mening
- wat zou je willen aanpassen
- Reflecteren op gedag accountants (Nolder & Kadous)
- Dat dan gestructureerd doen
College 1 – Engagement risk (VGBA, VIO, 210, 240, 315)
Johnstone (2000)- Client-Acceptance Decisions Simultaneous
Aanleiding
De aanleiding tot dit onderzoek was het feit dat er weinig bekend was over de wijze waarop
auditpartners de beslissing tot cliëntacceptatie nemen. Het doel hierbij is dan ook inzicht verkrijgen
in de wijze waarop de beslissing tot cliëntacceptatie nemen.
Door een toenemende hoeveelheid van rechtszaken tegen accountantskantoren en intense
competitie tussen kantoren voor klanten heeft dit gezorgd dat er meer nadruk wordt gelegd aan de
risicobeheersing aan de voorkant. Standaarden (210) stellen dat kantoren procedures op dienen te
stellen voor het maken van klant acceptatie keuzes, echter wordt hiervoor geen guidance gegeven
over hoe deze keuze echt gemaakt dient te worden. Accountants kunnen dit model gebruiken voor
interne evaluaties van de eigen klant acceptatie formulieren en procedures en als framework voor
het leren van minder ervaren auditors over deze complexe keuze.
Dit paper heeft een model wat is gemaakt en getest dat karakteristieken vertoont dat de cliënt
acceptatie keuze een proces is van risico evaluatie en risico aanname. Het model veronderstelt dat
auditors de klant specifieke risico's zal evalueren (financiële positie en interne controle) en daarmee
deze evaluatie gebruiken om te kijken of het accountantskantoor verlies zal gaan leiden. Het verlies
kan door zowel toekomstige winsten als eventuele rechtszaken die zouden kunnen spelen.
Inhoud
,Het betreft een beschrijvend model, dit komt doordat er erg weinig onderzoek is gedaan naar het
onderwerp. Daarmee is er meer gefocust op hoe auditors taken uitvoeren, anders dan hoe goed ze
deze taken uitvoeren. Het model van Johnstone kent twee fasen.
1. Risico-evaluatie fase
2. Risico-adaptie fase
Binnen de Risk-evaluatie fase worden drie soorten risico’s gedefinieerd:
1. Client business risk: risico dat de financiële condities van de organisatie verslechteren
a. Financiële toestand/ ratio’s
b. Interne beheersing
c. Bedrijfs- en industrietrends
d. Houding management
2. Audit risk: risico dat de auditor een verkeerd oordeel geeft (ACR= IR x IBR x DR)
a. Expertise
b. Timing van de opdracht
c. Concurrentie
3. Auditors business risk: risico dat de auditor verlies lijdt op de opdracht
a. Kans op rechtszaken
b. Winstgevendheid opdracht
c. Concurrentie en prijsstrategieën van andere kantoren
Stappenplan
1. De drie verschillende risico’s inschatten (laag, midden, hoog)
2. Daarna zou je de klant accepteren of niet
3. Daarna aangeven of je de drie adaptie strategie nou toepassen (worden bijna niet toegepast
in de praktijk, hypothese is niet aangetoond)
4. Discussie of iedere klant recht heeft op een accountant
Tijdens het klantacceptatieproces worden de risico’s geëvalueerd, en kan er aanpassing of adaptatie
van risico’s plaatsvinden om vervolgens de klant uiteindelijk te accepteren. Daarbij zou vooral
gekeken moeten worden naar audit risk, maar kantoren kijken voornamelijk naar auditors business
risk. Het doel van de accountant is het zorgen voor vertrouwen door middel van betrouwbaarheid
geven over informatie. Het is echter uiteindelijk ook ieders doel om te kunnen voortbestaan,
derhalve is het logisch dat auditor business risk wel meespeelt in de overweging van de auditor.
Proactieve aanpassingsstrategieën (risico-adaptie fase) om klant alsnog aan te nemen:
1. Screenen van risicokenmerken van cliënten: Het bedrijfsrisico en het controle risico worden
rechtstreeks aan de klant acceptatie beslissingen gekoppeld. De evaluatie van deze risico’s
wordt gebruikt om ongewenste klanten niet te accepteren.
