Samenvatting orthodontie en myofunctionele stoornissen 2023-2024
Deel Mevr. Lammens
Examen
• 80% schriftelijk
• 20% observatie ( buiten examenrooster)
Thema 1: Myofunctionele stoornissen
1. Inleiding
• Orfaciale myofunctionele stoornis (OMS): als elk oraal en orofaciaal musculair
patroon dat enerzijds interfereert met de normale groei, de ontwikkeling of de
functie van de structuren of dat anderzijds op zichzelf afwijkend is
• Afwijkende mondgewoonten (AMG):
• Schadelijke mondgewoonten (SMG)
Afwijkende mondgewoonten
= gewoonten die een negatieve invloed hebben op onze orofaciale ontwikkeling (
ontwikkeling bot,schedelstructuur,gebit en spierevenwicht)
• Meest voorkomende AMG: duimzuigen, infantiel slikken,habitueel mondademen,…
• Waarom zo belangrijk te bestuderen: door invloed op articulatie,gehoor en taal
• Wie is er allemaal betrokken bij de behandeling : een heel team → interdisciplinair (
zoals vb NKO,logopedist,…) → het groot aantal negatieve gevolgen van deze
stoornissen voor vorm en functie verantwoord preventie en tijdig ingrijpen!!
→ het is vaak ook niet één factor die tot de klachten leid, meestal is het complex van
factoren en houden ze elkaar in stand of leid de ene gewoonte tot de andere gewoonte
Voorbeelden
• duimzuigen
• mondademhaling
• infantiel slikken
• flesvoeding ( niet altijd afwijkend!!)
op de tanden uitgeoefende krachten
Occlusiekrachten:
constant,licht
Faciale krachten: Tongkrachten:
Constant,licht Niet constant,sterk
, Eruptiekrachten:
Niet constant,erg
sterk
1. de occlusieklachten
in het normale geval bij slikken en kauwen aanzienlijk, in het abnormale geval zijn ze gering.
Deze krachten dragen bij tot een goede gezondheid status in de mond, de vitaliteit ervan, de
versterking van de anti-zwaartekrachtspieren, rechtop houden van de tanden in
symmetrische gebitsboog en afzetten van een dicht weefsel op het alveolaire bot.
Tongpersen doen de occlusiekrachten afnemen en de anti-zwaartekrachtspieren verslappen
2. de tongkrachten
deze treden op bij kauwen ,vermalen voedsel en slikken, bij eten en slikken word er kracht
op het palatum durum uitgeoefend, terwijl in normale gevallen de kracht in rust en bij
spreken beperkt is. De druk van de tong op de processus alveolaris is nodig om het
verhemelte in de breedte te laten uitgroeien. De processus alveolaris moeten we ook als een
adaptiebot zien.
3. Eruptiekrachten
Lang dacht men dat de eruptie ophield als de gebitselementen met elkaar in occlusie
kwamen, maar dit proces gaat verder. Door deze eruptiekrachten word bij ouder worden het
verlies aan tandsubstantie op de kroon gecompenseerd.
4. Krachten faciale netwerk
Spieren in aangezicht zijn met elkaar onderling zo hecht dat actie in de ene spier doorwerkt
in de andere. Deze spieren moeten als antagonist worden gezien voor de spierkracht van de
tong. Bij abnormaal slikgedrag of openmondgedrag vermindert de invloed van die
spierbundel aanzienlijk, met als gevolg dat de voorste tanden in labioversie staan en de de
m.mentalis zo een sterke kracht op de OK uitoefent, dat de onderste snijtanden in
lunguaversie staan.
