Kleur en licht 2020
Geschiedenis
→ Tot 18e eeuw enkel daglicht en de vlam als kunstmatige lichtbron.
→ Na de 18e eeuw gas- en elektrische lichtbronnen
Kwantitatieve lichtplanning Kwalitatieve lichtplanning Op waarneming gericht
Ontstaan door intensief onderzoek Ontstaan na WOII in de VS door de Ontstaan in de jaren 60
naar de relatie tussen uitbreiding van de fysiologie van het
verlichtingssterkte en zie-apparaat.
productiviteit op de werkvloer
-Minimale verlichtingssterkten -wisselspel tussen waarnemen, -Gevoel dat ontstaat bij het
-Kwaliteiten van kleurweergave object en licht. ervaren van bepaalde
-Anti-verblinding -Aangenaam belichten van objecten. belichting.
-Hoeveel licht is er nodig om de -Bepaalt veiligheid, welzijn en -Psychologie – mens en licht
activiteit uit te voeren? comfort
→ Pionier in kwalitatieve lichtplanning
→ Gebruik van waarnemingspsychologie en toneel verlichting tot 1 concept.
→ Verandert de vraag naar lichtkwantiteit in de vraag naar afzonderlijke kwaliteit van licht.
→ In de jaren 50 maakt hij de 3 basisfuncties
o Licht om te zien (ambient luminescence)
▪ De algemene verlichting in de ruimte.
▪ Alles zichtbaar maken
o Licht om naar iets te kijken (focal glow)
▪ Het licht heeft een doel, brengt informatie, schept hiërarchie, orde
o Licht om te bekijken (play of brilliants)
▪ Licht verwijst niet naar informatie maar bevat informatie. Is decoratie, staat op zichzelf.
→ Voorbeelden:
Glass House Seagram Building NY State Theater Kimbell museum YaleCenter BR-art
-Veel natuurlijk licht -toren verlicht van -Kroonluchter met -Natuurlijk licht: -diffuus noordlicht
-Kunstmatiglicht in huis -binnenuit lichtdiamanten. gallerieën noord-zuid via lichtkoepels en
> kaarsen -sokkel = verlicht -> -Armaturen in verheven geörienteerd met lamellen.
-Buitenruimte verlicht gebouw lijkt te zweven ruimte moeten een gewelvenplafond. -In koepel: UV-
om natuurelementen te kroon voorstellen -Aluminiumplaat als bescherming.
zien. geleider van het licht
[Auteur] 1
, Kleur en licht 2020
→ Voorvechter van kwalitatief georiënteerde lichtplanning
→ 1970 => criteriacatalogus voor vereiseten van een verlichtingsinstallatie.
Lam-Behoeften
De psychologische vereisten in een
visuele omgeving. Ze beïnvloeden het
onbewuste en de emotionele
Activiteits- Biologische- waardering.
behoeften behoeften
-Oriëntatie in de ruimtelijke zin: verduidelijking
van circulatie aan de hand van licht.
-Oriëntatie als informatie over klimaat, tijdstip
De vereiste lichtsterkte/kleur voor Oriëntatie Anders voelt de ruimte = kunstmatig. (warenhuis)
een bepaalde activiteit om deze in -Voldoende zichtbaarheid -> bepaalt het ‘veilig’
optimale omstandigheden uit te gevoel. (Duistere hoeken, schrikken mensen af.)
voeren -Bepaalt structuur van de omgeving, mensen ervaren
Begrijpelijkheid
orde als ‘mooi’.
-Een evenwicht tussen complete privé-sfeer en
behoefte aan communicatie. Beide extremen =
Communicatie negatief
-Contact met anderen moet mogelijk zijn, maar ook
ruimte voor privé-gedeelten.
Zien en waarnemen
→ Informatie opnemen over de omgeving doet de mens via het oog.
Hierbij is licht een voorwaarde en een medium.
→ Zichtbaar licht is deel van het elektromagnetisch
spectrum dat lichtindruk opwekt in het menselijk
oog.
