Volledige samenvatting algemene heelkunde (16/20 examen)

ALGEMENE HEELKUNDE
Chirurgische asepsie

Inleiding
Is mijn diagnose correct?
 Grondig onderzoek
 Correlatie beeldvorming aan onderzoek
 Wetenschappelijke kennis
Zal mijn behandeling het gewenste resultaat opleveren?
 Goede communicatie met eigenaar
 Info over complicaties
Heb ik genoeg kennis? Kan ik dit alleen? Heb ik de benodigdheden?
 goede pre-operatieve planning is belangrijk
Tijdens operaties
 Ergonomisch, geordend, overzichtelijk werken
 Zichtbaarheid nastreven
 Stap voor stap afwerken
 Hoe sneller je opereert, hoe beter (beperkte contaminatie)
Na operatie: nabehandeling verzorgen

Hygiene
Hygiene = handelingen en handelswijzen die ervoor zorgen dat mensen en
dieren gzond blijven door ziekteverwekkers uit buurt te houden

Bij chirurgische ingreep: hygiene + asepsie
 Asepsie = nastregen toestand van kiemvrijheid
 Antiseptica: doodt m-o op levend weefsel
 Desinfectantia: doodt m-o op inert materiaal
Steriliteit = volledige afwezigheid van m-o

Asepsie nagestreefd bij chirurgische ingreep: waarom? SSI vermijden
= surgical site infection = ontwikkeling infectie op plaats waar
chirurgische ingreep is gebeurd
 Lokalisatie: oppervlakkig (etter), diepere lagen
 Elke infectie die thv operatiewonde ontwikkelt binnen 30 dagen
wordt beschouwd als SSI

Antiseptica
Alcohol
 Denaturatie eiwitten
 Werkt zeer snel
 Water nodig om effectief antimicrobieel te zijn: 60-70%
 Verdampt makkelijk dus bij maken verdunning is c nooit vast
 <50% onvoldoende, >80% teveel
 Tegen: bacterien, virus met enveloppe, schimmels
 Niet tegen: virus zonder enveloppe, sporen
 Meestal isopropanol gebruikt

,  Effect versterken door te combineren met andere antisepticum (bv
chloorhexidine aan 0,5-2,5%)

Chloorhexidine
 Zout: diacetaat/digluconaat
 Lage c: lekkage cm  bacteriostatisch (remming)
 Hoge c: coagulatie celinhoud  bactericied (doding)
 Tegen: vnl bacterien, minder virussen en sporen
 Niet tegen: schimmels
 Te kopen als zeepoplossing (2-4%) of waterige oplossing (5%)
 Neuro- en ototoxisch: nooit om oren uit te spoelen
 Residuele werking: als je huidopp ontsmet met die oplossing zullen
moleculen binden aan huid en blijven daar
Verdunnen
 Huid: 0,5% oplossing (want stevige barrière)
 Mucosa: nooit meer dan 0,05% dus 1/100 (ook voor wonden)

Jodium/jodoforen
Joodtictuur
 Jodium in alcohol
 Zeer irriterend (nooit op open wonde)
 Alleen op intacte huid (ook irriterend, vaak allergie)
 Nadeel: sterk donkere verkleuring huid voor paar dagen
Jodium binden aan jodoforen (= stoffen die jodium binden en dan in
bepaalde lagere c gaan afgeven)
 Meest gebruikte jodofoor = PVP / polyvinylprolidine
 Oplossing van jodium met PVP = isobetadine
 Te verkrijgen in waterige oplossing (geel) of zeep (rode bussen)
Verdunnen
 Intacte huid: 0,2%
 Wonden, ogen, …: 0;1%
Voordelen en nadelen
 +: overal te gebruiken
 -: geen residuele werking, snel geinactiveerd bij organisch materiaal


