INHOUDSOPGAVE
Psychopathologie vanuit het herstelperspectief ......................................................................................................................... 7
Traditionele zorg versus herstelondersteunende zorg .................................................................................................................... 7
Herstel ............................................................................................................................................................................................. 7
Fasen in een herstelproces .............................................................................................................................................................. 7
Soorten van herstel ......................................................................................................................................................................... 8
Situering ..................................................................................................................................................................................... 8
Waar of niet waar ........................................................................................................................................................................... 8
Wat zijn drugs? ............................................................................................................................................................................... 9
Indeling soorten drugs................................................................................................................................................................ 9
Volgens farmacologische verwantschap ......................................................................................................................................... 9
Klassieke model........................................................................................................................................................................... 9
Het drugwiel (nieuw model) ....................................................................................................................................................... 9
Volgens plaats en functie in de maatschappij ............................................................................................................................... 10
Volgens de wijze van toediening ................................................................................................................................................... 10
productinformatie ......................................................................................................................................................................... 10
Uitdieping alcohol ......................................................................................................................................................................... 11
Alcohol en corona ..................................................................................................................................................................... 11
Wat is alcohol? .......................................................................................................................................................................... 11
De impact van alcohol ............................................................................................................................................................... 11
Formule voor de berekening van de hoeveelheid alcohol ........................................................................................................ 12
Werking van alcohol ................................................................................................................................................................. 12
Risico’s Korte termijn ................................................................................................................................................................ 12
Risico’s Lange termijn ............................................................................................................................................................... 12
Richtlijnen voor alcoholgebruik ................................................................................................................................................ 13
Uitgangspunten? ....................................................................................................................................................................... 13
Nieuwe evidentie? .................................................................................................................................................................... 14
Drankgebruik spreiden? Alcoholvrije dagen? ........................................................................................................................... 14
10 standaardglazen/week? ....................................................................................................................................................... 14
Wekelijkse richtlijn? waarom niet per jaar/dag? ...................................................................................................................... 14
Geen onderscheid mannen en vrouwen? ................................................................................................................................. 14
Wanneer drink je beter niet? .................................................................................................................................................... 15
Bingedrinking? .......................................................................................................................................................................... 15
Het verslavingsproces ............................................................................................................................................................... 15
mens-middel-milieu model ...................................................................................................................................................... 17
mechanismen van verslaving .................................................................................................................................................... 17
bio-psycho-sociaal model .............................................................................................................................................................. 17
inzoomen op psychologische stuk: impulsiviteit ...................................................................................................................... 17
verslaving op hersenniveau (medisch niveau)............................................................................................................................... 17
het effect van verslavende stoffen op de hersenen ................................................................................................................. 18
het duale procesmodel: paard-ruiter metafoor ............................................................................................................................ 19
1
, verslaving als sociaal aangeleerd en functioneel gedrag.............................................................................................................. 20
gedragsverslaving ..................................................................................................................................................................... 21
gokstoornis............................................................................................................................................................................... 21
achtergrond & prevalentie ............................................................................................................................................................ 21
Waarom gokken mensen? ............................................................................................................................................................ 21
voorbeelden .............................................................................................................................................................................. 21
determinanten en risicofactoren ................................................................................................................................................... 22
signalen van probleemgedrag ................................................................................................................................................... 22
risico’s ....................................................................................................................................................................................... 22
Afhankelijkheid? ....................................................................................................................................................................... 22
Dsm-V criteria gokstoornis ....................................................................................................................................................... 23
internetverslaving .................................................................................................................................................................... 23
achtergrond en prevalentie ........................................................................................................................................................... 23
Determinanten & risicofactoren: .................................................................................................................................................. 23
seksverslaving .......................................................................................................................................................................... 23
achtergrond en prevalentie ........................................................................................................................................................... 23
Kenmerken .................................................................................................................................................................................... 24
relatie seksueel gedrag en middelenmisbruik ............................................................................................................................... 24
Seksuele risico’s en middelengebruik: ........................................................................................................................................... 24
Gemeenschappelijke risicofactoren: ............................................................................................................................................. 24
drugs en wetgeving .................................................................................................................................................................. 24