2. Screenen van het risico op verlies voor het accountantskantoor: Hierbij worden klanten
gescreend op basis van verliezen voor het accountantskantoor. Indien de klant bijvoorbeeld
in een risicovolle sector opereert, kan dit leiden voor een verhoogd risico bij het
accountantskantoor. De klant wordt dan niet geaccepteerd.
3. Het meer proactief aanpassen door het gebruik van strategieën. Aanpassen audit fee,
planning, toewijzing personeel, dataverzameling (relatie met standaard 210 en 315 en artikel
Fukukawa). Tip is om 315 nog even weg te laten en eerst alleen te focussen op 210. Bij deze
strategie worden proactief aanpassingen gemaakt. Bij een risicovollere klant wordt
bijvoorbeeld de fee aangepast of wordt er meer personeel gepland. Er kan ook voor gekozen
, worden om meer controle informatie op te vragen. Kenmerken van het accountantskantoor
kunnen ook invloed hebben op de proactieve strategie.
Conclusie Johnstone: Alleen één en twee vindt plaats, drie niet omdat partners liever het risico
ontlopen dan dat zij proactief het risico aanpassen.
Belangrijkste bevindingen
- Partners gebruiken niet de proactieve risico-aanpassing strategie.
- De klant gerelateerde evaluaties van de partner zijn van invloed op de evaluaties van kantoor
en zijn risico op het verliezen van de opdracht. Partners hebben ook winstgevendheid van de
opdracht als key component onderkend.
Vet gedrukt = significant effect
H1a: hogere inschatting client business risk leidt tot hogere inschatting audit risk en vice versa
H1b: hogere inschatting audit risk leidt tot hogere inschatting auditor business risk
H1c: hogere inschatting client business risk leidt tot hogere inschatting auditor business risk
Strategie 1: screen clients risk characteristics
H2a: hogere inschatting audit risk leidt tot minder kans op klantacceptatie
H2b: hogere inschatting client business risk leidt tot minder kans op klantacceptatie
Relateren aan Standaard 210, straks relateren aan casus Value8
Strategie 2: screen clients using auditor business risk
H3a: de relatie tussen audit risk en klantacceptatie zal worden afgezwakt door de inschatting van
auditor business risk (bijv. door factoren als ervaring van de auditor, industry expertise, timing in
low season)
H3b: de relatie tussen client business risk en klantacceptatie zal worden afgezwakt door de
inschatting van auditor business risk
Strategie 3: risk-adaptation strategiën toepassen (fee, planning, personnel assignment, amount of
data collection)
H4a: hogere inschatting van audit risk leidt tot meer toepassing van risk-adaptation strategieën
College 1 – Engagement risk (VGBA, VIO, 210, 240, 315).......................................................................2
Johnstone (2000)- Client-Acceptance Decisions Simultaneous..........................................................2
Fukukawa (2011) - Client Risk Factors and Audit Resource................................................................7
Casus Value8....................................................................................................................................10
College 2 – Business Models (NOCLAR, 240, 250, 315, 520)................................................................12
Peecher (2007) – It’s all about audit quality Perspectives on strategic-systems auditing................13
Dorminey (2012) - The Evolution of Fraud Theory...........................................................................18
Casus DSB........................................................................................................................................27
College 3: Risk Assessment (200, 250, 315, 330).................................................................................28
Knechel (2007) - The business risk audit Origins, obstacles and opportunities................................29
Curtis (2009) - Auditors’ Training and Proficiency............................................................................37
Casus Pathe......................................................................................................................................39
College 4 – Audit Activities (330, 500, 520).........................................................................................39
Fedryk (2022): Is artificial intelligence improving the audit process?..............................................39
Werner (2021) - Embedding process mining into financial statement audits..................................43
Casus Capital Care............................................................................................................................49
College 5: Going Concern (570, 705, 706)............................................................................................49
Nolder & Kadous (2018) - Grounding the professional skepticism construct in mindset and attitude