Gevolgen myofunctionele stoornissen
• Open beten( door vb. duim of speen), kaak-en verhemeltestructuurafwijkingen ( vb.
gotisch verhemelte → tong ligt te laag in de mondbodem, er ontbreekt tongdruk)
Oorzaken myofunctionele stoornissen
Centrale stoornissen
Door vernietiging van bepaalde delen van de hersenen kunnen functies uitvallen of slecht
functioneren
Deze toestand is toepasselijk zowel op primaire als secundaire mondgewoonten, dus op
zuigen,blazen ,slikken,kauwen en spreken
Komt voor bij:
• Hersen verlamden
• Centrale zenuwaandoeningen ( vb. ziekte van Parkinson)
• Traumatisch opgelopen letsels
Ontwikkelingsstoornissen
• gering of vertraagd functioneren vd hersenen (vb. minderbegaafden) →hierbij zullen
de primaire functies blijven bestaan, de secundaire functies zullen zich niet of slechts
later ontwikkelen
• verkeerde ontwikkeling van gewoontevorming door stimulering van de verkeerde
gewoonte → aard vd speen bij flessenvoeding, langdurig gebruik van vloeibaar of
zacht voedsel : onderontwikkeling kauwspieren
,somatische factoren
• allergieën
• tonsilitis ,adenoitis (ontsteking keelamandel/neusamandel)
• septumdeviatie
• spierziekten (vb. myasthenie)
• functionele spierzwakte
• bouw en vorm van de organen
o tong:macro/microglossie, aglossie,vastliggend tongriempje ( = ankyloglosie)
o lippen: te korte bovenlip
o kaken: progenie,prognatie
psychische factoren
• fixatie aan orale fase
• gebrek aan motivering
• bedreigende existentie
• reacties vanuit milieu
erfelijkheid
• bij progenie/prognatie ( naar voorstaande kaak)
• bij allergieen
• gotisch verhemelte
• macroglossie
orthodontische of prothetische behandeling
• na deze behandeling kan er opnieuw een tongprotrusie en open beet ontstaan als
foutieve bewegingspatroon vd tong onveranderd is gebleven
• slechtzittende prothesen → kunnen ervoor zorgen dat de client verkeerde
bewegingen met de tong uitvoert, zo kunnen ze compensatieverdragingen
aanwennen om een prothese in de mond te kunnen houden tijdens spreken,slikken
en in rust
andere afwijkende mondgewoonten
• gap-filling tendens
• slaapgewoonten
• oraal-sensorische afwijkingen
2. types van myofunctionele stoornissen
AMG: aangeleerde gewoonten die vaak schadelijk kunnen zijn voor tandenstelsel en gehele
orofaciale gebied
• zuiggewoonten
o lip,tong-en wangzuigen
o fopspeenzuigen/drinkfles met speen
o zuigen op voorwerpen
o duimzuigen
, ▪ = duim word tussen de tanden gedrukt waardoor de onderincisieven
in linguale richting gaan en de bovenincisieven in labiale richting!
▪ ontstaat uit instinctieve handeling
▪ reflexmatig gedrag moet verdwenen zijn tegen +/- 18M tot 2J
o vingerzuigen: zelfde als duimzuigen, gaat vaker iets lateraler niet centraal
tekenen schema duimzuigen
• lipgewoonten
• habitueel mondademen
• tongpersen
• flesvoeding
klinisch beeld bij duimzuigen
• duim houd de verbinding tussen het vestibulum oris en het cavum oris in stand
• tong word langdurig in lage ligging gedwongen
• tong zoekt voortdurend contact met de onderlip
• ontstaan persgewoonte
• vormt een belemmering voor de eruptie van de frontale gebitselementen
• lipspieren verslappen
• wanneer duim niet in de mond → mond hangt meestal open en er is een grote kans
op mondademen
waarom duimen
• ontspannende, rustgevende bezigheid
• aangenaam gevoel
• manier om aandacht te krijgen
• zoeken naar geborgenheid/veiligheid
• manier om gevoelens te verwerken
• verminderen van stress ( → belangrijkste uitlokkende factor!!)