bruggen naar hulpverlening .......................................................................................................................................................... 25
screening en diagnostiek .......................................................................................................................................................... 25
screening ....................................................................................................................................................................................... 25
screening op problematisch gebruik voorbeelden ................................................................................................................... 26
diagnose ........................................................................................................................................................................................ 26
europ-asi ................................................................................................................................................................................... 26
mate .......................................................................................................................................................................................... 26
differentiaal diagnostiek ............................................................................................................................................................... 27
alcohol en cognitieve stoornissen ............................................................................................................................................. 27
syndroom van korsakov ................................................................................................................................................................ 27
dementie ....................................................................................................................................................................................... 28
restgroep (grootste groep) ............................................................................................................................................................ 28
cognitieve stoornissen en alcohol............................................................................................................................................. 28
cognitieve stoornissen en sociale cognitie ................................................................................................................................ 29
belangrijk onderscheid tussen .................................................................................................................................................. 29
cogntieve stoornissen (abstinentie bij alcoholafhankelijkheid) ................................................................................................ 29
2
,dubbel diagnose ....................................................................................................................................................................... 30
prevalentie van middelenmisbruik ................................................................................................................................................ 30
kwetsbaarheid bij comorbiditeit ................................................................................................................................................... 30
dubbel diagnose ............................................................................................................................................................................ 31
ondersteuning van familieleden ............................................................................................................................................... 31
stress- strain-coping-support model ............................................................................................................................................. 31
een ondersteuningsmodel voorbeelden ................................................................................................................................... 31
verwachtingen van familieleden ................................................................................................................................................... 31
interventies voor familieleden....................................................................................................................................................... 32
organisatie van de verslavingszorg ........................................................................................................................................... 32
preventie ....................................................................................................................................................................................... 32
intensiteit van hulpverlening ......................................................................................................................................................... 32
voorzieningen in vlaanderen ......................................................................................................................................................... 32
zelfhulpgroepen ........................................................................................................................................................................ 33
de drugvrije therapeutische gemeenschappen (tg) ...................................................................................................................... 33
online hulpverlening ...................................................................................................................................................................... 34
online hulp en eerste lijn .......................................................................................................................................................... 34
online hulp en tweede lijn ........................................................................................................................................................ 34
behandeling van problematisch middelengebruik .................................................................................................................... 34
bevindingen alcoholhulp (niet van buiten kennen) ....................................................................................................................... 34
effectieve interventies bij pm ........................................................................................................................................................ 35
uitdieping effectieve interventies .................................................................................................................................................. 35
motiverende gespreksvoering (gebasseerd op de verslavingssector) ...................................................................................... 35
community reinforcement approach ........................................................................................................................................ 36
medicamenteuze intervencties op alcohol ............................................................................................................................... 37
neuromodulatie ........................................................................................................................................................................ 37
Beschouwingen vooraf ............................................................................................................................................................. 37
kernbegrippen ............................................................................................................................................................................... 38
symptomen van psychose ........................................................................................................................................................ 38
Denken .......................................................................................................................................................................................... 38
handelen en gedrag ...................................................................................................................................................................... 38
gevoelens ...................................................................................................................................................................................... 39
algemeen functioneren verloopt ook moeilijk op vlak van: .......................................................................................................... 39
Veranderingen optreden ............................................................................................................................................................... 39
impact van psychose op het dagelijks leven (de mening van de patient) .................................................................................. 39
analyse van beloopstudies ....................................................................................................................................................... 39
culturele component ..................................................................................................................................................................... 40
Prevalentie ............................................................................................................................................................................... 40
3
, Stadiëring van psychose ........................................................................................................................................................... 40
wie loopt ultrahoog risico? (stadium 1B) ...................................................................................................................................... 40
uhr-risicogroep: 3 groepen ....................................................................................................................................................... 40
Ontstaan van psychose............................................................................................................................................................. 41
Biologische factoren ...................................................................................................................................................................... 41
verstoring in de dopaminehoushouding ................................................................................................................................... 41
Genetische factoren ...................................................................................................................................................................... 41
