Naomi Bordon
Aansprakelijkheidsrecht
INLEIDING
Deontologische aansprakelijkheid: bij vrije beroepen, bepaalde zelfstandigen (vallen onder
bepaalde orde). Indien je inbreuk pleegt op deontologie kan je aansprakelijk gesteld worden
à sanctie.
Advocaat mag:
• zichzelf niet verdedigen, zelfs niet wanneer hij vb. enkel verkeerd geparkeerd staat.
• geen familie verdedigen.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid
Straf: door de wet voorziene, individuele en persoonlijke, door de rechter op te leggen
leedtoevoeging.
• Vrijheidsberoving: gevangenis
• Vrijheidsbeperking: rijverbod
• Aantasting patrimonium: boete
Kenmerken:
• Geen schade vergoedend karakter à nooit bedoelt voor slachtoffer.
• Band tussen zwaarte misdrijf en zwaarte straf.
• Persoonlijk karakter: erfgenaam kan niet gestraft worden voor andermans daad.
Strafvordering: publiekrecht, dwingend recht van openbare orde.
Enkel strafrechtelijk indien je inbreuk pleegt op wet. Vb. dief moet SV betalen (€100*8), dit
gaat naar de stad en niet naar slachtoffer. Wanneer wel SV? Bij burgerlijke aansprakelijkheid
ipv strafrechtelijke aansprakelijkheid. Strafrechtelijke AH valt vaak samen met burgerlijke AH
vb. diefstal: dief wordt gestraft, maar jij wil ook SV. Wie betaalt je die SV? De overheid.
Misdrijf: algemene benaming voor inbreuk van een wet.
• Overtreding: max. 8 dagen cel
• Wanbedrijf
• Misdaad
OM: openbaar ministerie (staande magistratuur omdat ze rechtstaan wanneer ze pleiten) =
parket (omdat ze op parket staan in de rechtbank).
? Strafrechtelijk zonder burgerlijk? Vb. door het rood rijden zonder ongeval. Alles van
verkeer is strafrechtelijk.
? Burgerlijk zonder strafrechtelijk? Vb. bedrijf is aan het werken en er vallen
brokstukken op jouw auto. Want onopzettelijke beschadiging van jouw eigendom.
1
,Naomi Bordon
Strafrechtbanken:
• Politierechtbank: OM is procureur des Konings, in zijn plek vaak substituut
• Correctionele rechtbank
• Hof Van Assisen: Procureur – generaal/ OM
• Hof Van Beroep: Procureur – generaal/ OM
Arbeidsauditeur vervolgt arbeidszaken in correctionele rechtbank want veel arbeidsrecht
valt onder strafrecht. Vb. minimumlonen, personeel niet betalen, zwartwerk.
Strafrecht evolueert constant. Vb. nieuwe wet ivm leegstaande panden à krakers. Na
problemen in Gent is kraken nu wel strafbaar. Na stalking (belaging) Koen Waters in jaren
’90 is dit strafbaar geworden. Wanneer stalking? Wanneer slachtoffer overlast begint te
krijgen van jouw contact. Werkt ook omgekeerd: wat vroeger strafbaar was, soms nu niet
meer. Vb. overspel plegen terwijl je getrouwd bent.
Klachten
Meeste misdrijven in ons land zijn geen klachtmisdrijven (zeer uitzonderlijk). Klachtmisdrijf =
pas kans op veroordeling nadat slachtoffer klacht neerlegt. Waarom uitzonderlijk? Om
dreiging van dader te verminderen: hij/zij kan sws vervolgd worden ongeacht klacht.
Klachtafstand heeft weinig nut, want is toch uitzonderlijk.
Waarom best wel klacht neerleggen? Anders kans klein dat de instanties (parket, politie) op
de hoogte geraken van jouw probleem à ze gaan vb. niet weten dat er bij jou ingebroken is.
Twee manieren van klacht neerleggen:
1. Klacht neerleggen bij politie
o Klacht “verhalen”: je vertelt wat er gebeurd is, zij stellen pv op.
Na pv op te stellen komt er opsporingsonderzoek. Geen inzage zolang onderzoek bezig is.
Nadat strafrechtelijk onderzoek gedaan is, beslist parket om ofwel te vervolgen ofwel te
seponeren. Pas dan krijg je als slachtoffer bericht. Sommige misdrijven worden niet vervolgd
omdat het niet prioritair is (zelfs al is de (vermoedelijke) dader gekend) vb. diefstal van €20.