wanneer duimen
• doorbreken melkgebit
• bij inslapen
• tijdens slapen
• vermoeidheid
• verveling
• tv kijken
• ziekte
• bepaalde knuffel,doekje,…
gevolgen van duimen
• afwijkende faciale ontwikkeling
• verstoord evenwicht krachten faciale spieren
• protrusie bovensnijtanden, retrusie ondersnijtanden
• open beet
Deel Mevr. Lammens
Examen
• 80% schriftelijk
• 20% observatie ( buiten examenrooster)
Thema 1: Myofunctionele stoornissen
1. Inleiding
• Orfaciale myofunctionele stoornis (OMS): als elk oraal en orofaciaal musculair
patroon dat enerzijds interfereert met de normale groei, de ontwikkeling of de
functie van de structuren of dat anderzijds op zichzelf afwijkend is
• Afwijkende mondgewoonten (AMG):
• Schadelijke mondgewoonten (SMG)
Afwijkende mondgewoonten
= gewoonten die een negatieve invloed hebben op onze orofaciale ontwikkeling (
ontwikkeling bot,schedelstructuur,gebit en spierevenwicht)
• Meest voorkomende AMG: duimzuigen, infantiel slikken,habitueel mondademen,…
• Waarom zo belangrijk te bestuderen: door invloed op articulatie,gehoor en taal
• Wie is er allemaal betrokken bij de behandeling : een heel team → interdisciplinair (
zoals vb NKO,logopedist,…) → het groot aantal negatieve gevolgen van deze
stoornissen voor vorm en functie verantwoord preventie en tijdig ingrijpen!!
→ het is vaak ook niet één factor die tot de klachten leid, meestal is het complex van
factoren en houden ze elkaar in stand of leid de ene gewoonte tot de andere gewoonte
Voorbeelden
• duimzuigen
• mondademhaling
• infantiel slikken
• flesvoeding ( niet altijd afwijkend!!)
op de tanden uitgeoefende krachten
Occlusiekrachten:
constant,licht
Faciale krachten: Tongkrachten:
Constant,licht Niet constant,sterk
, Eruptiekrachten:
Niet constant,erg
sterk
1. de occlusieklachten
in het normale geval bij slikken en kauwen aanzienlijk, in het abnormale geval zijn ze gering.
Deze krachten dragen bij tot een goede gezondheid status in de mond, de vitaliteit ervan, de
versterking van de anti-zwaartekrachtspieren, rechtop houden van de tanden in
symmetrische gebitsboog en afzetten van een dicht weefsel op het alveolaire bot.
Tongpersen doen de occlusiekrachten afnemen en de anti-zwaartekrachtspieren verslappen
2. de tongkrachten
deze treden op bij kauwen ,vermalen voedsel en slikken, bij eten en slikken word er kracht
op het palatum durum uitgeoefend, terwijl in normale gevallen de kracht in rust en bij
spreken beperkt is. De druk van de tong op de processus alveolaris is nodig om het
verhemelte in de breedte te laten uitgroeien. De processus alveolaris moeten we ook als een
adaptiebot zien.
3. Eruptiekrachten
Lang dacht men dat de eruptie ophield als de gebitselementen met elkaar in occlusie
kwamen, maar dit proces gaat verder. Door deze eruptiekrachten word bij ouder worden het
verlies aan tandsubstantie op de kroon gecompenseerd.
4. Krachten faciale netwerk
Spieren in aangezicht zijn met elkaar onderling zo hecht dat actie in de ene spier doorwerkt
in de andere. Deze spieren moeten als antagonist worden gezien voor de spierkracht van de
tong. Bij abnormaal slikgedrag of openmondgedrag vermindert de invloed van die
spierbundel aanzienlijk, met als gevolg dat de voorste tanden in labioversie staan en de de
m.mentalis zo een sterke kracht op de OK uitoefent, dat de onderste snijtanden in
lunguaversie staan.
