Systemisch denken en handelen
Wat is een gezin
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een gezin en een familie
Een gezin zijn alle mensen waar je samen onder 1 dak woont
Het is een kleine groep en het is een raakvlak tussen 2 families. Het gezin wordt meestal
gezien als een man en een vrouw en kinderen maar ook mensen die bij hen inwonen zoals
de grootouders
Bij een familie gaat het over een bloedverwantschap systeem het is een vrij grote groep
waar het gaat over verticale dimensie dus ouders, kinderen grootouders, kleinkinderen
In de praktijk
Wij als opvoeders moeten niet alleen rekening houden met de client maar ook met het
netwerk
Tegenwoordig zien we vaak dat de opvoeders alleen bezig zijn met de cliënten en de
gezinsbegeleiding bezig is met het netwerk.
Maar we moeten eigenlijk de client zien samen met zijn netwerk. Wanneer je weet wat er in
die client zijn rugzak meedraagt kun je hem veel beter begeleiden.
Soorten contacten met het gezin/ familie
− Indirecte contacten: Geen rechtstreeks contact met de ouders, familie je krijgt de
informatie onrechtstreeks. Bv begeleider geeft informatie aan de context begeleider
De context begeleider heeft informatie aan de familie.
− Omgangsgerichte contacten: Spontaan, informeel contacten die de sfeer en
vertrouwen laten ontstaan. Bv de client zelf komen halen en terugbrengen, een
bezoekmoment.
− Ondersteunende contacten: zijn bewuster, intensiever van aard, begrip wordt
aangevoeld en je krijgt het gevoel dat je er niet alleen voor staat. Bv gezinsgesprek
waar het weekend wordt besproken, intakegesprek nog meer voorbeelden vragen
− Contacten gericht op informatie: Formeel doorgeven van informatie en ouders
expliciet betrekken in de begeleiding. Bv gesprekken over het handelingsplan
− Behandelingsgerichte contacten: Samen opzoek gaan naar een aanpak en gericht
samenwerken bv zelfstandigheidstraining
Gezinsvervangend of ondersteunend
Gezinsvervangend: Bijna alle aspecten worden overgenomen door de begeleiding bv adoptie
Gezinsondersteunend: Er is sprake van een samenwerking tussen het gezin en de
hulpverlening maar de ouders/ familie blijven medeverantwoordelijk en hebben ook het
laatste woord bv op je stage we ondersteunen de jongeren maar komen. Iet in de plaats van
de ouders we gaan dus niet overnemen
,
,Taken en territoria van een gezin
Onder ons territorium vallen veel zaken het wordt beschouwd als ons eigendom dit kan een
gsm zijn, een huis maar ook je kinderen
Bij een eigendom heb je natuurlijk ook de verantwoordelijkheid en je moet het goed
verzorgen beheren als je het niet goed beheert kan het overgenomen worden
Wat kun je doen om het beter te beheren
− Bekwaamheid verhogen
− Inkrimpen van het territorium zodat het gemakkelijker wordt
− Hulp vragen voor het beheer maar jij bent nog steeds de verantwoordelijke zoals een
tuinman die werkt in je tuin maar jij maakt nog steeds de beslissingen.
Soorten territorium
Persoonlijke territoria
Terreinen die iemand voor zichzelf alleen heeft
Dit uit zich in
− Materiele bezittingen: tuin, kleding, geld, gsm
− Privacy: kloppen aan de deur, alleen willen lezen van een persoonlijke brief
− Persoonlijke ruimte: Hoe dicht iemand naast je zit op een bank
− Het eigen lichaam en eigen geest: Wie mag mij aanraken, je eigen ideeën
Sociale territorium
Terreinen binnen sociale relaties
Dit uit zich in
Psychologische ruimte: aandacht en invloed
Om psychologisch gezond te blijven heeft de mens nood aan aandacht van anderen dat
anderen kijken en luisteren naar je en de nood aan invloed op anderen, dat ze rekening
houden met je hoeveel aandacht en invloed men nodig heeft als persoon verschilt van
persoon tot persoon. Ook de wijze waarop men aandacht trekken verschilt ook. Sommige
doen dit door agressie, wenen, humor
Het actieterritorium: waar je verantwoordelijk voor bent en beslissingen in kan nemen
Zo kunnen mannen en vrouwen verschillende actieterritorium hebben de man kan
verantwoordelijk zijn voor de tuin en neemt hier de beslissingen en de vrouw kan
verantwoordelijk zijn voor de keuken en beslist wat ze zullen eten
Hoe gaan we om met ons territorium
We kunnen het beheren, verdedigen en verwerven
Er is een onderscheid tussen eigendom en beheren
Eigendom behelst de controle, zeggenschap en de verantwoordelijkheid
Beheer behelst alle handelingen, taken die het gebied nodig hebben je moet je terrein goed
beheren anders wordt het overgenomen. Je kunt je eigendom mee helpen beheren door
iemand maar je blijft verantwoordelijk
, Als je terrein te groot is wordt je bekwaamheid te laag je kunt 3 dingen doen zodat je het
eigendom niet verliest
− Je territorium inkrimpen
− Je bekwaamheid verhogen
− Hulp of bijstand vragen voor het beheer
Territorium uitbreiden
Op een bepaald ogenblik zal je je territorium uitbreiden door nieuwe terreinen te verwerven
Bv we leren autorijden, we leren een beroep we nemen het woord in de groep
Soms gebeurd deze territoriumuitbreiding ten koste van iemand anders zijn territorium bv je
neemt het woord in de groep en begeleid een groep je wordt een leider de groep is nu jouw
territorium de oude leider verliest zijn territorium.