Principes handhygiene voor DGK handelingen
Handhygiene: wanneer?
 Voor/na patient manipulatie
 Voor aseptische manipulatie
 Na contact bloed/lichaamsvocht
 Tussen verzorging op 2 plaatsen lichaam
 Na uittrekken handschoenen, na gebruik zakdoek, telefoon, …
 Na toiletbezoek
 Voor eten

1) Handen wassen met water en zeep: 40-60s

,2) Hygienische handontsmetting: 20-30s

Meestal ontsmetting gebruikt: waarom
 Duurt minder lang
 Minder beschadigend voor huid
 MAAR: niet doen als je zichtbare contaminatie hebt
 KHD: onvoldoende bij parvovirus, clostridium, crypto, …

Handschoenen
Waarom?
 Jezelf en patient beschermen
 Bij verbandwissel, controle katheter
 Bij openen abces, orale manipulaties

Niet-steriele handschoenen
Wanneer
 Als je jezelf en dier wilt beschermen
 Als je te maken hebt met zoonose, bacterien, abcessen, …
 Beschermen voor kiemen die op je handaen zijn
 Enkel polsgedeelte vastnemen om aan te doen

Steriele handschoenen
 Individueel verpakt en op speciale manier geplooid
 Blote hand nooit buitenkant van handschoen vastnemen
 Polsgedeelte binnenstebuiten
 1ste handschoen omslagrand pakken – 2e handschoen nemen met
hand die al in handschoen zit IN omslagrand
Open methode: geen contact van blote hand met buitenzijde handschoen

Asepsie bij chirurgische ingrepen
Afzonderlijke preparatieruimte
 Sedatie en inductie
 Scheren
 Eerste chirurgische scrub
Ingerichte operatiezaal
 Klein maar proper
 Dagelijkse desinfectie
 Goede structuur en organisatie
Operatiezaal
 Correcte ventilatie
 UV-lampen (direct/indirect)
 Minimale beweging/passage
 Relatieve stilte
 Insectenbestrijding: deuren toe, insecticide in korrelvorm, UV-lamp
 Laminaire flows: ventilatiesysteem boven operatieveld zodat
gefilterde lucht boven operatieveld geblazen wordt en rest van
ruimte – ook om overdruk te creeeren

,  Hoe minder mensen in zaal, hoe lager graad (niet veel praten)
 maar: contaminatie uit omgeving maar klein element uit contaminatie
Rekening houden met mate contaminatie
 Mate van bloeding
 Diersoort (paard > koe, hond > kat)
 Tijd die nodig is
 Tot op bot: makkelijker kans op infectie
 Implantaat inbrengen (vreemd voorwerp)
 Omgeving
 Benen vs weke delen (weke delen minder risico)

Kledij in operatiezaal
 Sloffengebied
 Chirurgische scrubs met korte mouwen
 Beste: vestje in broek (bescherming huidschilfers)
 Hoofddoek/haarkampje
 Mondmasker
 Aangepaste schoenen
 Geen juwelen

Pre-operatieve handhygiene
 Nagels
 Juwelen uit
Bij zichtbare bevuiling: chirurgische scrub
 Chloorhexidine zeep + (povidone-iodine zeep)
Bij geen zichtbare bevuiling: chirurgische rub
 Hydro-alcoholische oplossing

Chirurgische scrub
 Met borstel en antiseptische zeep
 Scrub gevolgd door rub (2-3min, bij GHD 4-5min)
 Van proper naar vuil (van vingers naar elleboog)
Chirurgische scrub 2-3 min  chirurgische rub
Chirurgische scrub 4-5 min  handschoenen

Chirurgische rub
 1 min handen wassen met neutrale zeep
 Spoelen
 Niet-steriel drogen van handen en armen
 1,5 min hydro-alcoholische oplossing aanbrengen

Aandoen chirurgische kiel en steriele handschoenen
Chirurgische kiel: impermeabel en comfortabel – 2 soorten
1) Wegwerp: plastic, cellulose (meest gebruikt)
2) Herbruikbaar: katoen, gore-tex (duur, makkelijk kapot)

