Samenvatting - Anatomie

Anatomie en fysiologie
Hoofdstuk 3: de celstructuur en -functie
4 basale concepten van een cel

 Cellen zijn bouwstenen van planten en dieren
 Cellen zijn de kleinste functionerende eenheden
 Cellen worden gevormd door deling van eerder bestaande cellen
 Cellen zijn gekenmerkt door homeostase



3.1 het bestuderen van de cellen
 Celleer = cytologie
 Er bestaat variatie in het soort cellen.
- Bv. een rode bloedcel heeft geen mitochondrium
- Bv. hartspiercellen zijn onderling verbonden met intercalaire schijven
 Cel bevindt zich in een waterig milieu – noodzakelijk voor de homeostase – uitwisseling is
vereist (opname/ afgifte)
 Plasmamembraan is een fysieke isolatie: onderscheid tussen:
- Intra-cellulair
- Extra-cellulair
 Cytoplasma bevat kern + cytosol + organellen



3.2 plasmamembraan

4 functies:
1. Fysieke isolatie:
- Maakt onderscheid mogelijk tussen intra- en extracellulair
- Bepaalde verschillen moeten blijven bestaan omwille van de homeostase
2. Reguleren van de uitwisseling met de omgeving:
- Binnen nemen van ionen en voedingsstoffen
- Verwijderen van afvalstoffen
- Afgeven van klierproducten
a. Exit uit de cel via ‘Golgi apparaat’
3. Gevoeligheid voor de omgeving:
- Gevoelig voor veranderingen in het externe milieu
a. Natuurlijke afweer: binnendringen van ziektewekkers, herkennen van
lichaamsvreemde eiwitstructuren)
- Plasmamembraan is de eerste plaat voor contact met externe milieu
- Receptormoleculen: herkent moleculen en kan hierop reageren
4. Structurele stabiliteit:
- Door verbindingen tussen celmembranen
- Door verbindingen tussen cytoskelet en plasmamembraan
- Geeft stevigheid

,  Membraan:
- Zeer dun (6 à 8nm)
- Vatbaar voor beschadigingen
- Bevat eiwitten, koolhydraten en vetten
 Membraanlipiden:
- Fosfolipiden: dubbele laag vormt het plasmamembraan: fosfolipide dubbellaag
o Hydrofiele kop: zoekt water op: ligt aan de buitenkant:
 Hydrofiele koppen liggen aan de buitenzijde: zowel intra- als extracellulair
o Hydrofobe staart: keert zich af van water: ligt aan de binnenzijde
- Door deze samenstelling ontstaat een selectieve fysieke barrière
o Hydrofobe vetstaarten zullen zich niet met water vermengen, in vet-oplosbare stoffen
gaan er vlot door
o Samenstelling heeft geen invloed op passage van zuurstof en koolstofdioxide
o Tussen de vetzuurstaarten liggen cholesterolmoleculen – binden met in vet oplosbare
stoffen
o Cholesterol: verstevigt het plasmamembraan

 Membraaneiwitten
- Membraan is soepel geheel
- Eiwitten zijn lokaal of vrij gebonden
- Transmembraaneiwit: heeft een volledige doorgang tussen intra- en extracellulair
o Water en in water opgeloste stoffen kunnen er door
o Beperking: omvang en vorm van de stof ten opzichte van de diameter van het
transmembraan eiwit
- Membraaneiwitten met slechts gedeeltelijke doorgang
 Functies:
- Receptoreiwit: gevoelig voor hormonen
- Kanaaleiwit: doorgang voor calciumionen bij spiersamentrekking
- Dragereiwit: input van glucose,..
- Verankeringseiwit: hechting aan het cytoskelet – geeft stevigheid en vorm aan de cel en
het membraan
- Herkenningseiwit: onderscheid is mogelijk tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde
stoffen, bv. bloedtransfusie – herkenning van lichaamsvreemde antigenen. Lichaam
reageert hierop

 Membraankoolhydraten
- Vormen complexe moleculen met eiwitten of vetten aan buitenste oppervlakte van de cel
- Koppeling met vetten: glycolipide
- Koppeling met eiwitten: glycoproteïnen
 Functie:
- Smeer en kleefmiddel
- Receptor voor extra cellulaire verbindingen
- Onderdeel van herkenningssysteem voor lichaamsvreemde stoffen