Samenvatting Recht voor Welzijnswerkers

Samenvatting Recht voor
Welzijnswerkers
 Wat is recht?
 Begrip
 = het geheel van gedragsregels die door de overheid worden opgelegd en afdwingbaar zijn
o Gedragsregels = gebod of verbod om iets te doen of te laten MAAR ook definities,
omschrijving toepassingsgebied …
o Afdwingbaar = de gedragsregels kunnen worden gehandhaafd of gesanctioneerd als
ze niet worden nageleefd

 Bronnen van het recht
 3 rechtsbronnen:
Hulpbron bij het interpreteren
o Rechtspraak = beslissingen van de rechtbank en begrijpen van de
o Rechtsleer = juridische handboeken en geschreven rechtsregels
tijdschriften
o Geschreven rechtsregels = ‘wetgeving in ruime zin’ = rechtsregels die door een
overheid worden uitgevaardigd en die we moeten naleven
 Scheiding der machten:
o Wetgevende macht (parlement)
 Burgers verkiezen vertegenwoordigers in de parlementen, provincieraad en
gemeenteraad
o Uitvoerende macht (regering)
 Regeringen, deputatie en collega van burgemeester en schepenen zijn niet
verkozen door de burger
o Rechterlijke macht (rechtbanken)
 Afdwingen van de rechtsregels af ze niet worden nageleefd
 België is een federale staat
o Federale overheid = nationale overheid voor heel België
o 3 gemeenschappen: Vlaamse, Franse en Duitstalige
5 verschillende
o 3 gewesten: Vlaams, Waals en Brussel-Hoofdstedelijk
niveaus
o 10 provincies
o +500 gemeenten
 hebben elk eigen bevoegdheden
 hebben elk een wetgevende en uitvoerende macht die geschreven rechtsregels
maken

, Geschreven gerechtsregels
o = wet, decreet, reglement, koninklijk besluit, ministerieel besluit, besluit van de
Vlaamse regering, …
o Van toepassing binnen het grondgebied van ons land, of van een gewest, of van een
gemeenschap, of van een provincie, of van een gemeenteraad

 Rechtstakken en rechtbanken
 Rechtstakken
 Opdeling:
o Privaat recht
 Burgerlijk recht
 Verbintenissenrecht
 Bijzondere overeenkomstenrecht
 Zakenrecht
 Personenrecht en familierecht
 Familiaal vermogensrecht
 Handelsrecht
 Vennootschapsrecht
o Publiek recht
 Grondwettelijk recht
 Administratief recht (vreemdelingenrecht, gemeenterecht, …)
 Fiscaal recht = belastingrecht
 Strafrecht
 Jeugdrecht
 Gerechtelijk recht = procesrecht
 Soms zijn er ook rechtstakken die zowel bij privaat als publiek recht horen  arbeidsrecht en
sociale zekerheidsrecht

,  Rechtbanken
 Rechtsregels kunnen worden afgedwongen via de rechtbanken, de rechtelijke macht
o Slechts bevoegd voor een bepaalde materie (verschilt van rechtbank tot rechtbank)




 Uitspraken van een lagere rechtbank = vonnissen ↔ uitspraken van hogere rechtbanken =
arresten

,  Personenrecht
 De persoon, enkele
persoonlijkheidsrechten en
vrijheidsbeperkende maatregelen ten
aanzien van de persoon
 De persoon
 Begrip
 2 soorten personen:
o Natuurlijke personen = levende mensen, hebben eigen rechten en eigen plichten
o Rechtspersonen = juridische afzonderlijke entiteiten die drager zijn van eigen rechten
en plichten
 Bekwaamheid van de natuurlijke persoon
 Bekwaamheid van een natuurlijk persoon  verschillende betekenissen
o Feitelijke bekwaamheid
Bv. ik kan lezen
o Rechtsbekwaamheid = een persoon bezit rechten en plichten
Bv. recht op een naam, recht op een mening …
 Niet iedereen bezit echter alle rechten en plichten, bv. ouder die door de
jeugdrechtbank uit het ouderlijk gezag wordt ontzet
o Handelingsbekwaamheid = de persoon die rechten en plichten ook zelf en zelfstandig
uitoefenen
Bv. een contract sluiten, dingen kopen …
 Niet iedereen is handelingsbekwaam:
 Minderjarigen  kunnen niet steeds zelf en zelfstandig handelen;
ouders vertegenwoordigen
 Personen onder bewind zijn deels handelingsonbekwaam  kunnen
niet over alles zelf en zelfstandig handelen; bewindvoerder
vertegenwoordigt hun
 Persoonlijkheidsrechten
 Algemeen
 Persoonlijkheidsrechten worden van natuurlijke personen erkend, die beschermen de
persoonlijkheid van elke mens
 Enkele persoonlijkheidsrechten:
o Recht op eerbiediging van het privéleven
o Recht op afbeelding
o Zelfbeschikkingsrecht van de persoon over het leven? – euthanasie
 Recht op eerbiediging van het privéleven
 Beschermt ons tegen: