Samenvatting Kritische en ethische sociaal werk

Kritisch en ethisch Sociaal Werker




1

,INHOUDSOPGAVE

,1. Inleidende les
1.1. Deontologie
De naam verandert regelmatig van dit vak in tegenstelling tot filosofie, sociologie. (zie hieronder
de verschillende benamingen die dit vak heeft gehad doorheen de jaren) = De manier waarop je
je beroept kunt uitvoeren, moet uitvoeren, hoort uit te voeren.
Deontologische richtlijnen wekt de illusie dat er zoiets bestaat als richtlijnen die je kan
meegeven aan student over de manier waarop ze hun beroep moeten uitoefenen. Als dat zou
bestaan, die richtlijnen, dan is het louter “leren” van deze richtlijnen. Maar zo werkt het niet, het is
geen lijst die je kan afchecken.

Ethische regels blijft ook impliceren dat er regels bestaan, dit is ook niet zo. Maar wel goed dat er
een opening werd gemaakt in de richting van de ethiek. We kunnen ons wel laten inspireren door
de ethiek. In sommige opleidingen heet dit beroepsethiek. Maar kan een beroepsuitoefening enkel
afhankelijk zijn van ethiek?

 Privacy beschermen is op basis van wetgeving.
 Ethiek én wetgeving spelen met andere woorden beide een rol.
Wijsbegeerte en plichtenleer klinkt antiek. Wijsbegeerte = filosofie. Begeerte duidt op een diep
verlangen, in dit geval naar wijsheid. Het verlangen naar wijsheid. Volgens de docent gaat het om
dit verlangen. Filosofie = nadenken over.

 Ethische en filosofische sfeer.
 Plichtenleer: alsof je kan zeggen dat de ene enkel plichten heeft en de andere enkel
rechten. Verplichtingen. Wel een verklaring voor de keuze voor plichtenleer. Deontologie
komt uit het Grieks. Logos = de leer van/wetenschap van. Deon = de plicht. Vandaar de
benaming plichtenleer, en de verwijzing naar plichten. Wat moet je doen, hoe moet je
handelen?
Het wetenschappelijk zoeken naar wat je moet doen, maar ook soms wat je kan of mag doen in
de context van de tijd/situatie waar je je op dat moment bevindt.

 In essentie gaat het om op zoek gaan naar wat is het goede, en wat kan ik doen om dat
goede a te streven. Wat is goed handelen?

1.2. Praktische uitleg
Lessen: niet enkel luisteren, maar ook eigen inbreng en oefeningen. Een denkcollege en niet
enkel een hoorcollege.

Cursus: slides + cursus + inzichten in de les (oefeningen) + praktijkervaring (eigen inbreng/eigen
mening)

 Verschil tussen mening en een standpunt: een mening is wat mensen op café geven,
mensen hebben meningen over vanalles en nog wat zonder ze er iets van weten. Bij een
standpunt horen argumenten/argumentatie als een onderbouw van mijn positiebepaling.
Examen: mondeling. Standpunten kunnen duiden op examen. Past wat je zegt/antwoord toe op je
stage of doelgroep. Hoe ga je dat aanpakken? Een gesprek op basis van de cursus. Als je de
materie in je vingers hebt, dan klinkt het niet als een examen, maar als een gesprek met een
discussie en standpunten.

, 1.3. Leerresultaten
 Handelen kunnen verantwoorden aan de hand van een ethisch discours. (Docent wil
dat dit verandert naar een deontologisch discours, want meer dan ethiek alleen). Handelen
kunnen onderbouwen, met het bewustzijn van eigen positie.
 Sociologie: positie en rol. Ook in deze cursus over positie en rol. Dus naast filosofie
en ethiek, ook sociologie.
 Signaalfunctie opnemen.
 De overheid schakelt het sociaal werk vaak in als informatiebron, want de SW komt
vaak in buurten waar zelfs de politie niet komt. De overheid heeft onze signaalfunctie
gekaapt en kapotgemaakt. Van die signaalfunctie een soort verklikkersfunctie van
gemaakt. De OCMW’s wordt ingeschakeld in de strijd naar uitkeringsfraude, en
nagaan als iemand die een leefloon krijgt geen eigendommen heeft (in een ander
land). Of in het kader van veiligheids- en preventiecontracten, in kader van
radicalisering,… verklikkersfuncties als SW opgedrongen door de overheid.
 MAAR signaalfunctie heeft een belangrijke deontologische betekenis, door aanwezig
te zijn in de marge van de samenleving moet de sociaal werker kunnen op de
alarmbel kunnen drukken!
 Reflecteren over het eigen functioneren.
 Reflecteren als een attitude, zonder dat het gevraagd wordt doen. “Is mijn advies
aan die cliënt wel ok?”. Regelmatig de tijd stop zetten om na te denken.
 Wat in mij is er als ik me tijdens een gesprek me zo heb gevoeld.
 Werken aan de verdere professionalisering.
 Een deontologische plicht voor ons om bij te blijven in/met onze sector.
 Levenslang leren.
 Afstuderen bestaat niet meer. Bv. doelgroep verandert waar je werkt, methodisch is
men aan het veranderen die jij niet kent  bijleren en bijscholen.
 Oog hebben voor zelfzorg.
 Sociaal werk is caregiving. Je zorgt voor anderen. Kunnen goed doen voor anderen.
In de cursus ook hebben voor hoe we onszelf soms in de positie zetten van
caretaker. We moeten soms voor onze laten zorgen zodat we verder kunnen. Als we
niet goed voor onszelf zorgen, kunnen we ook nooit goed voor onszelf zorgen.

1.4. Plaats binnen de opleiding
Sociaal werk = een heel groot terrein

 Veel deelsectoren binnen sociaal werk, heel brede opleiding
 Dit vak gaat over sociaal werk in het geheel, niet enkel voor bepaalde afstudeerrichting.
Vlaamse opleidingen Sociaal Werk

 Visie op sociaal werk over Vlaanderen heen
 Dubbele regenboog: veel kleurigheid binnen sociaal werk en de dubbele diversiteit in het
sociaal werk onderwijs  bachelors én masters sociaal werk
 Baobab boom: een heel grote stam en weinig kruin  Heel veel gemeenschappelijkheid
en weinig verschillen. De afstudeerrichtingen vallen steeds meer weg in opleidingen, meer
en meer inzitten op gemeenschappelijkheden en algemene opleiding.
 Sociaal werker van de toekomst = een generalist