Economische Geschiedenis
Ontstaan Handelskapitalisme tijdens middeleeuwen
(800-1450)
1. Kwetsbaar evenwicht Bevolking <-> Landbouw
A. Inleiding
Algemene context:
Tussen 850 en 950 waren het de duistere middeleeuwen in
Europa. Het was een perifeer gebied. Middenoosten, Inda en
China waren welvarend. Er waren handelsroutes tussen alles.
Rood = via land; Blauw via zee. Zee was veel sneller want boot
en wegen waren slecht en verouderd.
In West-Europa was er weinig handel en nijverheid. Geen grote steden en druk van
Islam/Arabische veroveringen stoppen integratie met wereldhandel tijdelijk. → Perifeer
gebied!. → Steden uit romeins tijdperk verdwijnen.
Er heersde een ‘Peasent Economy’ = overlevingsecoomie → Opbrengsten werden
gebruikt voor zelfvoorziening (= autarkie). Er was weinig specialisatie en efficiëntie dus
ook lage reële inkomens. Enkel lokale ruilhandel doordat muntstukken schaars waren.
(De uitgebreide munteconomie van de romeinen was verdwenen!) De moren in Zuid-
Europa waren een uitzondering op dit alles.
Karel de Grote veranderde alles in Europa (800). Hij herenigt een groot deel van Europa
en zorden voor een scheiding van macht in Kerkelijk en Keizerlijk (Geestelijk <->
Wereldlijk) en evolueren gescheiden. Hij verdeeld het rijk onder het
leenstelsel/feodaliteit waar vazaliteit centraal stond. Feodale piramides onstonden
zo: Land werd verdeeld door iemand van hogere stand en dat land werd verdeeld door
de stand eronder voor de stand daaronder etc. De kerkelijke structuur evolueerde
hiernaast op een totaal andere wijze.
Op socio-economisch vlak was dit het begin standenmaatschappij! Bidders, Ridders en
Werkers (+Lijfeigenen). Ook ontstond er een landbouwexpansie d.m.v. 3slagstelsel en
karrenploeg. → Voodelig voor grootgrondbezitters, Aken werd een grote stad en
uiteindelijk de hoofdstad van het Karolingische rijk. Regionale handel kwam terug door
de Friezen (luxeproducten)! Veel waterwegen en weinig hout → Veel wol dus ruilhandel!
, Het karolingische rijk viel na 100jaar dankzij erfregels + Invallen van vikingen, Saracenen
en Magyaren. Lokale heren namen meer macht op zich! Handel van Friesen lijdt zwaar
hun hoofdsteden zijn daarom niet meer gekend.
Er waren wel positieve aspecten rond de vele plunderingen. Het edelmetaal kwam terug
in omloop + kloosters maakten gedetailleerde inventarissen op, dit was het begin van
schriftelijke bewijsvoering! Vanaf dat vikingen etc. weg waren gingen de lokale heren hun
macht terug grijpen en werd de kerk terug machtiger.
B. Lange opgaande fase (1000-1300)
In het jaar 1000 nam militair geweld af doordat de invallers zich in Europa vestigen en er
een herstel kwam in gezagsstructuren. Ook kwamen er kerkelijke rechtbanken. Hierdaar
was gerechtigheid niet enkel te vinden bij de heren die een hogere rang hebben maar
ook bij de kerk. Het begrip ‘Godsvrede’ ontstond = Christenen mochten geen oorlog
voeren met elkaar.
Steden ontstonden terug. ‘Stadlucht maakt vrij’ landwerkers gaan naar de stad →
lijfeigenschap brokkelt af (de regel was dat als u als lijfeigenen niet wordt opgeëist door
uw heer na 1jaar en 1 dag, u dan vrij bent. Hierdoor vluchtte iedereen naar de stad.
Bevolking stijgt, minder oorlog, betere leefomstandigheden.
Er ontstond een elastisch aanbod voor landbouwproducten (vraag volgen zonder prijs te
wijzigen) door de Organisatorische en Technologische vooruitgang maar ook door de
ontginning van woeste gronden en emigratie naar Oost/Centraal-Europa. Zoals Fläming
in Duitsland bij de Elbe.
Ontginning zorgde voor rijkere gronden en stijging van arbeidsproductiviteit. Het reël
inkomen steeg en vraag naar niet-agrarische producten steeg dus ook. Een groter deel
van de bevolking kon ook aan niet-agrarische productie doen. Er ontstonden regionale
(stads)centra waar een afzetmarkt plaatsvond. Hier was het eerder marktgericht i.p.v.
landbouwgericht (geen autarkie) → Regionale specialisatie!
Er kwam een groeiend onevenwicht
tussen bevolking en landbouw in 13e
eeuw. Dalende meeropbrengsten
zorgden voor ervoor dat de bevolking
te snel steeg t.o.v. de landbouw.
Ontstaan Handelskapitalisme tijdens middeleeuwen
(800-1450)
1. Kwetsbaar evenwicht Bevolking <-> Landbouw
A. Inleiding
Algemene context:
Tussen 850 en 950 waren het de duistere middeleeuwen in
Europa. Het was een perifeer gebied. Middenoosten, Inda en
China waren welvarend. Er waren handelsroutes tussen alles.
Rood = via land; Blauw via zee. Zee was veel sneller want boot
en wegen waren slecht en verouderd.
In West-Europa was er weinig handel en nijverheid. Geen grote steden en druk van
Islam/Arabische veroveringen stoppen integratie met wereldhandel tijdelijk. → Perifeer
gebied!. → Steden uit romeins tijdperk verdwijnen.
Er heersde een ‘Peasent Economy’ = overlevingsecoomie → Opbrengsten werden
gebruikt voor zelfvoorziening (= autarkie). Er was weinig specialisatie en efficiëntie dus
ook lage reële inkomens. Enkel lokale ruilhandel doordat muntstukken schaars waren.
(De uitgebreide munteconomie van de romeinen was verdwenen!) De moren in Zuid-
Europa waren een uitzondering op dit alles.
Karel de Grote veranderde alles in Europa (800). Hij herenigt een groot deel van Europa
en zorden voor een scheiding van macht in Kerkelijk en Keizerlijk (Geestelijk <->
Wereldlijk) en evolueren gescheiden. Hij verdeeld het rijk onder het
leenstelsel/feodaliteit waar vazaliteit centraal stond. Feodale piramides onstonden
zo: Land werd verdeeld door iemand van hogere stand en dat land werd verdeeld door
de stand eronder voor de stand daaronder etc. De kerkelijke structuur evolueerde
hiernaast op een totaal andere wijze.
Op socio-economisch vlak was dit het begin standenmaatschappij! Bidders, Ridders en
Werkers (+Lijfeigenen). Ook ontstond er een landbouwexpansie d.m.v. 3slagstelsel en
karrenploeg. → Voodelig voor grootgrondbezitters, Aken werd een grote stad en
uiteindelijk de hoofdstad van het Karolingische rijk. Regionale handel kwam terug door
de Friezen (luxeproducten)! Veel waterwegen en weinig hout → Veel wol dus ruilhandel!
, Het karolingische rijk viel na 100jaar dankzij erfregels + Invallen van vikingen, Saracenen
en Magyaren. Lokale heren namen meer macht op zich! Handel van Friesen lijdt zwaar
hun hoofdsteden zijn daarom niet meer gekend.
Er waren wel positieve aspecten rond de vele plunderingen. Het edelmetaal kwam terug
in omloop + kloosters maakten gedetailleerde inventarissen op, dit was het begin van
schriftelijke bewijsvoering! Vanaf dat vikingen etc. weg waren gingen de lokale heren hun
macht terug grijpen en werd de kerk terug machtiger.
B. Lange opgaande fase (1000-1300)
In het jaar 1000 nam militair geweld af doordat de invallers zich in Europa vestigen en er
een herstel kwam in gezagsstructuren. Ook kwamen er kerkelijke rechtbanken. Hierdaar
was gerechtigheid niet enkel te vinden bij de heren die een hogere rang hebben maar
ook bij de kerk. Het begrip ‘Godsvrede’ ontstond = Christenen mochten geen oorlog
voeren met elkaar.
Steden ontstonden terug. ‘Stadlucht maakt vrij’ landwerkers gaan naar de stad →
lijfeigenschap brokkelt af (de regel was dat als u als lijfeigenen niet wordt opgeëist door
uw heer na 1jaar en 1 dag, u dan vrij bent. Hierdoor vluchtte iedereen naar de stad.
Bevolking stijgt, minder oorlog, betere leefomstandigheden.
Er ontstond een elastisch aanbod voor landbouwproducten (vraag volgen zonder prijs te
wijzigen) door de Organisatorische en Technologische vooruitgang maar ook door de
ontginning van woeste gronden en emigratie naar Oost/Centraal-Europa. Zoals Fläming
in Duitsland bij de Elbe.
Ontginning zorgde voor rijkere gronden en stijging van arbeidsproductiviteit. Het reël
inkomen steeg en vraag naar niet-agrarische producten steeg dus ook. Een groter deel
van de bevolking kon ook aan niet-agrarische productie doen. Er ontstonden regionale
(stads)centra waar een afzetmarkt plaatsvond. Hier was het eerder marktgericht i.p.v.
landbouwgericht (geen autarkie) → Regionale specialisatie!
Er kwam een groeiend onevenwicht
tussen bevolking en landbouw in 13e
eeuw. Dalende meeropbrengsten
zorgden voor ervoor dat de bevolking
te snel steeg t.o.v. de landbouw.
