Samenvatting Klinisch wetenschappelijk handelen

HOOFDSTUK 1: ALGEMENE INLEIDING
1. GELETTERHEID IN DE GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN

- Geletterdheid in de gezondheidswetenschappen
o De mate waarin personen in staat zijn basisinformatie over gezondheid en
diensten te verkrijgen, te verwerken en te begrijpen om de juiste
gezondheidsbeslissingen te nemen
o Nog volop in ontwikkeling
- Wetenschappelijke geletterdheid:
o De kennis en het begrip van aan de wetenschap gerelateerde concepten
en processen die nodig zijn voor een persoonlijk gesprek en besluitvorming

2. EVIDENCE BASED PRACTICE (EBP)

2.1. WAAROM EBP?

- Bij elke cliënt stelt therapeut zich gemiddeld 5 vragen, die…
o Deels kunnen beantwoorden vanuit het dossier van de cliënt
o Deels kunnen beantwoorden vanuit literatuur
- Literatuur (= gepubliceerd onderzoek)
o Helpt het nemen van een klinische beslissing
o Leidt tot betere diagnostiek en/of behandeling
o Bevestigt de genomen beslissing
- Logopedisch/audiologisch handelen is niet gebaseerd op:
o Toeval (gissen en missen)
o gebruik van materiaal dat toevallig aanwezig is.
o Wat financieel goed uitkomt.
o Wat gemakkelijk lijkt of comfortabel voor de therapeut
o Gewoonte (ik doe dat al jaren zo)
o 1 artikel
o een mening van een collega
- logopedisch/audiologisch handelen is wel gebaseerd op:
o meest recente bewijsmateriaal (evidentie)
- logopedist kan zijn handelen verantwoorden o.b.v. de wet  bewijs

2.2. EBP-COMPENTENTIES & ATTITUDES

- EBP veronderstelt competenties:
o Het kunnen zoeken en vinden van bronnen
o Het kunnen lezen en beoordelen van gepubliceerde informatie
o Het kunnen selecteren wat relevant is voor de cliënt
o Het kunnen toepassen van het bewijsmateriaal bij de cliënt
- EBP veronderstelt attitudes:
o Grondigheid en zorgvuldigheid (in het zoeken naar bewijsmateriaal)
o Eerlijkheid en transparantie (in de rapportering)
o Oordeelkundigheid en gezond verstand (in de evaluatie van de literatuur)




1

,2.3. EBP-PROCES

- LA handelen  inzicht in:
o Oorzaken van de ziekte
o Diagnose en diagnosestelling
o Prognose
o Verwachte effecten van verschillende behandelopties

Toepassing van EBP in klinische praktijk a.d.h.v. vijfstappenplanmethode:

1. Ask: vertaling van het klinische probleem naar een ziekbare en beantwoordbare
vraag
2. Acquire: efficiënt zoeken naar het
beste bewijs
3. Appraise: kritisch beoordelen van
gevonden bewijs, o.b.v.
methodologische kwaliteit (= kwaliteit
van de studieopzet en repportering)
en toepasbaarheid in de praktijk
4. Apply: besluit nemen o.b.v. h et
beschikbare bewijsmateriaal
5. Assess: regelmatige evaluatie van de
kwaliteit van dit proces


2.3.1. FORMULEREN VAN DE VRAAG (ASK)

- Doel: klinisch probleem vertalen in een beantwoordbare vraag
- Hulpmiddelen: PICO
o P = persoon
o I = interventie
o C = co-interventie
o O = outcome


2.3.2. ZOEKEN NAAR BEWIJSMATERIAAL (ACQUIRE)

- Doel: efficiënt informatie vinden
o 6S-piramide (hoofdstuk 5)
 Top: bronnen met vooraf beoordeeld onderzoeksbewijs
 Lager: bronnen waarbij je zelf nog informatie kiritisch moet
beoordelen
- Hulpmiddel: levels of evidence




2

,2.3.3. BEOORDELEN VAN BEWIJSMATERIAAL (APPRAISE)

- Beslissingen moeten gebaseerd zijn op best beschikbare bewijsmateriaal
- Doel:
o Relevantie van het bewijsmateriaal screenen (hoofdstuk 6)
o Studieopzet en kwaliteit van de studie screenen
- Hulpmiddelen:
o Eigen expertise en inzichten in relatie tot de cliënt
o Sommuge databanken geven zelf een beoordeling


2.3.4. TOEPASSEN VAN BEWIJSMATERIAAL (APPLY)

- Doel:
o Vertalen van resultaten naar de situatie van de cliënt
 Veel factoren bepalen hoe de resultaten kunnen worden vertaal
naar de klinische praktijk
o Uitvoeren van op maat gemaakte vertaling
- Hulpmiddel:
o Eigen expertise en inzichten
o Overleg met de cliënt inzake haalbaarheid van de toepassing
o Opstellen van een Critical appraised topic (CAT) en delen met collega’s


2.3.5. EVALUATIE VAN DE UITVOERING (ASSESS)

- Doel:
o Controle van de genomen beslissing
o Wordt het therapiedoel bereikt?
- Hulpmiddel:
o Eigen expertise en inzichten
o Metingen (test, observaties, vragenlijsten,…)
o Bevindingen en ervaringen van de cliënt




3

, 3. WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

3.1. WAT IS WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

- EBP ≠ wetenschappelijk onderzoek?
o EBP  beoordelen en implementeren van bestaande kennis
o WO  beantwoorden van onderzoeksvragen of toetsen van hypothese
m.b.v. wetenschappelijke

Wetenschappelijk onderzoek is NIET Wetenschappelijk onderzoek is WEL
- Al dan niet toevallige observaties: - Op systematische en
van een voorval in het dagelijks wetenschappelijke wijze
leven - Formuleren van vragen of
- Systematische observaties in het hypotheses + beantwoorden
licht van een diagnosestelling: van respectievelijk toetsen
een afasiepatiënt of een kind met - In functie van beschrijven,
lees- en schrijfproblemen verklaren of begrijpen van
verschijnselen

- WHO kan gaan over zeer uiteenlopende onderwerpen in diverse studiedomeinen
o Psycholoog  diverse aspecten van het gedrag
o LA  diverse aspecten van de communicatie
- Aantal relevante vragen is schier-oneindig:
o Op welke leeftijd verschijnt het eerste lidwoord?
o Wat is de gemiddelde fundamentele frequentie van de vrouwenstem?
o …
- Evolueert met maatschappelijke veranderingen
o Hot topic: wat is de impact van lawaai op het gehoor?
o Belang? Preventie: oordopjes, geluidsschermen langs de snelweg
- Wetenschappelijk onderzoek veronderstelt:
o Een systematische aanpak
o Een grondige literatuurstudie ( is het fenomeen al onderzocht? Zijn er
nog hiaten?)
o Nauwkeurige formulering van vragen
o Geldige en betrouwbare antwoorden
o Een nauwkeurige motivering van de gevolgde stappen
o Transparantie ( i.f.v.
repliceerbaarheid)




4