→ Het zichtbaar kleurspectrum dat zichtbaar is voor
het menselijk oog ligt tussen 380nm (violet) en 760nm (rood)
→ Het is een vorm van energie dat zich voortplant met een bepaalde snelheid.
DE MONOCHROMATISCHE KLEUREN (= PURE SPECTRUM)
→ Alle kleuren die zichtbaar zijn in een enkele golflengte van licht.
→ Kleurenspectrum = totaal lichtkleuren binnen een elektromagnetisch spectrum
→ Menselijk gezichtsvermogen kan meerdere spectrale kleuren niet onderscheiden = komen samen in 1
kleurindruk
→ Mengkleuren = kleuren buiten de spectrale kleuren
→ Lichtbron met spectrale kleuren = ervaren als wit. Hoeveelheid kleur bepaald koud of warm licht.
[Auteur] 2
, Kleur en licht 2020
OOG EN CAMERA Projectie op het netvlies
→ Zie het oog als een camera -> waar beelden omgekeerd
→ binnenkomen en twee-dimensioneel Iris regelt het licht
geprojecteerd worden.
OBJECT
Object → vervormbare lens → omgekeerd beeld →
achterkant van het oog
Via gezichtszenuw naar de
cortex waar beeld bewust
Lens vervormt beeld
wordt gemaakt
Daadwerkelijke waarneming Beeld op het netvlies
= Komt door de ruimtelijke vervorming van het beeld door de projectie op het gekromde netvlies + het
licht van verschillende golflengten. Deze fout wordt gecorrigeerd door het brein.
Waarnemen
Receptoren Dag/Nacht Luminantie Adaptietijd Ooggevoeligheid Accomodatievermogen
-Oog kan zich in ver-schillende -Aanpassing van licht-sterkte -Ondanks groot adaptie- -Is de gemiddelde gevoeligheid van -Scherpstellen van het beeld
verlichtings-verhoudingen stellen. vermogen -> beperkingen tot het oog voor verschillende -> door vervorming op de
gebeurt door het netvlies. ->
Staafjes contrastwaarneming. golflengtes. ooglens.
(kegeltjes + staafjes)
-Oog kan niet alle luminanties -Bepaald door kegeltjes. -> -Ooglens -> platter / boller
-Beide receptorsystemen in
waarnemen op hetzelfde vertegenwoordigd in Fovea. wanneer object dicht of
werking bij overgang = mesopisch
moment. -Elk kegeltje heeft eigen verder staat.
Reflecoren: visie.
Kegeltjes -Objecten met hoge helderheid kleurpigment -> dus eigen
-Staafjes + kegeltjes -> niet gelijkmatig-Welk systeem we gebruiken tegenover een bepaald licht
hangt af van de hoeveelheid gevoeligheidsmaximum.
verdeeld over kunnen verblinding veroorzaken.-Geelgroene straling ?
netvlies. aanwezig licht.
-Objecten met lage helderheid -Kenmerken binnenvallend licht:
-Blinde vlek = punt zonder receptoren-Adaptievermogen
- = vermogen
lijken donker te worden.
om zich aan te passen aan grote invalsrichting, intensiteit, kleur.
> oogzenuw. -Adaptie naar licht = snel.
verschillen helderheid / luminantie -Hersenen registreren / controleren /
-Fovea/gele vlek = Grootste -Adaptie naar donker = traag. vergelijken informatie -> feitelijke
concentratie kegeltjes. Geen staafjes. -> effect op lichtplanning ! waarneming.
Staafjes: Voorkom verblinding!
--hoge lichtgevoeligheid
-grote waarnemingscapaciteit
-geen kleur waarneming
-enorm gevoelig
-activatie bij 1 lux
-zorgen voor nachtvisie
Kegeltjes:
-Daglicht/elektrisch licht zien
-weinig lichtgevoelig
-kleur- en scherpe contouren
waarnemen.