Gevolgen myofunctionele stoornissen
• Open beten( door vb. duim of speen), kaak-en verhemeltestructuurafwijkingen ( vb.
gotisch verhemelte → tong ligt te laag in de mondbodem, er ontbreekt tongdruk)
Oorzaken myofunctionele stoornissen
Centrale stoornissen
Door vernietiging van bepaalde delen van de hersenen kunnen functies uitvallen of slecht
functioneren
Deze toestand is toepasselijk zowel op primaire als secundaire mondgewoonten, dus op
zuigen,blazen ,slikken,kauwen en spreken
Komt voor bij:
• Hersen verlamden
• Centrale zenuwaandoeningen ( vb. ziekte van Parkinson)
• Traumatisch opgelopen letsels
Ontwikkelingsstoornissen
• gering of vertraagd functioneren vd hersenen (vb. minderbegaafden) →hierbij zullen
de primaire functies blijven bestaan, de secundaire functies zullen zich niet of slechts
later ontwikkelen
• verkeerde ontwikkeling van gewoontevorming door stimulering van de verkeerde
gewoonte → aard vd speen bij flessenvoeding, langdurig gebruik van vloeibaar of
zacht voedsel : onderontwikkeling kauwspieren
,somatische factoren
• allergieën
• tonsilitis ,adenoitis (ontsteking keelamandel/neusamandel)
• septumdeviatie
• spierziekten (vb. myasthenie)
• functionele spierzwakte
• bouw en vorm van de organen
o tong:macro/microglossie, aglossie,vastliggend tongriempje ( = ankyloglosie)
o lippen: te korte bovenlip
o kaken: progenie,prognatie
psychische factoren
• fixatie aan orale fase
• gebrek aan motivering
• bedreigende existentie
• reacties vanuit milieu
erfelijkheid
• bij progenie/prognatie ( naar voorstaande kaak)
• bij allergieen
• gotisch verhemelte
• macroglossie
orthodontische of prothetische behandeling
• na deze behandeling kan er opnieuw een tongprotrusie en open beet ontstaan als
foutieve bewegingspatroon vd tong onveranderd is gebleven
• slechtzittende prothesen → kunnen ervoor zorgen dat de client verkeerde
bewegingen met de tong uitvoert, zo kunnen ze compensatieverdragingen
aanwennen om een prothese in de mond te kunnen houden tijdens spreken,slikken
en in rust
andere afwijkende mondgewoonten
• gap-filling tendens
• slaapgewoonten
• oraal-sensorische afwijkingen
2. types van myofunctionele stoornissen
AMG: aangeleerde gewoonten die vaak schadelijk kunnen zijn voor tandenstelsel en gehele
orofaciale gebied
• zuiggewoonten
o lip,tong-en wangzuigen
o fopspeenzuigen/drinkfles met speen
o zuigen op voorwerpen
o duimzuigen
, ▪ = duim word tussen de tanden gedrukt waardoor de onderincisieven
in linguale richting gaan en de bovenincisieven in labiale richting!
▪ ontstaat uit instinctieve handeling
▪ reflexmatig gedrag moet verdwenen zijn tegen +/- 18M tot 2J
o vingerzuigen: zelfde als duimzuigen, gaat vaker iets lateraler niet centraal
tekenen schema duimzuigen
• lipgewoonten
• habitueel mondademen
• tongpersen
• flesvoeding
klinisch beeld bij duimzuigen
• duim houd de verbinding tussen het vestibulum oris en het cavum oris in stand
• tong word langdurig in lage ligging gedwongen
• tong zoekt voortdurend contact met de onderlip
• ontstaan persgewoonte
• vormt een belemmering voor de eruptie van de frontale gebitselementen
• lipspieren verslappen
• wanneer duim niet in de mond → mond hangt meestal open en er is een grote kans
op mondademen
waarom duimen
• ontspannende, rustgevende bezigheid
• aangenaam gevoel
• manier om aandacht te krijgen
• zoeken naar geborgenheid/veiligheid
• manier om gevoelens te verwerken
• verminderen van stress ( → belangrijkste uitlokkende factor!!)
wanneer duimen
• doorbreken melkgebit
• bij inslapen
• tijdens slapen
• vermoeidheid
• verveling
• tv kijken
• ziekte
• bepaalde knuffel,doekje,…
gevolgen van duimen
• afwijkende faciale ontwikkeling
• verstoord evenwicht krachten faciale spieren
• protrusie bovensnijtanden, retrusie ondersnijtanden
• open beet