Omgevingsfactoren ....................................................................................................................................................................... 41
Psychologische mechanismen ....................................................................................................................................................... 42
Cognitieve tendensen (geheugen, aandacht..) ......................................................................................................................... 42
Sensitisatie ................................................................................................................................................................................ 42
Zelfwaardering .......................................................................................................................................................................... 42
vierfactoren neurocognitief model ........................................................................................................................................... 42
De eerste factor neurobiologie = bottum-up................................................................................................................................. 42
de tweede factor cognitieve evaluatie .......................................................................................................................................... 43
de derde factor is cognitieve tendens ........................................................................................................................................... 43
de vierde factor consolidatie ......................................................................................................................................................... 43
Schizofrenie spectrum .............................................................................................................................................................. 43
beloop schizofrenie ....................................................................................................................................................................... 43
premorbide fase: risicofactoren ............................................................................................................................................... 43
prodromale fase ........................................................................................................................................................................ 44
Diagnostische aspecten ............................................................................................................................................................ 44
volgens DSM-V schizofrenie .......................................................................................................................................................... 44
andere psychotische stoornissen dsm-v ........................................................................................................................................ 45
waar op letten? ............................................................................................................................................................................. 45
vroegdetectie ................................................................................................................................................................................ 45
meetinstrumenten voor detectie van uhr patiënten ..................................................................................................................... 45
comprehensive assessment of at risk mental state (caarms) ................................................................................................... 46
psychodiagnostiek bij psychotische symptomatologie ............................................................................................................. 46
implicaties psychodiagnostisch onderzoek ................................................................................................................................... 46
acuut beeld ............................................................................................................................................................................... 46
gestabiliseerd beeld .................................................................................................................................................................. 46
Cogintieve functiestoornissen .................................................................................................................................................. 47
Structurele evaluatie ................................................................................................................................................................ 47
R-PAS -methode (rosarch inktvlekken) .................................................................................................................................... 47
de baklmetafoor (hoe psychose voorstellen?) .......................................................................................................................... 48
toepassing van het stress-kwetsbaarheid-coping model .............................................................................................................. 48
risicofactoren ‘blokken op de balk’ ............................................................................................................................................... 49
4
Psychopathologie vanuit het herstelperspectief ......................................................................................................................... 7
Traditionele zorg versus herstelondersteunende zorg .................................................................................................................... 7
Herstel ............................................................................................................................................................................................. 7
Fasen in een herstelproces .............................................................................................................................................................. 7
Soorten van herstel ......................................................................................................................................................................... 8
Situering ..................................................................................................................................................................................... 8
Waar of niet waar ........................................................................................................................................................................... 8
Wat zijn drugs? ............................................................................................................................................................................... 9
Indeling soorten drugs................................................................................................................................................................ 9
Volgens farmacologische verwantschap ......................................................................................................................................... 9
Klassieke model........................................................................................................................................................................... 9
Het drugwiel (nieuw model) ....................................................................................................................................................... 9
Volgens plaats en functie in de maatschappij ............................................................................................................................... 10
Volgens de wijze van toediening ................................................................................................................................................... 10
productinformatie ......................................................................................................................................................................... 10
Uitdieping alcohol ......................................................................................................................................................................... 11
Alcohol en corona ..................................................................................................................................................................... 11
Wat is alcohol? .......................................................................................................................................................................... 11
De impact van alcohol ............................................................................................................................................................... 11
Formule voor de berekening van de hoeveelheid alcohol ........................................................................................................ 12
Werking van alcohol ................................................................................................................................................................. 12
Risico’s Korte termijn ................................................................................................................................................................ 12
Risico’s Lange termijn ............................................................................................................................................................... 12
Richtlijnen voor alcoholgebruik ................................................................................................................................................ 13
Uitgangspunten? ....................................................................................................................................................................... 13
Nieuwe evidentie? .................................................................................................................................................................... 14
Drankgebruik spreiden? Alcoholvrije dagen? ........................................................................................................................... 14
10 standaardglazen/week? ....................................................................................................................................................... 14
Wekelijkse richtlijn? waarom niet per jaar/dag? ...................................................................................................................... 14
Geen onderscheid mannen en vrouwen? ................................................................................................................................. 14
Wanneer drink je beter niet? .................................................................................................................................................... 15
Bingedrinking? .......................................................................................................................................................................... 15
Het verslavingsproces ............................................................................................................................................................... 15
mens-middel-milieu model ...................................................................................................................................................... 17
mechanismen van verslaving .................................................................................................................................................... 17
bio-psycho-sociaal model .............................................................................................................................................................. 17
inzoomen op psychologische stuk: impulsiviteit ...................................................................................................................... 17
verslaving op hersenniveau (medisch niveau)............................................................................................................................... 17
het effect van verslavende stoffen op de hersenen ................................................................................................................. 18
het duale procesmodel: paard-ruiter metafoor ............................................................................................................................ 19
1
, verslaving als sociaal aangeleerd en functioneel gedrag.............................................................................................................. 20
gedragsverslaving ..................................................................................................................................................................... 21
gokstoornis............................................................................................................................................................................... 21
achtergrond & prevalentie ............................................................................................................................................................ 21
Waarom gokken mensen? ............................................................................................................................................................ 21
voorbeelden .............................................................................................................................................................................. 21
determinanten en risicofactoren ................................................................................................................................................... 22
signalen van probleemgedrag ................................................................................................................................................... 22
risico’s ....................................................................................................................................................................................... 22
Afhankelijkheid? ....................................................................................................................................................................... 22
Dsm-V criteria gokstoornis ....................................................................................................................................................... 23
internetverslaving .................................................................................................................................................................... 23
achtergrond en prevalentie ........................................................................................................................................................... 23
Determinanten & risicofactoren: .................................................................................................................................................. 23
seksverslaving .......................................................................................................................................................................... 23
achtergrond en prevalentie ........................................................................................................................................................... 23
Kenmerken .................................................................................................................................................................................... 24
relatie seksueel gedrag en middelenmisbruik ............................................................................................................................... 24
Seksuele risico’s en middelengebruik: ........................................................................................................................................... 24
Gemeenschappelijke risicofactoren: ............................................................................................................................................. 24
drugs en wetgeving .................................................................................................................................................................. 24
bruggen naar hulpverlening .......................................................................................................................................................... 25
screening en diagnostiek .......................................................................................................................................................... 25
screening ....................................................................................................................................................................................... 25
screening op problematisch gebruik voorbeelden ................................................................................................................... 26
diagnose ........................................................................................................................................................................................ 26
europ-asi ................................................................................................................................................................................... 26
mate .......................................................................................................................................................................................... 26
differentiaal diagnostiek ............................................................................................................................................................... 27
alcohol en cognitieve stoornissen ............................................................................................................................................. 27
syndroom van korsakov ................................................................................................................................................................ 27
dementie ....................................................................................................................................................................................... 28
restgroep (grootste groep) ............................................................................................................................................................ 28
cognitieve stoornissen en alcohol............................................................................................................................................. 28
cognitieve stoornissen en sociale cognitie ................................................................................................................................ 29
belangrijk onderscheid tussen .................................................................................................................................................. 29
cogntieve stoornissen (abstinentie bij alcoholafhankelijkheid) ................................................................................................ 29
2
,dubbel diagnose ....................................................................................................................................................................... 30
prevalentie van middelenmisbruik ................................................................................................................................................ 30
kwetsbaarheid bij comorbiditeit ................................................................................................................................................... 30
dubbel diagnose ............................................................................................................................................................................ 31
ondersteuning van familieleden ............................................................................................................................................... 31
stress- strain-coping-support model ............................................................................................................................................. 31
een ondersteuningsmodel voorbeelden ................................................................................................................................... 31
verwachtingen van familieleden ................................................................................................................................................... 31
interventies voor familieleden....................................................................................................................................................... 32
organisatie van de verslavingszorg ........................................................................................................................................... 32
preventie ....................................................................................................................................................................................... 32
intensiteit van hulpverlening ......................................................................................................................................................... 32
voorzieningen in vlaanderen ......................................................................................................................................................... 32
zelfhulpgroepen ........................................................................................................................................................................ 33
de drugvrije therapeutische gemeenschappen (tg) ...................................................................................................................... 33
online hulpverlening ...................................................................................................................................................................... 34
online hulp en eerste lijn .......................................................................................................................................................... 34
online hulp en tweede lijn ........................................................................................................................................................ 34
behandeling van problematisch middelengebruik .................................................................................................................... 34
bevindingen alcoholhulp (niet van buiten kennen) ....................................................................................................................... 34
effectieve interventies bij pm ........................................................................................................................................................ 35
uitdieping effectieve interventies .................................................................................................................................................. 35
motiverende gespreksvoering (gebasseerd op de verslavingssector) ...................................................................................... 35
community reinforcement approach ........................................................................................................................................ 36
medicamenteuze intervencties op alcohol ............................................................................................................................... 37
neuromodulatie ........................................................................................................................................................................ 37
Beschouwingen vooraf ............................................................................................................................................................. 37
kernbegrippen ............................................................................................................................................................................... 38
symptomen van psychose ........................................................................................................................................................ 38
Denken .......................................................................................................................................................................................... 38
handelen en gedrag ...................................................................................................................................................................... 38
gevoelens ...................................................................................................................................................................................... 39
algemeen functioneren verloopt ook moeilijk op vlak van: .......................................................................................................... 39
Veranderingen optreden ............................................................................................................................................................... 39
impact van psychose op het dagelijks leven (de mening van de patient) .................................................................................. 39
analyse van beloopstudies ....................................................................................................................................................... 39
culturele component ..................................................................................................................................................................... 40
Prevalentie ............................................................................................................................................................................... 40
3
, Stadiëring van psychose ........................................................................................................................................................... 40
wie loopt ultrahoog risico? (stadium 1B) ...................................................................................................................................... 40
uhr-risicogroep: 3 groepen ....................................................................................................................................................... 40
Ontstaan van psychose............................................................................................................................................................. 41
Biologische factoren ...................................................................................................................................................................... 41
verstoring in de dopaminehoushouding ................................................................................................................................... 41
Genetische factoren ...................................................................................................................................................................... 41
Omgevingsfactoren ....................................................................................................................................................................... 41
Psychologische mechanismen ....................................................................................................................................................... 42
Cognitieve tendensen (geheugen, aandacht..) ......................................................................................................................... 42
Sensitisatie ................................................................................................................................................................................ 42
Zelfwaardering .......................................................................................................................................................................... 42
vierfactoren neurocognitief model ........................................................................................................................................... 42
De eerste factor neurobiologie = bottum-up................................................................................................................................. 42
de tweede factor cognitieve evaluatie .......................................................................................................................................... 43
de derde factor is cognitieve tendens ........................................................................................................................................... 43
de vierde factor consolidatie ......................................................................................................................................................... 43
Schizofrenie spectrum .............................................................................................................................................................. 43
beloop schizofrenie ....................................................................................................................................................................... 43
premorbide fase: risicofactoren ............................................................................................................................................... 43
prodromale fase ........................................................................................................................................................................ 44
Diagnostische aspecten ............................................................................................................................................................ 44
volgens DSM-V schizofrenie .......................................................................................................................................................... 44
andere psychotische stoornissen dsm-v ........................................................................................................................................ 45
waar op letten? ............................................................................................................................................................................. 45
vroegdetectie ................................................................................................................................................................................ 45
meetinstrumenten voor detectie van uhr patiënten ..................................................................................................................... 45
comprehensive assessment of at risk mental state (caarms) ................................................................................................... 46
psychodiagnostiek bij psychotische symptomatologie ............................................................................................................. 46
implicaties psychodiagnostisch onderzoek ................................................................................................................................... 46
acuut beeld ............................................................................................................................................................................... 46
gestabiliseerd beeld .................................................................................................................................................................. 46
Cogintieve functiestoornissen .................................................................................................................................................. 47
Structurele evaluatie ................................................................................................................................................................ 47
R-PAS -methode (rosarch inktvlekken) .................................................................................................................................... 47
de baklmetafoor (hoe psychose voorstellen?) .......................................................................................................................... 48
toepassing van het stress-kwetsbaarheid-coping model .............................................................................................................. 48
risicofactoren ‘blokken op de balk’ ............................................................................................................................................... 49
4