-Centrale waarneming
-aantrekking tot hoge luminanties ->
volgen van deze helderheid
[Auteur] 3
Geschiedenis
→ Tot 18e eeuw enkel daglicht en de vlam als kunstmatige lichtbron.
→ Na de 18e eeuw gas- en elektrische lichtbronnen
Kwantitatieve lichtplanning Kwalitatieve lichtplanning Op waarneming gericht
Ontstaan door intensief onderzoek Ontstaan na WOII in de VS door de Ontstaan in de jaren 60
naar de relatie tussen uitbreiding van de fysiologie van het
verlichtingssterkte en zie-apparaat.
productiviteit op de werkvloer
-Minimale verlichtingssterkten -wisselspel tussen waarnemen, -Gevoel dat ontstaat bij het
-Kwaliteiten van kleurweergave object en licht. ervaren van bepaalde
-Anti-verblinding -Aangenaam belichten van objecten. belichting.
-Hoeveel licht is er nodig om de -Bepaalt veiligheid, welzijn en -Psychologie – mens en licht
activiteit uit te voeren? comfort
→ Pionier in kwalitatieve lichtplanning
→ Gebruik van waarnemingspsychologie en toneel verlichting tot 1 concept.
→ Verandert de vraag naar lichtkwantiteit in de vraag naar afzonderlijke kwaliteit van licht.
→ In de jaren 50 maakt hij de 3 basisfuncties
o Licht om te zien (ambient luminescence)
▪ De algemene verlichting in de ruimte.
▪ Alles zichtbaar maken
o Licht om naar iets te kijken (focal glow)
▪ Het licht heeft een doel, brengt informatie, schept hiërarchie, orde
o Licht om te bekijken (play of brilliants)
▪ Licht verwijst niet naar informatie maar bevat informatie. Is decoratie, staat op zichzelf.
→ Voorbeelden:
Glass House Seagram Building NY State Theater Kimbell museum YaleCenter BR-art
-Veel natuurlijk licht -toren verlicht van -Kroonluchter met -Natuurlijk licht: -diffuus noordlicht
-Kunstmatiglicht in huis -binnenuit lichtdiamanten. gallerieën noord-zuid via lichtkoepels en
> kaarsen -sokkel = verlicht -> -Armaturen in verheven geörienteerd met lamellen.
-Buitenruimte verlicht gebouw lijkt te zweven ruimte moeten een gewelvenplafond. -In koepel: UV-
om natuurelementen te kroon voorstellen -Aluminiumplaat als bescherming.
zien. geleider van het licht
[Auteur] 1
, Kleur en licht 2020
→ Voorvechter van kwalitatief georiënteerde lichtplanning
→ 1970 => criteriacatalogus voor vereiseten van een verlichtingsinstallatie.
Lam-Behoeften
De psychologische vereisten in een
visuele omgeving. Ze beïnvloeden het
onbewuste en de emotionele
Activiteits- Biologische- waardering.
behoeften behoeften
-Oriëntatie in de ruimtelijke zin: verduidelijking
van circulatie aan de hand van licht.
-Oriëntatie als informatie over klimaat, tijdstip
De vereiste lichtsterkte/kleur voor Oriëntatie Anders voelt de ruimte = kunstmatig. (warenhuis)
een bepaalde activiteit om deze in -Voldoende zichtbaarheid -> bepaalt het ‘veilig’
optimale omstandigheden uit te gevoel. (Duistere hoeken, schrikken mensen af.)
voeren -Bepaalt structuur van de omgeving, mensen ervaren
Begrijpelijkheid
orde als ‘mooi’.
-Een evenwicht tussen complete privé-sfeer en
behoefte aan communicatie. Beide extremen =
Communicatie negatief
-Contact met anderen moet mogelijk zijn, maar ook
ruimte voor privé-gedeelten.
Zien en waarnemen
→ Informatie opnemen over de omgeving doet de mens via het oog.
Hierbij is licht een voorwaarde en een medium.
→ Zichtbaar licht is deel van het elektromagnetisch
spectrum dat lichtindruk opwekt in het menselijk
oog.