2. Klacht neerleggen met burgerlijke partijstelling bij onderzoeksrechter
o Hoogdrempeliger: je moet het schriftelijk indienen.
Hier heet het gerechtelijk onderzoek ipv opsporingsonderzoek. Je kan dit niet voor elk
misdrijf doen vb. alles van verkeer alsook een aantal lichte misdrijven à hoogdrempelig.
Klacht moet schriftelijk ingediend worden en je moet een waarborgsom betalen. Prijs hangt
af van het misdrijf (€600 - €1000). Onderzoek kan pas afgesloten worden nadat het
voorkomt in de onderzoeksgerechten.
• In eerste aanleg: Raadkamer
• In beroep: kamer van inbeschuldigingstelling (KI of KIB)
Bij burgerlijke partijstelling kan slachtoffer aan strafrechtbank ook vragen SV toe te kennen,
mits bewijs. Dit is een uitzondering, want normaal gezien is er geen sprake van SV in
strafrecht (is burgerlijke zaak).
2
,Naomi Bordon
“Le criminel tient le civil en etat”: de crimineel houdt de burger wachtend. Indien de
burgerlijke rechter de SV toekent wordt er al van uit gegaan dat de persoon schuldig is, dus
eerst straf afwachten. Indien een zaak geseponeerd wordt of iemand buiten vervolging
gesteld wordt kan je wel nog voor de burgerlijke rechter aanklagen.
Gezag van gewijsde strafrechter t.o.v. burgerlijke rechter: BR is gebonden aan de uitspraak
van de SR.
Voorbeeld: inbreuk van de alcoholintoxicatie (0,5 grens). Heeft niks te maken met
dronkenschap! Wat is dronkenschap? Niet meer recht kunnen stappen, niet weten waar je
bent, niet meer kunnen praten etc. Dronken zijn is dus subjectief, de inbreuk is objectief.
à Waarom is dit onderscheid belangrijk? Vb. in geval van verzekering. Wanneer je enkel een
inbreuk op de alcoholintoxicatie hebt, zal de verzekering toch nog moeten uitbetalen en kan
ze niet terugvorderen want je was niet dronken. Indien je dronken bent zal de verzekering
wel kunnen terugvorderen.
Verjaringstermijnen: kunnen verlengd worden door schorsing of stuiting verjaring.
• Misdaden
o Zware: 20 jaar
o Andere: 15/10 jaar
• Wanbedrijven: 5 jaar
• Overtredingen: 6 maand
o Verkeersovertredingen: 1 jaar
Burgerlijke / civielrechtelijke aansprakelijkheid
Doel: niet straffen, maar vergoeden schade geleden door ander. Vergoeding slachtoffers =
basisfunctie van BA-recht.
Geen band tussen zwaarte fout en zwaarte SV à lichtste fout kan zware gevolgen hebben.
Burgerlijke aansprakelijkheid: individuele vordering. Sinds wet van 28 maart 2014: in
bepaalde gevallen groepsvordering (class action) mogelijk à rechtsvordering tot collectief
herstel. Door Testaankoop met Thomas Cook Airlines.
Collectief herstel = rechtsvordering ingesteld voor een rechter door een vertegenwoordiger
van een groep consumenten, met het oog op herstel van schade geleden door deze groep
omwille van eenzelfde oorzaak.
• Individuele consument moet geen enkele kost dragen
• Groepsvertegenwoordiger mag geen financiële bijdrage vragen
• Enkel rechtbanken en hoven in Brussel
Andere manieren voor SV:
• Verzekeringen
o Kan oorzaak verminderen, maar niet opzet voorkomen.
o Kan SV uitbetalen.
• Sociale zekerheid
o Medische kosten terugvragen aan ziekenfonds.
3
, Naomi Bordon
o Ten gevolge van daad niet meer kunnen werken, SV vragen aan niet gekende
dader à krijgen van uitkering wegens arbeidsongeschiktheid.
• Art. 29bis WAM-wet: zwakke weggebruiker
o Zwakke weggebruiker
§ Voetganger
§ Fietser
§ Inzittende voertuig (iedereen behalve bestuurder)
o Motorrijtuig oorzaak van lichamelijke kwetsuren à motorrijtuig lichamelijke
kwetsuren vergoeden.