Hierdoor kan er agressie ontstaan waarbij ze wapens zullen gebruiken om dit territorium te
verdedigen.
Met agressie bedoelen we geen echte agressie maar alle handelingen die soms met de beste
bedoelingen beslag leggen op iemands eigendom
De andere persoon kan op deze agressie verschillend reageren
De aard van zijn reactie is afhankelijk van:
− Het belang van het betwiste terrein
− De verdedigingsmiddelen waar hij over beschikt
− Zijn verwachtingen t.o.v. het resultaat van een eventueel conflict
Meest efficiënt is de zelfverzekerde reactie dit is gericht op het terugwinnen van het terrein.
Dit bestaat uit een directe confrontatie waarbij het eigendom teruggeëist wordt
Wanneer je niet zelfzeker reageert wordt het terrein niet rechtstreeks teruggeëist er kome,
vooral reacties om de agressor te treffen liefst op zijn zwakke plekken
Welke wapens zijn er allemaal
− Snelle overname
− Langzame infiltratie
− Vleierij
− Schuldinductie
− Rookgordijn
− Chantage
Zie pagina 23 voor uitleg begrippen
Wat is een gezin
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een gezin en een familie
Een gezin zijn alle mensen waar je samen onder 1 dak woont
Het is een kleine groep en het is een raakvlak tussen 2 families. Het gezin wordt meestal
gezien als een man en een vrouw en kinderen maar ook mensen die bij hen inwonen zoals
de grootouders
Bij een familie gaat het over een bloedverwantschap systeem het is een vrij grote groep
waar het gaat over verticale dimensie dus ouders, kinderen grootouders, kleinkinderen
In de praktijk
Wij als opvoeders moeten niet alleen rekening houden met de client maar ook met het
netwerk
Tegenwoordig zien we vaak dat de opvoeders alleen bezig zijn met de cliënten en de
gezinsbegeleiding bezig is met het netwerk.
Maar we moeten eigenlijk de client zien samen met zijn netwerk. Wanneer je weet wat er in
die client zijn rugzak meedraagt kun je hem veel beter begeleiden.
Soorten contacten met het gezin/ familie
− Indirecte contacten: Geen rechtstreeks contact met de ouders, familie je krijgt de
informatie onrechtstreeks. Bv begeleider geeft informatie aan de context begeleider
De context begeleider heeft informatie aan de familie.
− Omgangsgerichte contacten: Spontaan, informeel contacten die de sfeer en
vertrouwen laten ontstaan. Bv de client zelf komen halen en terugbrengen, een
bezoekmoment.
− Ondersteunende contacten: zijn bewuster, intensiever van aard, begrip wordt
aangevoeld en je krijgt het gevoel dat je er niet alleen voor staat. Bv gezinsgesprek
waar het weekend wordt besproken, intakegesprek nog meer voorbeelden vragen
− Contacten gericht op informatie: Formeel doorgeven van informatie en ouders
expliciet betrekken in de begeleiding. Bv gesprekken over het handelingsplan
− Behandelingsgerichte contacten: Samen opzoek gaan naar een aanpak en gericht
samenwerken bv zelfstandigheidstraining
Gezinsvervangend of ondersteunend
Gezinsvervangend: Bijna alle aspecten worden overgenomen door de begeleiding bv adoptie
Gezinsondersteunend: Er is sprake van een samenwerking tussen het gezin en de
hulpverlening maar de ouders/ familie blijven medeverantwoordelijk en hebben ook het
laatste woord bv op je stage we ondersteunen de jongeren maar komen. Iet in de plaats van
de ouders we gaan dus niet overnemen
,
,Taken en territoria van een gezin
Onder ons territorium vallen veel zaken het wordt beschouwd als ons eigendom dit kan een
gsm zijn, een huis maar ook je kinderen
Bij een eigendom heb je natuurlijk ook de verantwoordelijkheid en je moet het goed
verzorgen beheren als je het niet goed beheert kan het overgenomen worden
Wat kun je doen om het beter te beheren
− Bekwaamheid verhogen
− Inkrimpen van het territorium zodat het gemakkelijker wordt
− Hulp vragen voor het beheer maar jij bent nog steeds de verantwoordelijke zoals een
tuinman die werkt in je tuin maar jij maakt nog steeds de beslissingen.
Soorten territorium
Persoonlijke territoria
Terreinen die iemand voor zichzelf alleen heeft
Dit uit zich in
− Materiele bezittingen: tuin, kleding, geld, gsm
− Privacy: kloppen aan de deur, alleen willen lezen van een persoonlijke brief
− Persoonlijke ruimte: Hoe dicht iemand naast je zit op een bank
− Het eigen lichaam en eigen geest: Wie mag mij aanraken, je eigen ideeën
Sociale territorium
Terreinen binnen sociale relaties
Dit uit zich in
Psychologische ruimte: aandacht en invloed
Om psychologisch gezond te blijven heeft de mens nood aan aandacht van anderen dat
anderen kijken en luisteren naar je en de nood aan invloed op anderen, dat ze rekening
houden met je hoeveel aandacht en invloed men nodig heeft als persoon verschilt van
persoon tot persoon. Ook de wijze waarop men aandacht trekken verschilt ook. Sommige
doen dit door agressie, wenen, humor
Het actieterritorium: waar je verantwoordelijk voor bent en beslissingen in kan nemen
Zo kunnen mannen en vrouwen verschillende actieterritorium hebben de man kan
verantwoordelijk zijn voor de tuin en neemt hier de beslissingen en de vrouw kan
verantwoordelijk zijn voor de keuken en beslist wat ze zullen eten
Hoe gaan we om met ons territorium
We kunnen het beheren, verdedigen en verwerven
Er is een onderscheid tussen eigendom en beheren
Eigendom behelst de controle, zeggenschap en de verantwoordelijkheid
Beheer behelst alle handelingen, taken die het gebied nodig hebben je moet je terrein goed
beheren anders wordt het overgenomen. Je kunt je eigendom mee helpen beheren door
iemand maar je blijft verantwoordelijk
, Als je terrein te groot is wordt je bekwaamheid te laag je kunt 3 dingen doen zodat je het
eigendom niet verliest
− Je territorium inkrimpen
− Je bekwaamheid verhogen
− Hulp of bijstand vragen voor het beheer
Territorium uitbreiden
Op een bepaald ogenblik zal je je territorium uitbreiden door nieuwe terreinen te verwerven
Bv we leren autorijden, we leren een beroep we nemen het woord in de groep
Soms gebeurd deze territoriumuitbreiding ten koste van iemand anders zijn territorium bv je
neemt het woord in de groep en begeleid een groep je wordt een leider de groep is nu jouw
territorium de oude leider verliest zijn territorium.
Hierdoor kan er agressie ontstaan waarbij ze wapens zullen gebruiken om dit territorium te
verdedigen.
Met agressie bedoelen we geen echte agressie maar alle handelingen die soms met de beste
bedoelingen beslag leggen op iemands eigendom
De andere persoon kan op deze agressie verschillend reageren
De aard van zijn reactie is afhankelijk van:
− Het belang van het betwiste terrein
− De verdedigingsmiddelen waar hij over beschikt
− Zijn verwachtingen t.o.v. het resultaat van een eventueel conflict
Meest efficiënt is de zelfverzekerde reactie dit is gericht op het terugwinnen van het terrein.
Dit bestaat uit een directe confrontatie waarbij het eigendom teruggeëist wordt
Wanneer je niet zelfzeker reageert wordt het terrein niet rechtstreeks teruggeëist er kome,
vooral reacties om de agressor te treffen liefst op zijn zwakke plekken
Welke wapens zijn er allemaal
− Snelle overname
− Langzame infiltratie
− Vleierij
− Schuldinductie
− Rookgordijn
− Chantage
Zie pagina 23 voor uitleg begrippen