,Steriele handschoenen essentieel: bij langdurige operatie  zweethanden
– geraken geperforeerd (vnl in niet dominante hand)

Operatiekiels in rundveepraktijk
 Verloskiels: rubbertjes aan mouwen
 Nooit steriel te krijgen
 Wegwerp plastic schorten

Voorbereiden chirurgish veld
Stap 1: verwijderen haren
 Tondeuse/scheerapparaat/clipper (mesje n°40) – meest gebruikt
 Scheermesje (-: beschadiging epidermis)
 Ontharingsmiddel
 Veet: handig bij bv tenen
Hoe moet je scheren
 Huid opspannen
 Scheermesje: met haarrichting meer
 Clipper: tegen haarrichting in
 Nooit forceren: bij bot worden direct vervangen)
 Soms ontvetten met alcohol (niet KHD want koelen snel af en
alcohol neemt warmte af)
 Stofzuigen
 Gebeurt net voor scrub van operatieveld (voldoende ruim en bij
ledematen altijd rondom rond)

Stap 2: scrubben operatieveld (zeepoplossing) – zeep en alcohol
 Zeepfase (antiseptisch) = scrubfase – wrijven met compressen
gedrenkt in die zeep (niet-steriele handschoen gebruiken)
 Antiseptische zeep (chloorhexidine 2-4%)
 Centraal naar perifeer – niet terug keren
 Gaasje (moet wit zijn dus blijf herhalen)
 Spoelen/afwrijven van vuile zeep (KHD: vochtige gaasjes – GHD:
afspoelen en soms afvetten)

Stap 3: ontsmetten operatieveld met alcoholische oplossing
 70% isopropanol
 Spuitflacon: vernevelen (30cm), herhalen
 Gedrenkte gaasjes: 2-3 min
 Alcohol + chloorhexidine

Afdekken chirurgisch veld
Wegwerp operatiedoeken
 Verschillende formaten
 Cellulose (-: darmen), plastiek (adhesief)
Bij darmoperatie: combinatie cellulose en steriele plastieke doek
Herbruikbare operatiedoeken: pima katone / gore-cortex

, Voor zeer steriele ingrepen: impregneren met jodium (kleeft aan huid)
Aandachtspunten bij aanbrengen operatiedoeken
 Door chirurg / ingescrubte assistent
 Niet verschuiven (doekklemmen)
 Beperkt open operatieveld
 Fixeren dicht tegen opening operatieveld
 Rest patient ook afdekken

Bij ledematen
 Tijdelijke fixatie aan statief
 Steriel verband rond uiteinde

Correct werken tijdens chirurgie
Chirurg / assistent
 Steriel beschouwd tot aan lenden
 Voorkant gericht naar operatieveld
 Niets aanraken dat niet steriel is
 Geen ontkenningssyndroom
 Wissel handschoen/kiel indien nodig
Ruimte tss operatie- & instrumententafel voorbehouden voor wie steriel is
Helpers
 Materiaal correct aangeven
 Nooit tss operatieveld en tafel


ALGEMENE HEELKUNDE
Hechtnaalden

Naaldvorm
 Hoeveel % van cirkel nemen ze in
 Meest gebruikt: 3/8e naalden, 1/2e naalden
 Hoe meer naald gekromd is, hoe beter geschikt om in diepte
weefsels te hechten
 Huid: 1/4de, 3/8e
 Diepte: 1/2e
 Rechte en skinaalden amper – alleen als je dwars doorheen
buikwand iets iwl steken bv lebmaag operatie bij rund

Naalddoorsnede
Rond of driehoekig?

Ronde naalden
 Doorsnede: cirkel
 Lijkt scherp, is het niet echt
 Minst trauma aan weefsel
 Snel bot
Snijdende naalden