§ Dus geen materiële schade, enkel lichamelijke.
o Voert een foutloze (= objectieve) aansprakelijkheid in, als het de oorzaak is
van een natuurlijke persoon moet het vergoed worden -> vergoeding door de
verzekeraar want is een verplichte verzekering BA-voertuig.
o à Zwakke weggebruiker wordt automatisch vergoed door
aansprakelijkheidsverzekeraar van 1 vd betrokken motorrijtuigen, zonder dat
fout bestuurder aangetoond moet worden.
• Art. 29ter WAM-wet: kettingbotsingregeling.
o Vergoed slachtoffers die kunnen aantonen zeker niet de oorzaak van schade
te zijn.
o Zowel lichamelijke als materiële schade.
• Fondsen
o Rampenfonds: gewestbevoegdheid
§ Natuurramp moet erkend zijn
§ Slachtoffers 3 maand tijd om dossier in te dienen
§ Iedere brandverzekering eenvoudige risico’s moet waarborg
natuurrampen bevatten
• Overstroming
• Overlopen/opstuwing openbare rioleringen
• Aardverschuiving/grondverzakking
• Aardbeving
o Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds: opgericht in kader van WAM-wet.
Voor gevallen waar AR geen toepassing vindt door
§ Toevallig feit: plots onvoorzienbare ziektetoestand bestuurder. Niet:
schade aan wagen door overstekend wild (nooit vergoeding door
verplichte verzekering).
§ Niet-geïdentificeerd voertuig: enkel voor lichamelijke schade vb.
kettingbotsing.
o Fonds tot hulp aan slachtoffers van opzettelijke geweldmisdrijven
§ Wnr strafrechter iemand veroordeelt tot criminele of correctionele
hoofdstraf à verplicht ook te veroordelen tot bijdrage aan Fonds.
Momenteel bijdrage €25 (x8).
o Technologisch Fonds: vb. gastontploffing Gellingen
DEEL 1: beginselen contractuele aansprakelijkheid
Benoemde overeenkomsten vb. koop, huur, lastgeving à gemeenrecht.
Onbenoemde overeenkomsten: onbeperkte reeks overeenkomsten wegens contractvrijheid.
4
Aansprakelijkheidsrecht
INLEIDING
Deontologische aansprakelijkheid: bij vrije beroepen, bepaalde zelfstandigen (vallen onder
bepaalde orde). Indien je inbreuk pleegt op deontologie kan je aansprakelijk gesteld worden
à sanctie.
Advocaat mag:
• zichzelf niet verdedigen, zelfs niet wanneer hij vb. enkel verkeerd geparkeerd staat.
• geen familie verdedigen.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid
Straf: door de wet voorziene, individuele en persoonlijke, door de rechter op te leggen
leedtoevoeging.
• Vrijheidsberoving: gevangenis
• Vrijheidsbeperking: rijverbod
• Aantasting patrimonium: boete
Kenmerken:
• Geen schade vergoedend karakter à nooit bedoelt voor slachtoffer.
• Band tussen zwaarte misdrijf en zwaarte straf.
• Persoonlijk karakter: erfgenaam kan niet gestraft worden voor andermans daad.
Strafvordering: publiekrecht, dwingend recht van openbare orde.
Enkel strafrechtelijk indien je inbreuk pleegt op wet. Vb. dief moet SV betalen (€100*8), dit
gaat naar de stad en niet naar slachtoffer. Wanneer wel SV? Bij burgerlijke aansprakelijkheid
ipv strafrechtelijke aansprakelijkheid. Strafrechtelijke AH valt vaak samen met burgerlijke AH
vb. diefstal: dief wordt gestraft, maar jij wil ook SV. Wie betaalt je die SV? De overheid.
Misdrijf: algemene benaming voor inbreuk van een wet.
• Overtreding: max. 8 dagen cel
• Wanbedrijf
• Misdaad
OM: openbaar ministerie (staande magistratuur omdat ze rechtstaan wanneer ze pleiten) =
parket (omdat ze op parket staan in de rechtbank).
? Strafrechtelijk zonder burgerlijk? Vb. door het rood rijden zonder ongeval. Alles van
verkeer is strafrechtelijk.
? Burgerlijk zonder strafrechtelijk? Vb. bedrijf is aan het werken en er vallen
brokstukken op jouw auto. Want onopzettelijke beschadiging van jouw eigendom.
1
,Naomi Bordon
Strafrechtbanken:
• Politierechtbank: OM is procureur des Konings, in zijn plek vaak substituut
• Correctionele rechtbank
• Hof Van Assisen: Procureur – generaal/ OM
• Hof Van Beroep: Procureur – generaal/ OM
Arbeidsauditeur vervolgt arbeidszaken in correctionele rechtbank want veel arbeidsrecht
valt onder strafrecht. Vb. minimumlonen, personeel niet betalen, zwartwerk.
Strafrecht evolueert constant. Vb. nieuwe wet ivm leegstaande panden à krakers. Na
problemen in Gent is kraken nu wel strafbaar. Na stalking (belaging) Koen Waters in jaren
’90 is dit strafbaar geworden. Wanneer stalking? Wanneer slachtoffer overlast begint te
krijgen van jouw contact. Werkt ook omgekeerd: wat vroeger strafbaar was, soms nu niet
meer. Vb. overspel plegen terwijl je getrouwd bent.
Klachten
Meeste misdrijven in ons land zijn geen klachtmisdrijven (zeer uitzonderlijk). Klachtmisdrijf =
pas kans op veroordeling nadat slachtoffer klacht neerlegt. Waarom uitzonderlijk? Om
dreiging van dader te verminderen: hij/zij kan sws vervolgd worden ongeacht klacht.
Klachtafstand heeft weinig nut, want is toch uitzonderlijk.
Waarom best wel klacht neerleggen? Anders kans klein dat de instanties (parket, politie) op
de hoogte geraken van jouw probleem à ze gaan vb. niet weten dat er bij jou ingebroken is.
Twee manieren van klacht neerleggen:
1. Klacht neerleggen bij politie
o Klacht “verhalen”: je vertelt wat er gebeurd is, zij stellen pv op.
Na pv op te stellen komt er opsporingsonderzoek. Geen inzage zolang onderzoek bezig is.
Nadat strafrechtelijk onderzoek gedaan is, beslist parket om ofwel te vervolgen ofwel te
seponeren. Pas dan krijg je als slachtoffer bericht. Sommige misdrijven worden niet vervolgd
omdat het niet prioritair is (zelfs al is de (vermoedelijke) dader gekend) vb. diefstal van €20.
2. Klacht neerleggen met burgerlijke partijstelling bij onderzoeksrechter
o Hoogdrempeliger: je moet het schriftelijk indienen.
Hier heet het gerechtelijk onderzoek ipv opsporingsonderzoek. Je kan dit niet voor elk
misdrijf doen vb. alles van verkeer alsook een aantal lichte misdrijven à hoogdrempelig.
Klacht moet schriftelijk ingediend worden en je moet een waarborgsom betalen. Prijs hangt
af van het misdrijf (€600 - €1000). Onderzoek kan pas afgesloten worden nadat het
voorkomt in de onderzoeksgerechten.
• In eerste aanleg: Raadkamer
• In beroep: kamer van inbeschuldigingstelling (KI of KIB)
Bij burgerlijke partijstelling kan slachtoffer aan strafrechtbank ook vragen SV toe te kennen,
mits bewijs. Dit is een uitzondering, want normaal gezien is er geen sprake van SV in
strafrecht (is burgerlijke zaak).
2
,Naomi Bordon
“Le criminel tient le civil en etat”: de crimineel houdt de burger wachtend. Indien de
burgerlijke rechter de SV toekent wordt er al van uit gegaan dat de persoon schuldig is, dus
eerst straf afwachten. Indien een zaak geseponeerd wordt of iemand buiten vervolging
gesteld wordt kan je wel nog voor de burgerlijke rechter aanklagen.
Gezag van gewijsde strafrechter t.o.v. burgerlijke rechter: BR is gebonden aan de uitspraak
van de SR.
Voorbeeld: inbreuk van de alcoholintoxicatie (0,5 grens). Heeft niks te maken met
dronkenschap! Wat is dronkenschap? Niet meer recht kunnen stappen, niet weten waar je
bent, niet meer kunnen praten etc. Dronken zijn is dus subjectief, de inbreuk is objectief.
à Waarom is dit onderscheid belangrijk? Vb. in geval van verzekering. Wanneer je enkel een
inbreuk op de alcoholintoxicatie hebt, zal de verzekering toch nog moeten uitbetalen en kan
ze niet terugvorderen want je was niet dronken. Indien je dronken bent zal de verzekering
wel kunnen terugvorderen.
Verjaringstermijnen: kunnen verlengd worden door schorsing of stuiting verjaring.
• Misdaden
o Zware: 20 jaar
o Andere: 15/10 jaar
• Wanbedrijven: 5 jaar
• Overtredingen: 6 maand
o Verkeersovertredingen: 1 jaar
Burgerlijke / civielrechtelijke aansprakelijkheid
Doel: niet straffen, maar vergoeden schade geleden door ander. Vergoeding slachtoffers =
basisfunctie van BA-recht.
Geen band tussen zwaarte fout en zwaarte SV à lichtste fout kan zware gevolgen hebben.
Burgerlijke aansprakelijkheid: individuele vordering. Sinds wet van 28 maart 2014: in
bepaalde gevallen groepsvordering (class action) mogelijk à rechtsvordering tot collectief
herstel. Door Testaankoop met Thomas Cook Airlines.
Collectief herstel = rechtsvordering ingesteld voor een rechter door een vertegenwoordiger
van een groep consumenten, met het oog op herstel van schade geleden door deze groep
omwille van eenzelfde oorzaak.
• Individuele consument moet geen enkele kost dragen
• Groepsvertegenwoordiger mag geen financiële bijdrage vragen
• Enkel rechtbanken en hoven in Brussel
Andere manieren voor SV:
• Verzekeringen
o Kan oorzaak verminderen, maar niet opzet voorkomen.
o Kan SV uitbetalen.
• Sociale zekerheid
o Medische kosten terugvragen aan ziekenfonds.
3
, Naomi Bordon
o Ten gevolge van daad niet meer kunnen werken, SV vragen aan niet gekende
dader à krijgen van uitkering wegens arbeidsongeschiktheid.
• Art. 29bis WAM-wet: zwakke weggebruiker
o Zwakke weggebruiker
§ Voetganger
§ Fietser
§ Inzittende voertuig (iedereen behalve bestuurder)
o Motorrijtuig oorzaak van lichamelijke kwetsuren à motorrijtuig lichamelijke
kwetsuren vergoeden.
§ Dus geen materiële schade, enkel lichamelijke.
o Voert een foutloze (= objectieve) aansprakelijkheid in, als het de oorzaak is
van een natuurlijke persoon moet het vergoed worden -> vergoeding door de
verzekeraar want is een verplichte verzekering BA-voertuig.
o à Zwakke weggebruiker wordt automatisch vergoed door
aansprakelijkheidsverzekeraar van 1 vd betrokken motorrijtuigen, zonder dat
fout bestuurder aangetoond moet worden.
• Art. 29ter WAM-wet: kettingbotsingregeling.
o Vergoed slachtoffers die kunnen aantonen zeker niet de oorzaak van schade
te zijn.
o Zowel lichamelijke als materiële schade.
• Fondsen
o Rampenfonds: gewestbevoegdheid
§ Natuurramp moet erkend zijn
§ Slachtoffers 3 maand tijd om dossier in te dienen
§ Iedere brandverzekering eenvoudige risico’s moet waarborg
natuurrampen bevatten
• Overstroming
• Overlopen/opstuwing openbare rioleringen
• Aardverschuiving/grondverzakking
• Aardbeving
o Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds: opgericht in kader van WAM-wet.
Voor gevallen waar AR geen toepassing vindt door
§ Toevallig feit: plots onvoorzienbare ziektetoestand bestuurder. Niet:
schade aan wagen door overstekend wild (nooit vergoeding door
verplichte verzekering).
§ Niet-geïdentificeerd voertuig: enkel voor lichamelijke schade vb.
kettingbotsing.
o Fonds tot hulp aan slachtoffers van opzettelijke geweldmisdrijven
§ Wnr strafrechter iemand veroordeelt tot criminele of correctionele
hoofdstraf à verplicht ook te veroordelen tot bijdrage aan Fonds.
Momenteel bijdrage €25 (x8).
o Technologisch Fonds: vb. gastontploffing Gellingen
DEEL 1: beginselen contractuele aansprakelijkheid
Benoemde overeenkomsten vb. koop, huur, lastgeving à gemeenrecht.
Onbenoemde overeenkomsten: onbeperkte reeks overeenkomsten wegens contractvrijheid.
4
