Samenvatting artikelen Ethiek
ARTIKELEN HOORCOLLEGE 1
Rothfusz: Moraal en ethiek pagina17-27
Een sociaal werken moet goed nadenken over de waarden en normen die zijn professioneel handelen
beïnvloeden, want:
- Mensen komen met problemen die ze zelf niet kunnen oplossen
- Mensen komen uit sociaal zwakkere milieus of hebben bepaalde beperkingen, je moet
rekening houden met de kwetsbaarheid
- Mensen geven vaak vertrouwelijke informatie
- Door interventies kan de sociaal werker het leven van mensen ingrijpend beïnvloeden
- Door deskundigheid en positie heeft de sociaal werker macht
- De sociaal werker moet zijn handelen kunnen verantwoorden
- De sociaal werker bevindt zich vaak in een spanningsveld tussen de belangen van de cliënt,
zijn omgeving, de instelling waar hij voor werkt en de instanties die zijn werk financieren. Hij
moet hierin zijn eigen, professionele afwegingen kunnen maken.
Sociaal werkers die beschikken over de juiste kennis, kunde en professionele vaardigheden zijn
effectief in het bereiken van hun doelen. Ze hebben technisch-instrumentele professionaliteit. Maar
ook als ze hierover beschikken moeten ze zich daarnaast afvragen of ze goed werk doen: of hun werk
bijdraagt aan de centrale waarden van hun beroep.
Sociaal werk is een waarde gebonden professie. Dat betekent dat je alleen een goede sociaal werker
kunt worden als je ook beschikt over normatieve professionaliteit: als je nadenkt over de waarden van
je werk en als die waarden de leidraad van de handelen vormen. Daarbij staat respect voor de ander
centraal. Het gaat er in de eerste plaats om dat je je bewust bent van de morele vragen die je in je werk
tegenkomt. Vervolgens is het een kwestie van hoe je met deze vragen omgaat en daarbij is kennis van
de eigen moraal, de moraal van anderen en van de ethiek noodzakelijk.
In het sociaal werk spelen waarden en normen op drie niveaus. Op de eerste plaats op het niveau van
wetgeving en contractuele afspraken van organisaties om bepaalde doelen te halen. Op het tweede
niveau zijn er deskundigheidsnormen. De sociaal werker moet beschikken over kennis, kunde en
vaardigheden. Het derde niveau bestaat uit waarden en normen die binnen de cultuur zijn verankerd,
zoals het belang van persoonlijke ontwikkeling of integriteit. In het sociaal werk gaat het dan vooral
om het helpen, zorgen, steunen of begeleiden. Naast deze waarden zijn er specifieke deugden
waarover een sociaal werker moet beschikken, zoals moed, eerlijkheid en medelijden. Deze waarden
en deugden geven zin aan het werk.
1.1. Moraal
Morele vragen gaan over goed en kwaad, over de manier waarop mensen zouden moeten leven.
Morele opvattingen zijn een antwoord op de vraag hoe men zich als mens goed en verantwoordelijk
kan gedragen.
Bij moraal gaat het over waarden en normen. Dat zijn opvattingen over wat waardevol is in het leven.
Waarden en normen zijn niet af te leiden uit de werkelijkheid. Ze zijn verbonden aan een levensvisie,
aan idealen over hoe het leven zou moeten zijn en wat mensen zouden moeten doen.
Mensen kunnen rationeel nadenken over morele vragen, maar ze kunnen ook moreel handelen op basis
van intuïtie en emoties. Moreel gedrag kan deels ook verklaard worden vanuit biologische processen
en vanuit de evolutie. Er zijn dus allerlei verschillende redenen waarom mensen hun eigen gedrag en
dat van anderen goed- of afkeuren.
Voor de achtergrond van morele keuzes zijn 4 intuïtieve moralen te onderscheiden:
ARTIKELEN HOORCOLLEGE 1
Rothfusz: Moraal en ethiek pagina17-27
Een sociaal werken moet goed nadenken over de waarden en normen die zijn professioneel handelen
beïnvloeden, want:
- Mensen komen met problemen die ze zelf niet kunnen oplossen
- Mensen komen uit sociaal zwakkere milieus of hebben bepaalde beperkingen, je moet
rekening houden met de kwetsbaarheid
- Mensen geven vaak vertrouwelijke informatie
- Door interventies kan de sociaal werker het leven van mensen ingrijpend beïnvloeden
- Door deskundigheid en positie heeft de sociaal werker macht
- De sociaal werker moet zijn handelen kunnen verantwoorden
- De sociaal werker bevindt zich vaak in een spanningsveld tussen de belangen van de cliënt,
zijn omgeving, de instelling waar hij voor werkt en de instanties die zijn werk financieren. Hij
moet hierin zijn eigen, professionele afwegingen kunnen maken.
Sociaal werkers die beschikken over de juiste kennis, kunde en professionele vaardigheden zijn
effectief in het bereiken van hun doelen. Ze hebben technisch-instrumentele professionaliteit. Maar
ook als ze hierover beschikken moeten ze zich daarnaast afvragen of ze goed werk doen: of hun werk
bijdraagt aan de centrale waarden van hun beroep.
Sociaal werk is een waarde gebonden professie. Dat betekent dat je alleen een goede sociaal werker
kunt worden als je ook beschikt over normatieve professionaliteit: als je nadenkt over de waarden van
je werk en als die waarden de leidraad van de handelen vormen. Daarbij staat respect voor de ander
centraal. Het gaat er in de eerste plaats om dat je je bewust bent van de morele vragen die je in je werk
tegenkomt. Vervolgens is het een kwestie van hoe je met deze vragen omgaat en daarbij is kennis van
de eigen moraal, de moraal van anderen en van de ethiek noodzakelijk.
In het sociaal werk spelen waarden en normen op drie niveaus. Op de eerste plaats op het niveau van
wetgeving en contractuele afspraken van organisaties om bepaalde doelen te halen. Op het tweede
niveau zijn er deskundigheidsnormen. De sociaal werker moet beschikken over kennis, kunde en
vaardigheden. Het derde niveau bestaat uit waarden en normen die binnen de cultuur zijn verankerd,
zoals het belang van persoonlijke ontwikkeling of integriteit. In het sociaal werk gaat het dan vooral
om het helpen, zorgen, steunen of begeleiden. Naast deze waarden zijn er specifieke deugden
waarover een sociaal werker moet beschikken, zoals moed, eerlijkheid en medelijden. Deze waarden
en deugden geven zin aan het werk.
1.1. Moraal
Morele vragen gaan over goed en kwaad, over de manier waarop mensen zouden moeten leven.
Morele opvattingen zijn een antwoord op de vraag hoe men zich als mens goed en verantwoordelijk
kan gedragen.
Bij moraal gaat het over waarden en normen. Dat zijn opvattingen over wat waardevol is in het leven.
Waarden en normen zijn niet af te leiden uit de werkelijkheid. Ze zijn verbonden aan een levensvisie,
aan idealen over hoe het leven zou moeten zijn en wat mensen zouden moeten doen.
Mensen kunnen rationeel nadenken over morele vragen, maar ze kunnen ook moreel handelen op basis
van intuïtie en emoties. Moreel gedrag kan deels ook verklaard worden vanuit biologische processen
en vanuit de evolutie. Er zijn dus allerlei verschillende redenen waarom mensen hun eigen gedrag en
dat van anderen goed- of afkeuren.
Voor de achtergrond van morele keuzes zijn 4 intuïtieve moralen te onderscheiden:
