Samenvatting materialen en constructie

H1 inleiding
Geschiedenis
- Prehistorie
o Houtbouw -> materialen uit de directe omgeving
 Afval:Hergebruiken, natuurlijke wijze vergaan
o ijzertijd (1600 V.C.)
 gebruik metalen en legeringen
 bv brons, koper, goud
- houtbouw middeleeuwen- nu
o houten draagstructuur -> tot 5 verdiepingen
 grote branden -> bakstenen overslag voorkomen
- baksteenproductie
o positie oven
 hard gebakken -> buitenmuren
 zacht gebakken -> binnenmuren (minder stevig)
o bakstenen verschillende kleuren door bakproces
- huisvestiging landbouwers
o leem- en vakwerkbouw = flexibel bouwsysteem: gebouwen bestaan uit houten
draagstructuur (vakwerk) en lichte invulling (vlechtwerk + leem)
 jaarlijks onderhoud nodig -> kalken
 grote dak oversteek -> gevel beschermen tegen regen
 constructie kan gedemonteerd worden -> roerend goed
o verstening
 stenen duur -> enkel wast gevel (regenzijde) in stenen muur
 centrale schoorsteen
 houd warmte vast
 langs 2 zijden vuur maken -> 2 leefruimten
o langgelvelhoeve
 kenmerken:
 inplanting: zadeldak oost-west, zuiden -> openingen, noord kleine
ramen
 indeling: schuur- stal- woonhuis
 bakhuis -> losstaand (brandgevaar)
 waterput op koer
 moestuin/ akkers/ mesthoop/…
 zonnewering: linde- of okkernotenboom, ook tegen muggen
 gebruik natuurlijke materialen
 zelfstandige functionerende landbouwbedrijven in harmonie met omgeving -
> duurzaam
e
- 19 E houtskeletbouw in Amerika
o Zware balken vervangen door houten stijlen als draagstructuur
 Op stijlen planken genageld
 Zo stabiele constructie
o Vandaag 90% huizen canada en Noord-Amerika zo gebouwd
 Er is veel hout

,- Woningen voor de burgerij
o Bakstenen gebouwen
 Gevels voorzien van kleilaag -> bescherming/ natuursteen te imiteren
 Soms deels uit leem
o Muurankers -> dienen voor verankering van de houten draagbalken in de bakstenen
muren.
- Kelders
o Functie: bewaren van levensmiddelen
o Meestal gewelfde kelders
 Opgebouwd uit baksteen of natuurstenen
 Vochtbestendig en brandwerend
 Vorm afgestemd op materiaal
 Bakstenen tonggewelf -> kan grote kracht bovenbouw aan
o Boerderij kelder
 Geen echte kelder -> uitgegraven ruimte met opkamer erboven
 Stenen muren, plafond bestaat uit balken en planken -> vocht gevoelig
 Kleine ramen aan noordkant -> noodzakelijk voor verluchting
- Funderingen -> waren er niet
o Zwarte teel aarde werd verwijderd
o Enkele bakstenen in de grond -> niet vorst vrij -> scheuren, opstijgend vocht
- Tot 1950 bouwen met materialen uit onmiddellijke omgeving
 Hout: balken, draagstructuur, ramen deuren
 Bakstenen, pannen of riet
 Leem, kalk, stro
 Metalen: muurankers
- Vanaf 1945 regelgeving
o Ontstaan spouwmuur
o Wet van Taeye: eenvormige regelgeving met subsidies
- 1900: ontstaan staal- en betonbouw
o Gebruik in houd daalt
o Betonnen of keramische draagvloeren -> hout beperkt tot daktimmerwerk
o Verbindingen door klinknagels
o Bv
 Crystal palace 1851 -> gietijzeren prefab
 Centraal station Antwerpen
 Boeren toren
o Art nouveau 1890-1905
 Metaal -> sierlijke constructies uitwerken
 Belgische architect Victor Horta -> wereld beroemd
o 1970 energie crisis
 Verhoogde interesse houtskeletbouw
o 1990 dubo (duurzaam bouwen
 Houtskeletbouw neemt toe
 WTCB -> onderzoek naar brandveiligheid, akoestiek,….
 Nieuwe richtlijnen en normen

,Heden
- Bouwmaterialen
o Elk materiaal -> specifieke toepassing, ondeskundig toepassen -> grote gevolgen
- Bouwdelen
o Kelders en funderingen
 Betonnen kelders of gemetste kruipkelder
o Vloeren
 Welfsels
 Breedvloerplaten
 Houten rostering
 Steeldeck
o Wanden
o ‘klassieke’ spouwmuur




 Uitvoeren volgens regels van de kunst
 Eerst draag muur optrekken
 1 of meerdere lagen isolatie (eventueel afplakken)
 Gevelsteen metsen of lijmen
o Hellende daken/ platte daken
o Staal bouwmaterieel
 Kranen
 Pylonen (elektriciteitspalen)
 Groene energie: windmolens, zonnepanelen

Basiskennis
- Bouw -> economisch zeer belangrijk -> tewerkstelling en productie
o Grootste volume aan materiaal
o Zware milieu belasting
 Energie vraag terugbrengen -> co2-reductie
 Energiezuinig en duurzaam bouwen
 Keuze bouwmaterialen
 Volledige levenscyclus bekijken LCA
o Einde levensduur materialen makkelijk scheiden

, o GRONDSTOFFEN -> FABRIKANT -> BOUWHANDEL ->
AANNEMER -> WERF -> AFBRAAK -> ….
- Materiaalkunde = Pragmatische (inspelend op praktijk) kennis die in de praktijk wordt
gebruikt:
o Welke materialen zijn er?, hoe herkennen, gekeurd
o Hoe worden ze geproduceerd, grondstoffen, middelen?
o Handelsaspecten: verpakking, logistiek, afmetingen, gereedschap
- Materiaalkennis = wettenschappelijk vergaren van kennis omtrent
o Chemische samenstelling/ structuur
o Eigenschappen + verbeteren
o Gevolgen van aantasting
 In bijzondere omstandigheden: brand, trillingen, storm,….
o Gevolgen op milieu
- Duurzaam materiaal gebruik = het juiste materiaal op de juiste plaats en correct geplaatst.
Nadien regelmatig onderhoud
o Aspecten
 Natuurlijk en hernieuwbaar materiaal
 Levensduur
 Inpact energie prestatie gebouw
 Energie verbruik bij de productie, transport, verwerking,….
 Veiligheid arbeiders, bewoners
- Afval
o Jaarlijks 11 miljoen ton bouwafval
 90% gerecycleerd
o Keurmerk: COPRO = controle van producten
 Kwaliteitscontroles op bouwproducten en verwerking
o Omgaan met afval
 Sorteren op werf
 Zeven
 Ontijzeren
 Verkleinen, breken, malen
o Traditionele bouw -> veel afval
o Prefabricatie -> weinig afval, makkelijker sorteren
o LAP ( landelijk afvalbeheerplan)
1) Preventie: voorkomen dat afval ontstaat
2) Producthergebruik
3) Materiaalrecycling: hoog- en laagwaardig beton en staal
4) Verbranding met energie terugwinning
5) Verbranding
6) Stort: max 5%
- Bouwmaterialen vs economie vs ecologie
o Bouwmaterialen = 1/3 kostprijs totale bouwkost
- Invloeden op bouw
o Belasting -> doorbuigen en scheuren
o Temp: krimpen, uitzetten -> scheuren
o Zon: uv-straling -> degradatie materiaal
o Vocht: schimmels, uitzetten
o Vorst: afschilfering, degradatie