→ Het zichtbaar kleurspectrum dat zichtbaar is voor
het menselijk oog ligt tussen 380nm (violet) en 760nm (rood)
→ Het is een vorm van energie dat zich voortplant met een bepaalde snelheid.
DE MONOCHROMATISCHE KLEUREN (= PURE SPECTRUM)
→ Alle kleuren die zichtbaar zijn in een enkele golflengte van licht.
→ Kleurenspectrum = totaal lichtkleuren binnen een elektromagnetisch spectrum
→ Menselijk gezichtsvermogen kan meerdere spectrale kleuren niet onderscheiden = komen samen in 1
kleurindruk
→ Mengkleuren = kleuren buiten de spectrale kleuren
→ Lichtbron met spectrale kleuren = ervaren als wit. Hoeveelheid kleur bepaald koud of warm licht.
[Auteur] 2
, Kleur en licht 2020
OOG EN CAMERA Projectie op het netvlies
→ Zie het oog als een camera -> waar beelden omgekeerd
→ binnenkomen en twee-dimensioneel Iris regelt het licht
geprojecteerd worden.
OBJECT
Object → vervormbare lens → omgekeerd beeld →
achterkant van het oog
Via gezichtszenuw naar de
cortex waar beeld bewust
Lens vervormt beeld
wordt gemaakt
Daadwerkelijke waarneming Beeld op het netvlies
= Komt door de ruimtelijke vervorming van het beeld door de projectie op het gekromde netvlies + het
licht van verschillende golflengten. Deze fout wordt gecorrigeerd door het brein.
Waarnemen
Receptoren Dag/Nacht Luminantie Adaptietijd Ooggevoeligheid Accomodatievermogen
-Oog kan zich in ver-schillende -Aanpassing van licht-sterkte -Ondanks groot adaptie- -Is de gemiddelde gevoeligheid van -Scherpstellen van het beeld
verlichtings-verhoudingen stellen. vermogen -> beperkingen tot het oog voor verschillende -> door vervorming op de
gebeurt door het netvlies. ->
Staafjes contrastwaarneming. golflengtes. ooglens.
(kegeltjes + staafjes)
-Oog kan niet alle luminanties -Bepaald door kegeltjes. -> -Ooglens -> platter / boller
-Beide receptorsystemen in
waarnemen op hetzelfde vertegenwoordigd in Fovea. wanneer object dicht of
werking bij overgang = mesopisch
moment. -Elk kegeltje heeft eigen verder staat.
Reflecoren: visie.
Kegeltjes -Objecten met hoge helderheid kleurpigment -> dus eigen
-Staafjes + kegeltjes -> niet gelijkmatig-Welk systeem we gebruiken tegenover een bepaald licht
hangt af van de hoeveelheid gevoeligheidsmaximum.
verdeeld over kunnen verblinding veroorzaken.-Geelgroene straling ?
netvlies. aanwezig licht.
-Objecten met lage helderheid -Kenmerken binnenvallend licht:
-Blinde vlek = punt zonder receptoren-Adaptievermogen
- = vermogen
lijken donker te worden.
om zich aan te passen aan grote invalsrichting, intensiteit, kleur.
> oogzenuw. -Adaptie naar licht = snel.
verschillen helderheid / luminantie -Hersenen registreren / controleren /
-Fovea/gele vlek = Grootste -Adaptie naar donker = traag. vergelijken informatie -> feitelijke
concentratie kegeltjes. Geen staafjes. -> effect op lichtplanning ! waarneming.
Staafjes: Voorkom verblinding!
--hoge lichtgevoeligheid
-grote waarnemingscapaciteit
-geen kleur waarneming
-enorm gevoelig
-activatie bij 1 lux
-zorgen voor nachtvisie
Kegeltjes:
-Daglicht/elektrisch licht zien
-weinig lichtgevoelig
-kleur- en scherpe contouren
waarnemen.
-Centrale waarneming
-aantrekking tot hoge luminanties ->
volgen van deze helderheid
[Auteur] 3