theory: A way forward.....................................................................................................................50
Carson et al. (2013) - Audit reporting for going-concern uncertainty: A research synthesis............54
Casus InnoConcepts N.V...................................................................................................................58
College 6: Reporting (700, 701, 705, 706, 720)....................................................................................59
Whitfield et al. (2024) – Auditor Communication on critical audit matters: Timing, inspection
likelihood, and the audit committee................................................................................................59
Gray et al. (2011) - Perceptions and misperceptions regarding the unqualified auditor’s report by
financial statement preparers, users, and auditors..........................................................................62
Casus Philips....................................................................................................................................65
College 7: Accountability (200, 240, 320).............................................................................................65
Peecher et al. (2013) - An accountability framework for financial statement auditors and related
questions.........................................................................................................................................65
DeZoort et. al (2006) - Accountability and auditors’ materiality judgments: The effects of
differential pressure strength on conservatism, variability, and effort.............................................68
Casus Ballast Nedam........................................................................................................................71
College 8: Sustainable Communications (260, 720, 3810N).................................................................72
, Jensen & Meckling (1976) - Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership
structure..........................................................................................................................................72
Van Nieuw Amerongen et al. (2023) - Dubbele materialiteit: de toekomst van
duurzaamheidsverslaggeving volgens ESRS en experts....................................................................78
Casus MicroGreenery.......................................................................................................................83
Knechel en Peecher zijn erg belangrijk en kunnen bijna altijd toegepast worden. Vanuit Nolder &
Kadous echt reflecteren op het gedrag van de accountants. Veel van Peecher komt terug in de
standaarden
Uitgangspunt is wetenschappelijk artikel dan vervolgens met tentamenkaart doorlopen
koppeling maken met standaarden (zie slides). Als je koppeling maakt, volgende doen:
- Overeenkomsten
- Verschillen
- logisch / eigen mening
- wat zou je willen aanpassen
- Reflecteren op gedag accountants (Nolder & Kadous)
- Dat dan gestructureerd doen
College 1 – Engagement risk (VGBA, VIO, 210, 240, 315)
Johnstone (2000)- Client-Acceptance Decisions Simultaneous
Aanleiding
De aanleiding tot dit onderzoek was het feit dat er weinig bekend was over de wijze waarop
auditpartners de beslissing tot cliëntacceptatie nemen. Het doel hierbij is dan ook inzicht verkrijgen
in de wijze waarop de beslissing tot cliëntacceptatie nemen.
Door een toenemende hoeveelheid van rechtszaken tegen accountantskantoren en intense
competitie tussen kantoren voor klanten heeft dit gezorgd dat er meer nadruk wordt gelegd aan de
risicobeheersing aan de voorkant. Standaarden (210) stellen dat kantoren procedures op dienen te
stellen voor het maken van klant acceptatie keuzes, echter wordt hiervoor geen guidance gegeven
over hoe deze keuze echt gemaakt dient te worden. Accountants kunnen dit model gebruiken voor
interne evaluaties van de eigen klant acceptatie formulieren en procedures en als framework voor
het leren van minder ervaren auditors over deze complexe keuze.
Dit paper heeft een model wat is gemaakt en getest dat karakteristieken vertoont dat de cliënt
acceptatie keuze een proces is van risico evaluatie en risico aanname. Het model veronderstelt dat
auditors de klant specifieke risico's zal evalueren (financiële positie en interne controle) en daarmee
deze evaluatie gebruiken om te kijken of het accountantskantoor verlies zal gaan leiden. Het verlies
kan door zowel toekomstige winsten als eventuele rechtszaken die zouden kunnen spelen.
Inhoud
,Het betreft een beschrijvend model, dit komt doordat er erg weinig onderzoek is gedaan naar het
onderwerp. Daarmee is er meer gefocust op hoe auditors taken uitvoeren, anders dan hoe goed ze
deze taken uitvoeren. Het model van Johnstone kent twee fasen.
1. Risico-evaluatie fase
2. Risico-adaptie fase
Binnen de Risk-evaluatie fase worden drie soorten risico’s gedefinieerd:
1. Client business risk: risico dat de financiële condities van de organisatie verslechteren
a. Financiële toestand/ ratio’s
b. Interne beheersing
c. Bedrijfs- en industrietrends
d. Houding management
2. Audit risk: risico dat de auditor een verkeerd oordeel geeft (ACR= IR x IBR x DR)
a. Expertise
b. Timing van de opdracht
c. Concurrentie
3. Auditors business risk: risico dat de auditor verlies lijdt op de opdracht
a. Kans op rechtszaken
b. Winstgevendheid opdracht
c. Concurrentie en prijsstrategieën van andere kantoren
Stappenplan
1. De drie verschillende risico’s inschatten (laag, midden, hoog)
2. Daarna zou je de klant accepteren of niet
3. Daarna aangeven of je de drie adaptie strategie nou toepassen (worden bijna niet toegepast
in de praktijk, hypothese is niet aangetoond)
4. Discussie of iedere klant recht heeft op een accountant
Tijdens het klantacceptatieproces worden de risico’s geëvalueerd, en kan er aanpassing of adaptatie
van risico’s plaatsvinden om vervolgens de klant uiteindelijk te accepteren. Daarbij zou vooral
gekeken moeten worden naar audit risk, maar kantoren kijken voornamelijk naar auditors business
risk. Het doel van de accountant is het zorgen voor vertrouwen door middel van betrouwbaarheid
geven over informatie. Het is echter uiteindelijk ook ieders doel om te kunnen voortbestaan,
derhalve is het logisch dat auditor business risk wel meespeelt in de overweging van de auditor.
Proactieve aanpassingsstrategieën (risico-adaptie fase) om klant alsnog aan te nemen:
1. Screenen van risicokenmerken van cliënten: Het bedrijfsrisico en het controle risico worden
rechtstreeks aan de klant acceptatie beslissingen gekoppeld. De evaluatie van deze risico’s
wordt gebruikt om ongewenste klanten niet te accepteren.
2. Screenen van het risico op verlies voor het accountantskantoor: Hierbij worden klanten
gescreend op basis van verliezen voor het accountantskantoor. Indien de klant bijvoorbeeld
in een risicovolle sector opereert, kan dit leiden voor een verhoogd risico bij het
accountantskantoor. De klant wordt dan niet geaccepteerd.
3. Het meer proactief aanpassen door het gebruik van strategieën. Aanpassen audit fee,
planning, toewijzing personeel, dataverzameling (relatie met standaard 210 en 315 en artikel
Fukukawa). Tip is om 315 nog even weg te laten en eerst alleen te focussen op 210. Bij deze
strategie worden proactief aanpassingen gemaakt. Bij een risicovollere klant wordt
bijvoorbeeld de fee aangepast of wordt er meer personeel gepland. Er kan ook voor gekozen
, worden om meer controle informatie op te vragen. Kenmerken van het accountantskantoor
kunnen ook invloed hebben op de proactieve strategie.
Conclusie Johnstone: Alleen één en twee vindt plaats, drie niet omdat partners liever het risico
ontlopen dan dat zij proactief het risico aanpassen.
Belangrijkste bevindingen
- Partners gebruiken niet de proactieve risico-aanpassing strategie.
- De klant gerelateerde evaluaties van de partner zijn van invloed op de evaluaties van kantoor
en zijn risico op het verliezen van de opdracht. Partners hebben ook winstgevendheid van de
opdracht als key component onderkend.
Vet gedrukt = significant effect
H1a: hogere inschatting client business risk leidt tot hogere inschatting audit risk en vice versa
H1b: hogere inschatting audit risk leidt tot hogere inschatting auditor business risk
H1c: hogere inschatting client business risk leidt tot hogere inschatting auditor business risk
Strategie 1: screen clients risk characteristics
H2a: hogere inschatting audit risk leidt tot minder kans op klantacceptatie
H2b: hogere inschatting client business risk leidt tot minder kans op klantacceptatie
Relateren aan Standaard 210, straks relateren aan casus Value8
Strategie 2: screen clients using auditor business risk
H3a: de relatie tussen audit risk en klantacceptatie zal worden afgezwakt door de inschatting van
auditor business risk (bijv. door factoren als ervaring van de auditor, industry expertise, timing in
low season)
H3b: de relatie tussen client business risk en klantacceptatie zal worden afgezwakt door de
inschatting van auditor business risk
Strategie 3: risk-adaptation strategiën toepassen (fee, planning, personnel assignment, amount of
data collection)
H4a: hogere inschatting van audit risk leidt tot meer toepassing van risk-adaptation strategieën
